اسلامي مدرسن جي فهرست

دارالعلوم ديوبند، انڊيا

فيض، مراڪش ۾ قيروان يونيورسٽي، يونيسڪو ۽ گنيز ورلڊ رڪارڊز جي مطابق دنيا ۾ سڀ کان پراڻو، مسلسل ڪم ڪندڙ ۽ پهريون ڊگري ڏيڻ وارو تعليمي ادارو

ريگستان، سمرقند، ازبڪستان ۽ ان جا ٽي مدرسا. کاٻي کان ساڄي طرف: الغ بيگ مدرسو، ٽيليا ڪوري مدرسو ۽ شير دور مدرسو

ھيءَ سڄي اسلامي تاريخ ۾ مدرسن جي ھڪڙي فهرست آھي، جن ۾ آپريشنل، تاريخي، ختم ٿيل يا تبديل ٿيل مدرسا شامل آھن. هن فهرست ۾ خاص طور تي مغربي حوالي سان مدرسا شامل آهن، جيڪي اسلامي مذهب ۽ اسلامي تعليمات جي مطالعي لاء مخصوص قسم جي مذهبي اسڪول يا ڪاليج ڏانهن اشارو ڪن ٿا. ان ۾ فرقيوار يا علائقائي فرقا به شامل آهن جن جون الڳ خصوصيتون ۽ روايتون آهن. مدرسا، يعني شيعه اسلام ۾ حوزه، قرون وسطي جي فارس ۾ نظاميه، دارالعلوم، جنهن جون پاڙون ڏکڻ ايشيا ۾ آهن، بنگلاديش ۾ قومي، انڊونيشيا، ملائيشيا ۽ ڏاکڻي ٿائيلينڊ ۾ پانڊوڪ پئسنٽرين، جيتوڻيڪ هڪجهڙائي واري مقصد کي پورا ڪرڻ ٿا. هن فهرست ۾ اهي ادارا شامل نه آهن جيڪي مذهبي مدرسا نه آهن، يعني اسلامي يونيورسٽيون، پر هڪ اسلامي سڃاڻپ رکڻ ٿيون يا چارٽر آهن، يا سائنس ۽ آرٽس لاء وقف ۽ عام طور تي اسلامي ثقافت ۽ تاريخ سان لاڳاپيل آهن.

اسلامي مدرسن جي فهرست

هي ملڪن جي لحاظ کان الفابيٽ ۾ ترتيب ڏنل فهرست آهي.

آئرلينڊ

• المصطفيٰ اسلامي ثقافتي مرڪز، آئرلينڊ

آمريڪا

• دارالعلوم المدنيه، بفيلو، نيويارڪ
• مفتاح انسٽيٽيوٽ، ڊيٽروئٽ، مشي گن
• زيتونا ڪاليج، ڪيليفورنيا
• انسٽيٽيوٽ آف نالج، ڪيليفورنيا
• دارالسلام، الينوائي
• دارالقاسم، الينوائي
• المقاصد، پينسلوانيا
• قلم، ٽيڪساس
• آمريڪا جو اسلامي مدرسو، ٽيڪساس
• تيسير مدرسو، نوڪسويل، ٽينيسي

ازبڪستان

• مدرسه ابوالقاسم، تاشقند
• دوره تلاوت، بخارا
• مير عرب مدرسو، بخارا
• مدرسه شير دور، سمرقند
• مدرسه تليا ڪوري، سمرقند
• سعيد اتاليق مدرسو، دينوف
• الغ بيگ مدرسو، سمرقند

اسپين

• غرناطه جو مدرسو، گريناڊا، اسپين

انڊونيشيا

• پانڊوڪ پسانٽرين گاڊنگ، مونگو پيراڪ، جومبانگ
• پانڊوڪ پسانٽرين المنصورين، ميٽرو لمپونگ
• پانڊوڪ پسانٽرين ملينيم الفينا، گنجوڪ
• پانڊوڪ پسانٽرين منهاج اروزيدين، جڪارتا
• پانڊوڪ پسانٽرين ولي باروڪاه برينگان، بنجارن قادري
• پانڊوڪ پسانٽرين واريا الفتح، يوگياڪارتا
• پانڊوڪ جديد دارالسلام گونٽور، پونوروگو
• پانڊوڪ نگروڪي، سکرجو، انڊونيشيا
• معهد الزيتون، اندرامايو، انڊونيشيا

ايران

• حوزه العلميه، قم، ايران
• حوزه العلميه، اصفھان
• حوزه الصدر، اصفھان
• نيموار مدرسو، اصفهان
• چهارباغ مدرسو، اصفهان
• شهيد مطهري يونيورسٽي، تهران

برطانيه

• جامعه الڪرم، برطانيه
• دارالعلوم، برمنگهم
• دارالعلوم، بولٽن
• دارالعلوم، لنڊن
• دارالعلوم، بليڪ برن، لنڪاشائر
• دارالعلوم، بري
• اسلامي دعوت اڪيڊمي، ليسٽر
• جامع الکوثر، لنڪاسٽر
• انسٽيٽيوٽ آف اسلامڪ ايجوڪيشن ڊيوزبري دارالعلوم

بنگلاديش

• تعمير ملت ڪامل مدرسه، ڍاڪا
• قادريه طيبيه عاليه ڪامل مدرسه ڍاڪا
• الجامعة الاسلاميه عبيديه نانپور، چٽاگانگ
• الجامعة الاسلاميه پاتيا، چٽگانگ
• الجامعة الاحليه دارالعلوم معين الاسلام، چٽگانگ
• الجامعة الاسلاميه عزيز العلوم بابونگر، چٽگانگ
• المرڪز الاسلامي السلفي، نوداپارا
• اسلامڪ ريسرچ سينٽر، بنگلاديش، بشوندرا
• جامعه دارالمعارف الاسلاميه، چٽگانگ
• جامعه مدنيه انگورا محمد پور، سلهٽ
• جامعه قرآنيه العربيه لال باغ، ڍاڪا
• جامعه رحمانيه عربيه، ڍاڪا
• جامعه شرعيه مالي باغ، ڍاڪا
• جامعه توڪليه رينگا مدرسه، سلهٽ
• جامعه اسلاميه حسينيه گوهرپور، سلهٽ
• جامعه اسلاميه يونسيه، برهمن باريا
• جمعيت العلوم الاسلاميه لال خان بازار، چٽگانگ
• ستپور ڪامل مدرسه، بشواناٿ، سلهٽ

بوسنيا ۽ هرزيگوينيا

• غازي خسرو بي مدرسو، سرائيوو
• بهرام بيگ مدرسه تزلا، بوسنيا ۽ هرزيگوينيا
• سرائيوو يونيورسٽي جي اسلامي اڀياس جي فيڪلٽي، سرائيوو

ڀارت

• جامعه سلفيه، واراناسي
• دارالعلوم ديوبند، اتر پرديش
• دارالعلوم وقف، ديوبند
• دارالعلوم ندوة العلماء، لکنئو
• الجامعة الاشرفيه، اتر پرديش

• الجامعة السيفيه، سورت
• الجامعة الاسلاميه، رونهي، ڀارت
• عروسيه مدرسه، تامل ناڊو
• باقيات الصالحات عربي ڪاليج، تامل ناڊو
• ڪوآرڊينيشن آف اسلامڪ ڪاليجز، انڊيا
• دارالعلوم بانسڪندي، ضلع ڪڇر، آسام
• جامعه البرڪات علي ڳڙهه، يوپي
• دارالعلوم مائو، انڊيا
• جامعه مفتاح العلوم، مائو
• جامعه امجديه رضويه، گهوشي، يوپي
• جامعه الرضا، بريلي
• جامعه اسلاميه طالب الدين
• جامعه دارالسلام، تامل ناڊو
• جامعه نظاميه، حيدرآباد، ڀارت
• مرڪز الثقافت السنه، ڪيرالا
• مناظر اسلام، بريلي
• مظاهر العلوم، سهارنپور

پاڪستان

• جامعه بنوريه العالميه، سائيٽ، ڪراچي
• جامعه الرشيد، ڪراچي
• اشرف المدارس، ڪراچي
• جامعه الستاريه، ڪراچي
• جامعة العلوم، منصوره، هالا
• دارالعلوم نعيميه، ڪراچي
• العليميه انسٽيٽيوٽ آف اسلامڪ اسٽڊيز، ڪراچي
• دارالعلوم امجديه، ڪراچي
• جامعه نعيميه، لاهور
• جامعه نظاميه غوثيه، وزيرآباد
• جامعة المدينه، ڪراچي
• اشرف المدارس، اوڪاڙا
• احسن العلوم، ڪراچي
• دارالعلوم حقانيه، اڪوڙا خٽڪ
• دارالعلوم ڪراچي، ڪورنگي
• جامعه فريديه، اسلام آباد
• جامعه حفصه، اسلام آباد
• جامعه العلوم الاسلاميه، بنوري ٽائون، ڪراچي
• الکوثر اسلامي يونيورسٽي، اسلام آباد

تيونس

• مدرسة الحبيبة الڪبري، تيونس شهر
• مدرسة الحبيبية الصغري، تيونس
• مدرسة الحسينيه الڪبري، تيونس
• مدرسة الحسينيه الصغري، تيونس
• مدرسه السوس، تيونس
• مدرسه خلدونيا، تيونس
• مدرسه عصفوريا، تيونس
• مدرسه اندلسيه، تيونس
• مدرسو سعيد مراد، تيونس
• مدرسه ابن تفرجين، تيونس
• مدرسو بير لجر، تيونس
• مدرسه الجديد، تيونس
• مدرسه الشاميه، تيونس
• مدرسه الاشوريه، تيونس
• مدرسه البشيا، تيونس
• مدرسه البشيريه، تيونس
• مدرسه القاسميه، تيونس

• مدرسه المغربيه، تيونس
• مدرسه المونتسيريا، تيونس
• مدرسه الميٽيشيا، تونس
• مدرسه توفيقيه، تونس
• مدرسه الانقيه، تونس
• مدرسه اليوسفيه، تونس
• مدرسة النخله، تونس
• مدرسه الزيتونا، تونس
• مدرسه حمزيه، تيونس
• مدرسه مراديه، تونس
• مدرسه صالحه، تونس
• مدرسه سليمانيا، تونس
• مدرسه عقبہ بن نافع، تيونس
• مدرسو زاويه البخاريا، تونس

ترڪي

• بيوڪ آغا مدرسو، اماسيا
• جعفر آغا مدرسو، استنبول
• گوڪ مدرسو، ٽوڪات، ترڪي
• گوڪ مدرسو، سيواس
• خاتون ڪُلِيسي مدرسو
• ٽوڪَ خاتوني مدرسو، ڪارمان
• انس منار مدرسو، قونيا
• ڪرتائي مدرسو، قونيه
• قاسميه مدرسو، ماردين
• ڪوبت پاشا مدرسو، تارسسس
• مھمت شاڪر پاشا جو مدرسو، مصطفى پاشا
• پروانا مدرسو، سائينوپ
• صحن سيمن مدرسو، استنبول
• سيد بطل غازي ڪمپليڪس، سيد غازي
• شفائي مدرسو، سيواس
• سرجالي مدرسو، قونيه
• ياقوتيه مدرسو، ارض روم
• واجديه مدرسو، ڪُتاهيا

روس

• سنجرلي مدرسو، ڪريميا، روس

سعودي عرب

• غياثيه مدرسو، مڪه المڪرمه
• غياثيه مدرسو، مدينه المنوره
• ام القري يونيورسٽي، مڪه المڪرمه

سنگاپور

• مدرسة الارشاد الاسلاميه، سنگاپور
• مدرسه الجنيد الاسلاميه، سنگاپور
• مدرسة المعارف الاسلاميه، سنگاپور
• مدرسه الشغف العربيه، سنگاپور
• مدرسة العربيه الاسلاميه، سنگاپور
• مدرسه واڪ تانجونگ الاسلاميه، سنگاپور

سوڊان

وڌيڪ ڏسو: [[:الخلوه (اسڪول)|الخلوه (اسڪول)]]

• خلاوي الغبش، بربر، سوڊان
• خلاوي همشڪوريب

شام

• مدرسه العادليه، دمشق
• الاحمديه مدرسو، حلب
• مدرسه الفاتحه، دمشق
• الفردوس مدرسو، حلب
• مدرسه الحلويه، حلب
• مدرسه الڪامليه، حلب
• المجاهديه مدرسو، دمشق
• المقدميه مدرسه، حلب
• نورالدين مدرسو، دمشق
• مدرسه القليجيه، دمشق
• مدرسة الرڪنية، دمشق
• مدرسه الصحابه، دمشق
• مدرسه السليميه، دمشق
• مدرسه الشادبختيه، حلب
• الشامية الکبري مدرسو، دمشق
• مدرسه الشرفيه، حلب
• مدرسه الصبيعه، دمشق
• مدرسه سلطانيه، حلب
• التورانتيه مدرسه، حلب
• مدرسه عثمانيه، حلب
• الظاهريه لائبريري، دمشق
• مدرسه الظاهريه، حلب

عراق

• مدرسه مستنصريه، بغداد
• بغداد جو نظاميه مدرسو، عراق
• حوزه النجف، عراق

فلسطين

• محڪمه مدرسو، غزه شهر، فلسطين

قبرص

• وڏو مدرسو، نڪوسيا، قبرص

مصر

• جامعه الازهر مدرسو، قاهره، مصر
• امير قرقمس ڪمپليڪس، قاهره
• مدرسو جمال الدين، قاهره
• مدرسو الناصر محمد، قاهره
• قولون ڪمپليڪس، قاهره
• مدرسه صالحيه، قاهره
• مدرسو سرغتمش، قاهره
• مسجد ۽ خانقاه شيخو، قاهره
• سلطان الغوري ڪمپليڪس، قاهره
• مسجد ۽ مدرسو سلطان حسن، قاهره

مالي

• جنگوئرئبر مدرسو، ٽمبڪٽو، مالي
• سيدي يحيٰ مدرسو، ٽمبڪٽو
• سنڪوري مدرسو، ٽمبڪٽو

مراڪش

• العطارائن مدرسو، فيض، مراڪش
• بن يوسف مدرسو، مراڪش شهر
• بو عنانيه مدرسو، فيض
• بو عنانيه مدرسو، ميڪنس
• جامعه القيروان مدرسو، فيض، مراڪش

يمن

• اميريه مدرسو، ردا، يمن
• دار المصطفيٰ، تارم، يمن

قديم ترين اسلامي مدرسن جي فهرست

سال	موجوده مقام	نالو	ٻيون تفصيل
737ع	تيونس شهر، تيونس	الزيتونا يونيورسٽي	صدين تائين، قيروان عام طور تيونس ۽ اتر آفريڪا ۾ سکيا ۽ دانشورانه تعاقب جو ابتدائي مرڪز هو. 13 صدي عيسويءَ کان شروع ٿي، تيونس الموحد ۽ بنو حفص جي حڪومت ۾ افريقيه جي گاديءَ جو هنڌ بڻيو. اقتدار جي ان ڦيرڦار سان الزيتونا کي ترقي ڪرڻ ۾ مدد ملي ۽ اسلامي تعليم جو هڪ اهم مرڪز بڻجي ويو ۽ ابن خلدون، تاريخ جو پهريون سماجي مورخ، ان جي مصنوعات مان هڪ هو. ترقي يافته يونيورسٽي ان وقت جي سڃاتل دنيا جي سڀني حصن مان شاگردن ۽ سکيا ڏيندڙ ماڻهن کي راغب ڪيو. دينيات (خاص طور تي قرآن) سان گڏ، يونيورسٽيءَ ۾ فقہ، تاريخ، گرامر، سائنس ۽ طب سيکاريو ويندو هو. جڏهن اسان ڪتابن ۽ لائبريرين تي اچو ٿا، ته الزيتونه جي لائبريريون اتر آفريڪا جي هم منصبن ۾ امير ترين هيون. هن وٽ ڪيترائي مجموعا هئا، جن ۾ هزارين ڪتابن جو مجموعو هو. ان جي لائبريرين مان هڪ، "الابدليه"۾ نادر ۽ منفرد نسخن جو هڪ وڏو مجموعو شامل آهي. مخطوطات ۾ تقريبن سڀني مضمونن ۽ سائنسن جو احاطو ڪيو ويو، جن ۾ گرامر، منطق، دستاويز، تحقيق جي آداب، ڪائنات جي علم، رياضي، جاميٽري، معدنيات، حرفوي تربيت وغيره شامل آهن.
859ع	فيض، مراڪش	قيروان يونيورسٽي	فاطمه الفهري طرفان قائم ڪيل، اصل ۾ هڪ مسجد هئي. عبادت جي جاءِ کان علاوه، مسجد جلد ئي مذهبي تعليم ۽ سياسي بحث مباحثي لاءِ هڪ جاءِ بڻجي وئي، تدريجي طور تي پنهنجي تعليم کي وسيع رينج، خاص ڪري قدرتي سائنس تائين وڌايو. قرون وسطيٰ جي دور ۾، قيروان، مسلمانن ۽ يورپين جي وچ ۾ ثقافتي تبادلي ۽ علم جي منتقلي ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو. ابن ميمون (1135-1204ع)، الادريسي (1166ع)، ابن العربي (1165-1240ع)، ابن خلدون (1332-1395ع)، ابن الخطيب، البطروجي (Alpetragius)، ابن هرزيم، ۽ الوزان سڀ يونيورسٽي سان يا ته شاگرد يا ليڪچرار جي حيثيت سان ڳنڍيل هئا. قيروان جو دورو ڪندڙ عيسائي عالمن ۾ بيلجيم جا نيڪولس ڪلينيئرس ۽ ڊچمان گوليئس به شامل هئا. جن مضمونن کي سيکاريو ويندو آهي، انهن ۾ قرآن ۽ فقه سان گڏ گرامر، بيان، منطق، طب، رياضي، فلڪيات، ڪيميا، تاريخ، جاگرافي ۽ موسيقي شامل آهن. ڪجھ اسڪالرن طرفان ان کي دنيا جي قديم ترين يونيورسٽي ۽ گنيز بڪ آف رڪارڊز پاران دنيا ۾ سڀ کان پراڻو مسلسل ڪم ڪندڙ ڊگريون ڏيڻ وارو ادارو سمجھيو وڃي ٿو، جيتوڻيڪ ڪجھ ھن دعويٰ تي تڪرار ڪن ٿا.
970-972	Cairo, Egypt	Al-Azhar University	Founded by Jawhar al-siqilli of the Fatimid Caliphate, this university served as a center for Arabic literature and Sunni Islamic learning. The college (Jami'ah) had faculties in Islamic law and jurisprudence, Arabic grammar, Astronomy, Islamic philosophy, and Logic. The Al-Azhar is considered by some as the world's second oldest surviving degree-granting institute.[حوالو گهربل] According to the Encyclopedia of Islam, Al-Azhar was a religious university, a madrasa and center of higher learning. In the 1950s, Al-Azhar underwent significant change, with new regulations and reform resulting in an expanded role. In 1961 it became a modern university when many modern secular faculties were added, such as medicine, engineering and agriculture.
1065	Isfahan, Iran	Nizamiyya	Nizamiyya: This series of universities was established by Khwaja Nizam al-Mulk in the eleventh century in what is now present-day Iran. The most celebrated of all the Nizamiyya schools is Al-Nizamiyya of Baghdad, established in 1065 in Dhu'l Qa'da and that remains operational in Isfahan. But, this was just one of many Nizamiyyah schools—others were located in Nishapur, Amul, Mosul, Herat, Damascus, and Basra. The Nizamiyya schools served as a model for future universities in the region, and al-Mulk often is seen as responsible for a new era of brilliance which caused his schools to eclipse all other contemporary learning institutions.
1227	Baghdad, Iraq	Mustansiriya Madrasah	Mustansiriya Madrasah was a medieval-era scholarly complex that provided a universal system of higher education. It was established in 1227 CE and was named after and built by the Abbasid Caliph al-Mustansir in Baghdad, Iraq. The Madrasa taught many different subjects, including medicine, math, literature, grammar, philosophy, and Islamic religious studies. However, the major focus of education was Islamic law. It became the most prominent and high-ranking center for Islamic studies in all of Baghdad. Madrasas during the Abbasid period were used as the predominant instrument to foster the spread of Sunni thought as well as a way to extend the founder's pious ideals. The architecture of the Madrasa was also an important example of Islamic architectural development in Baghdad. The Madrasa has experienced several periods of decline and reemergence throughout its history. The most significant degradation to the Madrasa's architecture and position within Baghdad was the Mongol Siege of Baghdad (1258). Today, the Madrasa is in a state of restoration as is it being overseen by the Directorate of Antiquities in Iraq. It is currently a part of the Al-Mustansiriya University, and is located on the left bank of the Tigris River. Adjacent landmarks include the Saray souq, the Baghdadi Museum, Mutanabbi Street, the Abbasid Palace, and Caliph's Street.