گيانا

ڪوآپريٽو ريپبلڪ آف گيانا
Co-operative Republic of Guyana
ڪوآپريٽو ريپبلڪ آف گيانا; Co-operative Republic of Guyana;
جھنڊو	نِسبتي نشان
	شُعار: '"هڪ قوم، هڪ قوم، هڪ قسمت"
	ترانو: "گيانا جي پياري زمين، ميدانن ۽ ندين جي";
	مڪانيت گيانا (سائو) نقشو South America (grey) ڏکڻ آمريڪا (گري)
گادي جو هنڌ	جارج ٽائون; 6°48′21″N 58°9′3″W / 6.80583°N 58.15083°W
سڀ کان وڏو شهر	گادي جو شھر
دفتري ٻوليون	انگريزي
تسلیم ٿيل مقامي ٻوليون	10 مقامي ٻوليون اکوائيو; ماڪوشي; وائي وائي; آراواڪ (لوڪونو); پٽامونا; واراو; ڪاريب; واپشانا; پيمون (آريڪونا); موايانا;
ڏيهي ٻولي	گيانيز ڪريول
ٻيون ٻوليون	5 ٻوليون گياني هندستاني; پرتگالي; ڊچ ٻولي; اندلسي; چيني;
نسلي گروھ (2012ع)	39.8% هندي; 29.3% آفريقي; 19.9% گهڻ نسلي; 10.5% مقامي; 0.3% يورپي; 0.2% چيني;
مذهب (2020ع)	• 54.2% هندومت 31.0% عيسائيت; 7.5% اسلام; 4.2% ڪوبه مذهب ناهي; 3.1% ٻيا;
مقامي آبادي	گياني
حڪومت	ايگزيڪيوٽو پريزيڊنسيءَ سان گڏيل پارلياماني جمهوريه
• صدر	عرفان علي
• پهريون نائب صدر ۽ وزيراعظم	مارڪ فلپس
• ٻيو نائب صدر	ڀرت جگديو
• قومي اسيمبلي جو اسپيڪر	منظور نادر
• چيف جسٽس	روڪساني جارج ولٽ شائر
مقننه	قومي اسيمبلي
قیام
• ڊچ ڪنٽرول	1667–1815
• برطانوي گيانا	1831–1966
• گيانا جي طور تي برطانيه کان آزادي	26 مئي 1966ع
• جمهوريت	23 فيبروري 1970ع
• چاگوراماس جي معاهدي ۾ CARICOM ۾ شامل ٿيو	1 آگسٽ 1973ع
• موجوده آئين	6 آڪٽوبر 1980ع
پکيڙ
• جملي	[اوزا تبديل: invalid number] (83rd)
• پاڻي (%)	8.4 8,17,607. (166). 3.502 / چورس ڪلوميٽر (9.1 / چورس ميل). (239). 63.822
آبادي
• 2024ع اندازو	817,607 (166ھون)
• گھاٽائي	3.502 /km2 (9.1 /sq mi) (239ھون)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2024ع لڳ ڀڳ
• ڪل	63.822 بلين آمريڪي ڊالر (115ھون)
• في سيڪڙو	80,137 آمريڪي ڊالر (10ھون)
جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ )	2024ع لڳ ڀڳ
• ڪل	21.178 بلين آمريڪي ڊالر (124ھون)

گيانا (Guyana)،^[11] سرڪاري طور تي ڪوآپريٽو ريپبلڪ آف گيانا،^[12] ڏکڻ آمريڪا جي اترين ڪناري تي هڪ خود مختيار رياست آهي. هن جون سرحدون وينزويلا، سرينام ۽ برازيل سان ملن ٿيون. گيانا هڪ ڏيهي لفظ آهي جنهن جي معنيٰ آهي ”ڪيترن ئي پاڻيءَ جي سرزمين“.^[13] جارج ٽائون گيانا جي گاديءَ جو هنڌ آهي ۽ ملڪ جو سڀ کان وڏو شهر پڻ آهي. گيانا جي سرحد اتر ۾ ائٽلانٽڪ سمنڊ، ڏکڻ ۽ ڏکڻ اولهه ۾ برازيل، اولهه ۾ وينزويلا ۽ اوڀر ۾ سورينام سان لڳل آهي. 2,14,969 چورس ڪلوميٽر (83,000 اسڪوائر ميل) جي زميني ايراضيءَ سان، گيانا يوراگوئي ۽ سورينام کان پوءِ ڏکڻ آمريڪا جي مکيه زمين ۾ ايراضيءَ جي لحاظ کان ٽيون نمبر ننڍي خود مختيار رياست آهي^[14] ۽ ڏکڻ آمريڪا ۾ ٻيون گھٽ آبادي واري خودمختيار رياست آهي. ملڪ جي سرڪاري ٻولي انگريزي آهي، جيتوڻيڪ آبادي جو وڏو حصو انگريزي ۽ ڏيهي ٻولين ۾ ٻه لساني آهي.

گيانا ڏکڻ آمريڪا جي تاريخي سرزمين برطانوي ويسٽ انڊيز جو حصو آهي. اهو پڻ ڌرتيء تي گهٽ ۾ گهٽ گنجان آباد ملڪن مان هڪ آهي. هن ۾ قدرتي رهائش جو هڪ وسيع قسم ۽ تمام اعلي جيوتياتي تنوع آهي. ملڪ ايمازون برساتي جنگل جو هڪ حصو پڻ ميزبان آهي، دنيا ۾ سڀ کان وڏو طوفان برساتي جنگل. "گياناس" جي نالي سان سڃاتل علائقو ايمازون نديءَ جي اتر ۾ وڏي شيلڊ لينڊ ماس ۽ اورينوڪو نديءَ جي اوڀر تي مشتمل آهي جنهن کي "ڪيترن ئي پاڻين جي سرزمين" طور سڃاتو وڃي ٿو. گيانا ۾ نو ديهي قبيلا رهن ٿا: وائي وائي، ميڪوشي، پاتامونا، لوڪونو، ڪلينا، واپيشانا، پيمون، اڪاويو ۽ وارائو. تاريخي طور تي لوڪونو ۽ ڪلينا قبيلن جي تسلط ۾، گيانا 18ھين صدي جي آخر ۾ برطانوي قبضي هيٺ اچڻ کان اڳ ڊچ طرفان نوآبادي هئي. اهو 1950ع تائين گهڻو ڪري پوکي واري طرز جي معيشت سان برطانوي گيانا جي طور تي سنڀاليو ويو. هن سال 1966ع ۾ آزادي حاصل ڪئي ۽ سرڪاري طور تي 1970ع ۾ گڏيل قومن جي دولت مشترڪه جي اندر هڪ جمهوريه بڻجي وئي. برطانوي راڄ جو ورثو ملڪ جي سياسي انتظاميه، لسانيات ۽ متنوع آبادي ۾ ظاهر ٿئي ٿو، جنهن ۾ هندستاني، آفريڪي، انديشي، چيني، پرتگالي، ٻيا يورپي ۽ مختلف ڪثير نسلي گروپ شامل آهن.

گيانا واحد سرزمين ڏکڻ آمريڪي قوم آهي جنهن ۾ انگريزي سرڪاري ٻولي آهي. جڏهن ته، آبادي جي اڪثريت گيانيز ڪريول ڳالهائي ٿي، هڪ انگريزيءَ تي ٻڌل ڪريول ٻولي، پهرين ٻولي طور. گيانا اينگلوفون ڪيريبين جو حصو آهي. اهو سرزمين ڪيريبين علائقي جو حصو آهي جيڪو مضبوط ثقافتي، تاريخي، ۽ سياسي لاڳاپن کي ٻين ڪيريبين ملڪن سان برقرار رکي ٿو ۽ گڏوگڏ ڪيريبين ڪميونٽي (CARICOM) جي هيڊ ڪوارٽر طور ڪم ڪري رهيو آهي. 2008 ۾، ملڪ ڏکڻ آمريڪي قومن جي يونين ۾ باني ميمبر طور شامل ٿيو.

سال 2017ع ۾، گيانا جي آبادي جو 41 سيڪڙو غربت جي لڪير کان هيٺ رهندو هو.^[15] گيانا جي معيشت سال 2015ع ۾ خام تيل جي دريافت ۽ 2019ع ۾ ڪمرشل ڊرلنگ کان وٺي تبديليءَ کان گذري رهي آهي، ان جي معيشت جيڪا 2020ع ۾ 49 سيڪڙو تائين وڌي، ان کي بنا ڪنهن حساب سان، هن وقت دنيا جي تيز ترين وڌندڙ معيشت آهي. جيئن چيو وڃي ٿو ته تيل جي ذخيرن ۾ 11 بلين بيرل آهي،^[16] ملڪ 2025ع تائين دنيا ۾ سڀ کان وڏو في کس تيل پيدا ڪندڙ ملڪن مان هڪ بڻجي ويندو.^[17] گيانا جي ساحل کان سال 2017ع کان وٺي 11 بلين بيرل تيل جي ذخيرن جي دريافت 1970ع کان وٺي عالمي تيل جي ذخيرن ۾ سڀ کان وڏو اضافو آهي.^[18] گيانا هاڻي آمريڪا، ڪئناڊا ۽ بهاماس کان پوءِ آمريڪا ۾ چوٿين نمبر تي سڀ کان وڌيڪ جي ڊي پي في ماڻهو آهي ۽ سال 2015ع کان انساني ترقي جي انڊيڪس جي درجه بندي ۾ سڀ کان وڌيڪ بهتري وارن ملڪن مان هڪ آهي. سال 2023ع ۾ ورلڊ بينڪ مطابق، تمام وڏي غربت اڃا تائين موجود آهي ۽ ملڪ کي پنهنجي ترقي جي جوڙجڪ کي منظم ڪرڻ ۾ اهم خطرن کي منهن ڏئي ٿو.^[19]

نالو

ٻاھريان ڳنڍڻا

Guyana بابت وڌيڪ ڏسو وڪيپيڊيا جي ڀينر رٿائن ۾:
	معني ڏسو وِڪِشنري تي
	تصويرون ۽ وڊيو ڏسو وڪي ڪامنز تي
	تربيتي مواد ڏسو وڪي ورسٽي تي
	نيوز اسٽوريز وڪي نيوز تان
	چَوِڻيون Quotations وڪي ڪوٽ تان
	سورس ٽيڪسٽس وڪي سورس تان
	درسي ڪتاب وڪي ڪتاب تان

Office of the President, Republic of Guyana (official website).
Parliament of the Cooperative Republic of Guyana (official website).
وڪيميڊيا اٽلس آف Guyana
سانچو:Osmrelation-inline
Guyana. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
Country Profile from the BBC News.
Guyana from the Encyclopædia Britannica.
Guyana at UCB Libraries GovPubs.
گيانا at Curlie
The State of the World's Midwifery, Guyana Country Profile آرڪائيو ڪيا ويا 15 August 2021 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين..
Key Development Forecasts for Guyana from International Futures.

سانچو:Guyana topics

5°00′N 58°45′W / 5°N 58.75°W / 5; -58.75

حوالا

↑ Constitution. "CONSTITUTION OF THE CO-OPERATIVE REPUBLIC OF GUYANA ACT" (PDF). Parliament of Guyana. وقت 11 December 2023 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 21 March 2024. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ "Guyana". Central Intelligence Agency. وقت 7 January 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 23 January 2021. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ "Guyana – Dictionary definition and pronunciation – Yahoo! Education". Education.yahoo.com. وقت 29 October 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 30 March 2014. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد))
↑ "Guyana country profile". BBC News. October 2012. https://www.bbc.com/news/world-latin-america-19546909.
↑ "Guyana Population (2024) – Worldometer". www.worldometers.info. وقت 5 February 2009 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 25 October 2022. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ ^6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 "Report for Selected Countries and Subjects: April 2024". imf.org. International Monetary Fund. وقت 28 June 2024 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 27 June 2024. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ Compedium 2: Population Composition. Bureau of Statistics, Guyana. July 2016. http://www.statisticsguyana.gov.gy/download.php?file=93. Retrieved 25 August 2018.
↑ "National Profiles | World Religion". www.thearda.com. وقت 22 December 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 5 December 2023. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. وقت 17 July 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 4 August 2021. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ "Human Development Report 2023/24" (PDF). United Nations Development Programme. وقت 13 March 2024 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 13 March 2024. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ Wells, John C. (1990). Longman pronunciation dictionary. Harlow, England: Longman. ISBN 978-0-582-05383-0. entry "Guyana"
↑ "Independent States in the World". state.gov. وقت 9 June 2010 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 24 June 2017. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ "Georgetown: In the Land of Many Waters". U.S. Department of State. وقت 29 February 2024 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2024-02-28. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ "Guyana". وقت 7 January 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 23 January 2021. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ "" Guyana no recuerda a Walter Rodney " – Le Monde diplomatique en español". mondiplo.com. وقت 25 September 2020 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 10 October 2020. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ Valle, Sabrina (26 April 2022). "Exxon makes three new oil discoveries in Guyana and boosts reserves". Reuters. https://www.reuters.com/business/energy/exxon-makes-three-new-discoveries-guyana-increases-oil-reserves-2022-04-26/.
↑ Bajpai, Prableen. "The Five Fastest Growing Economies In The World". NASDAQ. وقت 7 December 2022 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 30 December 2022. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ Blackmon, David. "Why The Oil Bonanza Offshore Guyana Has Global Implications". https://www.forbes.com/sites/davidblackmon/2022/06/07/why-oil-developments-offshore-guyana-have-global-implications/.
↑ "Macro Poverty Outlook for Guyana : April 2023". World Bank. وقت 2 December 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2023-11-27. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/> نہ مليو

[1] Constitution. "CONSTITUTION OF THE CO-OPERATIVE REPUBLIC OF GUYANA ACT" (PDF). Parliament of Guyana. وقت 11 December 2023 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 21 March 2024. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[3] "Guyana". Central Intelligence Agency. وقت 7 January 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 23 January 2021. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[AH-4] "Guyana – Dictionary definition and pronunciation – Yahoo! Education". Education.yahoo.com. وقت 29 October 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 30 March 2014. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد))

[5] "Guyana country profile". BBC News. October 2012. https://www.bbc.com/news/world-latin-america-19546909.

[6] "Guyana Population (2024) – Worldometer". www.worldometers.info. وقت 5 February 2009 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 25 October 2022. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[IMFWEO.GY-7] 6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 "Report for Selected Countries and Subjects: April 2024". imf.org. International Monetary Fund. وقت 28 June 2024 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 27 June 2024. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[statisticsguyana.gov.gy-8] Compedium 2: Population Composition. Bureau of Statistics, Guyana. July 2016. http://www.statisticsguyana.gov.gy/download.php?file=93. Retrieved 25 August 2018.

[9] "National Profiles | World Religion". www.thearda.com. وقت 22 December 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 5 December 2023. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[wb-gini-10] "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. وقت 17 July 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 4 August 2021. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[UNHDR-11] "Human Development Report 2023/24" (PDF). United Nations Development Programme. وقت 13 March 2024 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 13 March 2024. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[12] Wells, John C. (1990). Longman pronunciation dictionary. Harlow, England: Longman. ISBN 978-0-582-05383-0. entry "Guyana"

[ISW2-13] "Independent States in the World". state.gov. وقت 9 June 2010 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 24 June 2017. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[Many_waters2-14] "Georgetown: In the Land of Many Waters". U.S. Department of State. وقت 29 February 2024 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2024-02-28. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[15] "Guyana". وقت 7 January 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 23 January 2021. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[16] "" Guyana no recuerda a Walter Rodney " – Le Monde diplomatique en español". mondiplo.com. وقت 25 September 2020 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 10 October 2020. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[17] Valle, Sabrina (26 April 2022). "Exxon makes three new oil discoveries in Guyana and boosts reserves". Reuters. https://www.reuters.com/business/energy/exxon-makes-three-new-discoveries-guyana-increases-oil-reserves-2022-04-26/.

[18] Bajpai, Prableen. "The Five Fastest Growing Economies In The World". NASDAQ. وقت 7 December 2022 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 30 December 2022. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[19] Blackmon, David. "Why The Oil Bonanza Offshore Guyana Has Global Implications". https://www.forbes.com/sites/davidblackmon/2022/06/07/why-oil-developments-offshore-guyana-have-global-implications/.

[20] "Macro Poverty Outlook for Guyana : April 2023". World Bank. وقت 2 December 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2023-11-27. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[lower-alpha 1]

[5]

[6]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]