وڪيپيڊيا:چونڊ مضمون/آرڪائيو 1
فهرست
  ايڊنبرا (Edinburgh) اسڪاٽلينڊ جي گاديءَ جو ھنڌ آھي ۽ ھيءُ اسڪاٽلينڊ جي 32 ڪائونسل ايراضين (Council Areas) مان ھڪ آھي. تاريخي طور ھي مڊلوٿيان (Midlothian) ڪائونٽي جو حصو ھو. ھيءُ شھر لوٿيان واري علائقي ۾ فرٿ آف فورٿ (Firth of Forth) جي ڏاکڻين ڪنڌيءَ تي آباد آھي. ھن شھر کي 15ھين صدي عيسويءَ ۾ اسڪاٽلينڊ جي گاديءَ جو ھنڌ مقرر ڪيو ويو. اسڪاٽش حڪومت، اسڪاٽلينڊ جي پارليامينٽ ۽ سپريم ڪورٽ ھن شھر ۾ قائم آھن. ھوليروڊھائوس محل (Holyroodhouse Palace) برطانيہ جي راڻيءَ جي سرڪاري رھائشگاھ آھي. ھيءُ شھر تعليم جو وڏو مرڪز رھيو آھي ۽ ھتي ميڊيڪل، سائنس، انجنيئرنگ، قانون ۽ فلاسافيءَ جي تعليم ۽ کوجنا جون سھولتون موجود آھن. ھتي جي شاندار تاريخي ۽ ثقافتي ورثي کي ڏسڻ لاءِ دنيا جي ڪنڊ ڪڙڇ مان لکين ماڻھو ھي شھر گھمڻ اچن ٿا. 2016ع جي انگن اکرن موجب اٽڪل 1750000 سياح ھر سال ھتي اچن ٿا.  انساني حقن جو عالمگير پڌرنامو (يو ڊي ايڇ آر) هڪ تاريخي دستاويز آهي، جنهن کي 10 ڊسمبر 1948 تي فرانس جي شهر پيرس ۾ پيليس ڊي چيلوٽ وٽ ٿيل گڏيل قومن جي جنرل اسيمبليءَ پنهنجي ٽئين اجلاس ۾ هڪ قرارداد 217 طور منظور ڪيو هيو. گڏيل قومن جي ان مهل جي 58 ميمبرن منجهان 48 ميمبرن ان جي حق ۾ ووٽ ڏنو، ان جي خلاف ڪوبہ ووٽ نہ آيو، ۽ ٻن ميمبرن ووٽ نہ ڏنو. پڌرنامو (اعلان) ۾ ڪنهن فرد جي حقن جي پَڪ (تصدیق) ڪندڙ 30 مضمونَ (آرٽيڪل) شامل آهن، جيتوڻيڪ ڪنهن فرد تي قانوني طور پابند ناهي، جيڪي بين الاقوامي ٺاهن (معاهدن)، معاشي مٽاسٽا، علائقائي انساني حقن جا دستاويز، قومي راڄ ريتي (دستور- آئين)، ۽ ٻين قانونن جي وضاحت ڪيل آهي. اهو پڌرنامو انساني حقن جي بين الاقوامي بل (انٽرنيشنل بل فار هيومن رائٽس) کي رُوپ ڏيڻ واري عمل جو پهريون قدم هيو، جيڪو سن 1966 ۾ مڪمل ٿيو هيو، ۽ سال 1976 ۾ ان تي عمل ٿيو هيو، جنهن کانپوءِ ڪيتري ئي تعداد ۾ مُلڪن ان جي پَڪ (توثيق، منظوري ڏني) ڪئي هئي. 
 ڊگهي عرصي تائين انفيڪشنز جي پکڙجڻ جي اثر جو خاڪو،جنهن کي موڙ کي سپاٽ ڪرڻ (flattening the curve) سڏين ٿا؛ خاڪي ۾ سِر کي گهٽائڻ سان ماڻهن جي صيحت جي سارسنڀال جون سهولتن کي بهتر انداز هلائڻ ۽ وڌيڪ تياري جو وقت ملندو آهي
 ڪورونا وائرس جي مها وبا ڊسمبر 2019 ۾ پوري دنيا ۾ پکڙجڻ شروع ٿي ۽ ان جي اثرن پاڪستان ۾ فيبروري 2020 کان اچڻ شروع ڪيو. 15 مارچ 2020 تائين پاڪستان ۾ ڪورونا وائرس کان متاثر ٿيل ماڻهن جي ڳڻپ (تعداد) 53 آهي. جن منجهان 3 ماڻهو صحتياب ٿي چُڪا آهن.وائرس جي پکڙجڻ ۾ تافتان ۾ رهندڙ زائرين جو ڪردار:ايران کان واپس موٽي آيل زائرين کي تفتان ۾ چڪاسيو (ڪرنتين) ڪيو ويو پر ٻن هفتن کانپوءِ سنڌ، خيبرپختونخوا، پنجاب ڏانهن اچڻ کانپوءِ انهن ۾ ڪورونا وائرس لڀيو ويو جنهن سان وائرس کان متاثر ٿيل ماڻهو جو تعداد 53 کان هڪ دم وَڌي 184 ٿي ويو. 16 مارچ 2020 تائين تفتان ۾ رهندڙ ايران کان آيل زائرين جو سڀ کان وڏو تعداد سکر پهتو جنهنڪري سکر ۾ ڪورونا وائرس جي متاثر ٿيل ماڻهن جو تعداد 100 جي لڳ ڀڳ پهچي ويو. ڪراچي ۾ 26 ۽ حيدرآباد ۾ هڪ مريض سامهون آيا. سموري ملڪ ۾ مريضن جو تعداد 184 ٿي ويو. ڪورونا وائرس جي مها وبا ڊسمبر 2019 ۾ پوري دنيا ۾ پکڙجڻ شروع ٿي ۽ ان جي اثرن پاڪستان ۾ فيبروري 2020 کان اچڻ شروع ڪيو. 15 مارچ 2020 تائين پاڪستان ۾ ڪورونا وائرس کان متاثر ٿيل ماڻهن جي ڳڻپ (تعداد) 53 آهي. جن منجهان 3 ماڻهو صحتياب ٿي چُڪا آهن.وائرس جي پکڙجڻ ۾ تافتان ۾ رهندڙ زائرين جو ڪردار:ايران کان واپس موٽي آيل زائرين کي تفتان ۾ چڪاسيو (ڪرنتين) ڪيو ويو پر ٻن هفتن کانپوءِ سنڌ، خيبرپختونخوا، پنجاب ڏانهن اچڻ کانپوءِ انهن ۾ ڪورونا وائرس لڀيو ويو جنهن سان وائرس کان متاثر ٿيل ماڻهو جو تعداد 53 کان هڪ دم وَڌي 184 ٿي ويو. 16 مارچ 2020 تائين تفتان ۾ رهندڙ ايران کان آيل زائرين جو سڀ کان وڏو تعداد سکر پهتو جنهنڪري سکر ۾ ڪورونا وائرس جي متاثر ٿيل ماڻهن جو تعداد 100 جي لڳ ڀڳ پهچي ويو. ڪراچي ۾ 26 ۽ حيدرآباد ۾ هڪ مريض سامهون آيا. سموري ملڪ ۾ مريضن جو تعداد 184 ٿي ويو.  آمريڪا جون گڏيل رياستون:(انگريزي: United States of America) جنهن کي يونائيٽيڊ اسٽيٽس، يو ايس يا آمريڪا به چيو ويندو آهي، 50 رياستن تي مشتمل هڪ جمهوري ملڪ آهي. هي ملڪ اتر آمريڪا کنڊ ۾ واقع آهي. هتان جي گادي جو هنڌ واشنگٽن ڊي سي ۽ سڀ کان وڏو شهر نيويارڪ آهي. 50 مان 48 رياستون هڪ ئي هنڌ ڪئناڊا جي ڏکڻ ۽ ميڪسيڪو جي اتر ۾ واقع آهن، جڏهن ته هڪ رياست الاسڪا باقي ملڪ کان پري ڪئناڊا جي اولھ ۾ ۽ ٻي رياست هوائي باقي ملڪ جي اولھ ۾ پئسفڪ سمنڊ ۾ آهي. آمريڪا جي واشنگٽن رياست اهم رياست آهي آمريڪا جي ڪل آبادي 32 ڪروڙ آهي ۽ هي آبادي جي لحاظ کان دنيا جو ٽيون وڏو ملڪ آهي. هي ملڪ 1776 ۾ قائم ٿيو. ناڻي ۽ فوجي طاقت جي لحاظ کان دنيا ۾ سڀ کان وڌيڪ طاقتور آهي.  موکي ۽ متارا (سنڌي: Mokhi and Matara) (ساقي ۽ بچنال) شراب خانو، هوٽل وغيرہ ۾ شراب وڪرو ڪرڻ جي تختي جي پويان شراب آڇيندڙ هڪ سنڌي ناري، "موکي" جي مشهور لوڪ ڪهاڻي آهي، جنهن ڪيٻائيندي طور متارا لاءِ زهريلي "مانڌ" (مَڌُ، شراب) پيش ڪرڻ جي خدمت ڏني، اَٺ هٺيلا بهادر نوجوان مرد جِن سندس مي خانو (شراب جو گُتو) تي هليا آيا ۽ ان جام سان ڀريل شراب پيئڻ کانپوءِ انهن جي موت ٿي وئي. هي متارا (باچو جا ڀڳت ، جوڳي هيا) سندن تعلق چنا، چوهاڻ، سما ۽ سومرا ذات سان هيو جيڪي سنڌ جي ريگستاني علائقي ڪوهستان ۾ هڪ علائقي ساري جا ذڪر لائق جوڌا هيا. انهن جا مقبرا اڄ تائين ڪراچي جي تعلقي گڏاپ ۾ ناراٿر جي هيٺانهين جابلو ميدان ۾ موجود آهن
 عزيز ڪنگراڻي انگريزي (Aziz Kingrani) جو اصل نالو عزيزالله ولد سومار خان ڪنگراڻي آهي. ھي سنڌ جو ناميارو ليکڪ ڪهاڻيڪار، ڊرامه نگار، شاعر، محقق ۽ مؤرخ آھي. ھن ڪيترائي سنڌي اردو ڊراما لکيا جيڪي پاڪستان ٽيليويزن نيٽورڪ ڪراچي سينٽر ۽ نجي سنڌي چينلن تي ٽيلي ڪاسٽ ٿيا. هن قلمڪار جي شاعري، ڪهاڻين، تاريخ ۽ تحقيق بابت سنڌي ۽ انگريزي ۾ ڪتاب شايع ٿيل آهن. سندس پاڪستان ٽيليويزن ڪراچي تان 13 کان مٿي انفرادي ڊرامه ٽيليڪاسٽ ٿيل آهن جن ۾ وسڪاري کانپوءِ، شفق، زندگيءَ جو امر گيت، سمنڊ تي لڪير ، ڇاند، محبتُن جو الميو، پاڻي تي ليڪا ذڪر لائق آهن. پي ٽي وي ڪراچي تان اردو ۽ سنڌيءَ ۾ لکيل سندس اردو ڊرامه سيريل، جيت، جلتي سورج ڪي نيچي ۽ سنڌي سيريل ڪونج، ڪنارو، ڇوٽڪارو ۽ وفائن کانپوءِ مقبوليت ماڻي. جڏهن ته نجي سنڌي چئنل ڪي ٽي اين ۽ سنڌ ٽي وي تان سندس ڪيترائي انفرادي ڊرامه توڙي سيريل ٽيليڪاسٽ ٿيل آهن جن وڏي مقبوليت ماڻي. انهن ۾ ڳاڙهي، ڪارو گلاب، زنجيرون، آڙاھ، خزائن کانپوءِ،ڪڏهن ته ملنداسين، ڪارو سج، خالي هٿ، دام، هوءَ منهنجي نه هُئي، پيار گرهڻ، ڪا سار ته لهبي آ، عشق آتش، وڇوٽي جي لڪِير, ۽ ٻيا ڪيترائي ڊرامه شامل آهن. سندس سنڌي ۽ انگريزيءَ ۾ 13 ڪتاب ڇپيل آهن ۽ هڪ سهڪاري مرتب طو رشايع ٿيل آهي. سندس ڪتاب سنڌي ٻولي جو با اختيار ادارو، انسٽيٽيوٽ آف سنڌولاجي، سنڌ ثقافت ۽ سياحت کاتي، روشني پبليڪيشن حيدرآباد، نئون نياپو اڪيڊمي ڪراچي ۽ ٻين ادارن پاران ڇپايل آهن.
 مها سنان گھاٽ، موهن جو دڙو (انگريزي:Great Bath Mohenjo-daro) مهان سنان گھاٽ موهن جو دڙو قديم سنڌو سڀيتا جي سنڌ پاڪستان ۾ منهين جي دڙي جي آثارن يا کنڊرات منجهان ڄاتل سڃاتل اڏاوت ۽ عالمي ورثو ماڳ آهي. قديم آثارن جي علم جون شاهديون اشارو ڪن ٿيون ته مها سنان گھاٽ قبل مسيح جي ٽئين ڏهاڪي ۾ مٿاهين اڀريل دڙي کان جلد پوءِ تعمير ڪيو ويو هو.  مها سنان گھاٽ کي قديم دنيا جو عام ماڻهن لاءِ آڳاٽو ترين پاڻي جو گھاٽ يا تلاءُ سڏيو ويو آهي. هن جي ماپ 11.88×7.01 ميٽر آهي ۽ ان جي گهرائي يا اونهائي 2.43 ميٽر آهي. مها سنان گھاٽ ۾ لهڻ لاءِ اتر کان ٻه ويڪريون ڏاڪڻون ۽ ڏکڻ کان هڪ ڏاڪڻ آهي. ڏاڪڻن وٽ هڪ ميٽر ويڪرو ۽ 40 سينٽي ميٽر اوچي دڙي جيان اڏاوت موجود آهي. گھاٽ ۾ هڪ ڪناري وٽ سوراخ به مليو آهي جيڪو پاڻي وجهڻ يا ڇوڙڻ لاءِ ڪم آندو ويندو هوندو. گھاٽ جو فرش مضبوط ڪيل آهي جيڪو سرون رکي مٽي ۽ هڪ قسم جي مصالحي سان ٻڌل آهي. پاسي واريون ديوارون به ساڳي نموني جوڙيل آهن. گھاٽ کي وڌيڪ مضبوط ۽ واٽر پروف ڪرڻ لاءِ هڪ خاص مصالحو (Bitumen) گھاٽ جي سائيڊن سان ۽ اندازي موجب فرش تي به استعمال ڪيل هئا. سرن جون لڙهون اتر، اوڀر ۽ ڏکڻ ڪنار وٽ ڍڪيل آهن. محفوظ ڪيل ڪالمن کي ڪَنار سان ڏاڪا هئا. اهي ڪاٺ جي تختي يا دريءَ نما فريم سان بيهاريل هئا. گھاٽ ۾ داخل ٿيڻ لاءِ ٻه دروازا هئا. هڪ ڏکڻ کان ۽ ٻيو اتر اولھ کان هو. گھاٽ جي اڏاوت جي ڪنار سان سلسليوار ڪمرا هئا ۽ هڪ ڪمري ۾ کوھ هو جيڪو شايد پاڻي جي کوٽ وقت گھاٽ کي ڀرڻ لاءِ ڪم آيو ٿي. گھاٽ جي ڀرڻ لاءِ مينهن جو پاڻي گڏ ڪيو ويندو هوندو پر اهڙي اندر ڇوڙ واري اڏاوت نه ملي آهي. اهو ڊگهو گھاٽ واٽر پروف سرن سان جوڙيو ويو هوندو. اڪثر ماهر ان سان متفق آهن ته مها شنان گھاٽ خاص مذهبي ڏڻن ملهائڻ لاءِ جوڙيو ويو هوندو جتي پاڻي پاڪائي لاءِ ڪم ايندو هوندو ۽ وهنجندڙن جي ٻيهر پاڪيزگي يا کين ٻيهر پاڪ پويتر ٿيڻ لاءِ هوندو _Indus_Fish_symbol_.png) سنڌو ماٿريءَ جي تھذيب(انگريزي: Indus Valley Civilization) سن 3300 کان 1700 قبل مسيح تائين قائم رھڻ واري انسان جي چند شروعاتي تھذيبن مان هڪ آهي. هي سنڌو ماٿريء جي ميدان ۾ سنڌو درياھ ۽ ان ۾ ڪرندڙ دريائن جي ڪنارن تي شروع ٿي. موهن جو دڙو ۽ ھڙپه هن جا اهم مرڪز هيا. هن تھذيب جا ماڻھو گھر پڪين سرن سان ٺاهيندا هيا. انھن وٽ ڏاند گاڏيون هيون، هو چرخي ۽ کڏي تي ڪپڙا ٺاهيندا هيا، مٽي جي ٿانون ٺاهڻ جا ماهر ھيا. هاري، لوھار، ڪنڀر ۽ مستري سنڌو ماٿري جي تھذيب جا اڏيندڙ هيا.  سنڌ جي وادي جو ميدان:سنڌ جي وادي مان مراد سنڌوندي ۽ انجي معاون درياهن جهلم درياھ، چناب، راوي، ستلج ۽ ڪابل درياھ جي آس پاس جي ميداني علاقن کي عرف عام ۾ "سنڌ جي وادي" چيو ويندو آهي۔ سنڌ جي وادي سلسلو ڪوھ هماليہ، سلسلو ڪوھ قراقرم ۽ سلسلو ڪوھ هندوڪش جي پهاڙي سلسلن کان نڪرڻ وارن درياهن سان سيراب ٿئي ٿي ۽ ان پهاڙي سلسلن جي ڏکڻ ۾ واقع آهي۔ تقريباََ پورو پاڪستان سنڌ جي وادي تي مشتمل آهي۔ زرخيز زمين، مناسب پاڻي ۽ موزون گرمي پد جي وجھ سان سنڌ جي وادي زراعت ۽ انسانر رهائش جي لاءَ موزون آهي۔ ان ئي وجھ سان انسان جون ابتدائي وستيون سنڌ جي وادي ۾ آباد ٿيون جيڪي بالآخر سنڌ جي تهذيب (انگريزي: Indus valley civilization) چورايون۔ سوٽي ڪپڙو جنھن کي انگريزي ۾ ڪاٽن چوندا آهن اهو به هنن جي ايجاد هئي. کنڊ ۽ شطرنج دنيا جي لاء هن تھذيب جا انمول تحفا آهن. سنڌو ماٿريء جي تھذيب جي دولت هزارن سالن کان ماڻھن کي پنھنجي طرف ڇڪيو آهي. گمان ڪيو ويندو آهي ته هندستان ۾ تمدن جو بنياد آرين 1500 قبل مسيح ۾ وڌو هيو. ان کان پهرين هتان جا رهاڪو جھنگلي ۽ تھذيب کان نا واقف ھيا. پر بعد جي تحقيقن هن نظريي کي تبديل ڪري ڇڏيو ۽ هن ملڪ جي تاريخ کي ڏيڍ ھزار سال پوئتي ڪري ڇڏيو. موهن جي دڙي ۽ هڙپه جي آثارن جي دريافت ٿيڻ کان پوء خبر پئي ته هتان جا رهاڪو آرين جي اچڻ کان ڪافي اڳ تھذيب ۽ تمدن جا مالڪ هيا. .jpg) ڪرن بيدي اڳوڻي انڊين پوليس آفيسر، سماجي ڪارڪن، اڳوڻي ٽينس رانديگر ۽ سياستدان آهي. هيءَ پونڊيچري جي ليفٽينينٽ گورنر آهي ۽ ڀارت جي پهرئين ناري آءِ پي ايس آفيسر پڻ آهي. هن پنهنجي ڪيريئر سال 1975 کان شروع ڪيو ۽ 35 سال تائين انڊين پوليس سروس سان لاڳاپيل خدمتون ڏيندي رهي. هيءَ سال 2007 ۾ سروس تان پاڻمرادو استيفا ڏئي آئي، جڏهن تہ ان وقت سندس عهدو ڊائريڪٽر جنرل آف پوليس، بيوريو آف پوليس ريسرچ اينڊ ڊيولپمنٽ وارو عهدو رکندي هئي.
|
