الينوائي
نظر ھيٺ مضمون the U.S. state تي آهي. the river جي لاءِ Illinois River ڏسو. ٻين استعمالن لاءِ other uses الينوائي (سلجھائپ) ڏسو.الينوائي رياست State of Illinois الينوائي Illinois | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
شُعار: رياست، خودمختاري، اتحاد" | |||||
ترانو: Illinois شاھي ترانو: A | |||||
 آمريڪا ۾ رياست الينوئي | |||||
| راڄڌاني: اسپرنگ فيلڊ | اسپرنگ فيلڊ | ||||
| سڀ کان وڏو سڀ کان وڏو شهر: شڪاگو | شڪاگو | ||||
| دفتري ٻوليون | انگريزي | ||||
| تسلیم ٿيل قومي ٻولي | انگريزي | ||||
| تسلیم ٿيل مقامي ٻوليون | اسپيني | ||||
| سرڪاري ٻولي: انگريزي | انگريزي، اسپيني، ٻيون | ||||
| مقامي آبادي | الينوائيسئن | ||||
| قسم | ملڪ: آمريڪا | ||||
| رياست کان اڳ: الينوئيس علائقو | 300 | ||||
| حڪومت | حڪومت | ||||
• گورنر |
جي بي پريزڪر (ڊيمو ڪريٽ) | ||||
• ليفٽيننٽ گورنر |
جوليانا اسٽريٽن (ڊيمو ڪريٽ) | ||||
• قانون ساز: جنرل اسيمبلي |
ڊڪ ڊربن (D) ٽمي ڊڪورٿ (D) | ||||
• اپر هائوس: الينوئيس سينيٽ |
14 Democrats 3 Republicans | ||||
• لوئر هائوس: الينوئيس هائوس آف ريپريزنٽيٽوز |
12,812,508 (2024ع) 6هون | ||||
• عدليه: الينوئيس جي سپريم ڪورٽ |
CST | ||||
• آمريڪي سينيٽر: ڊڪ ڊربن (ڊي)، ٽامي ڊڪ ورٿ (ڊي) |
CST −06:00 | ||||
• آمريڪي هائوس جي وفد: 14 ڊيموڪريٽس، 3 ريپبلڪن |
CDT −05:00 | ||||
• ويب سائيٽ |
https://illinois.gov | ||||
• ايراضي
• ڪل: 57,914 چورس ميل (149,997 ڪلوميٽر 2) |
الينوائي جي سپريم ڪورٽ | ||||
• آبادي (2024) • ڪل: 1,27,10,158 ( 6هون) |
الينوائي علائقو
عدليه علائقو ڪائونٽي جاگرافيائي بيهڪ: 36° 58′ N to 42° 30′ N
| ||||
• کثافت 232/چورس ميل (89.4/ڪلوميٽر 2) 12 هون |
"شڪاگو لينڊ" | ||||
• وقت جو علائقو: UTC−06:00 (CST) |
Cook | ||||
• اونهارو (DST): UTC−05:00 (CDT). * USPS مخفف: IL. * ISO 3166 ڪوڊ: US-IL. * روايتي مخفف: Ill |
پارليامينٽ | ||||
| مقننه | جنرل اسيمبلي | ||||
| الينوائي سينيٽ | |||||
| الينوائي جو نمائندن جو ايوان | |||||
| رياستي حڪومت | |||||
• رياست کان اڳ |
الينوئي علائقو | ||||
• يونين ۾ داخل ٿيو |
3 ڊسمبر، 1818ع (21هون) | ||||
• جاگرافيائي بيهڪ |
36° 58′ N to 42° 30′ N | ||||
• ملڪ: آمريڪا |
آمريڪا | ||||
• ٽائيم زون |
الينوائي علائقو
"شڪاگو لينڊ" Cook جاگرافيائي بيهڪ: 36° 58′ N to 42° 30′ N جنرل اسيمبلي ليفت: | ||||
• ٽائيم زون |
راڄڌاني: اسپرنگ فيلڊ. * سڀ کان وڏو شهر: شڪاگو. * سڀ کان وڏو ڪائونٽي: ڪڪ. * سڀ کان وڏو ميٽرو ۽ شهري علائقا: شڪاگولينڊ. حڪومت: • گورنر: جي بي پرٽزڪر (ڊي). • ليفٽيننٽ گورنر: جوليانا اسٽريٽن (ڊي). * قانون ساز: جنرل اسيمبلي. • اپر هائوس: الينوئيس سينيٽ. • لوئر هائوس: الينوئيس هائوس آف ريپريزنٽيٽوز. * عدليه: الينوئيس جي سپريم ڪورٽ. * آمريڪي سينيٽر: ڊڪ ڊربن (ڊي)، ٽامي ڊڪ ورٿ (ڊي). * آمريڪي هائوس جي وفد: 14 ڊيموڪريٽس، 3 ريپبلڪن. | ||||
• ٽائيم زون |
الينوائي سينيٽ Trade abb: I'll. | ||||
| پکيڙ | |||||
• جملي |
75 km2 (29 sq mi) (25th) | ||||
• خُشڪي |
143٬969 km2 (55٬587 sq mi) | ||||
• پاڻي |
5٬981 km2 (2٬309 sq mi) | ||||
| آبادي | |||||
• 2025 اندازو |
12,812,508 (2) | ||||
• 2021 مردم شماري |
12,812,508 (2021) (2) | ||||
• گھاٽائي |
675 /km2 (1٬748.2 /sq mi) (12th) | ||||
| ناچ | اسڪوائر ڊانس |
|---|---|
| پکي | اتر ڪارڊنل |
| مڇي | بليوگل |
| گل | وائیولا |
| وڻ | اڇو بلوط وڻ |
| راند | باسڪٽ بال |
الينوائي (Illinois) آمريڪا جي گڏيل رياستن جي وچ اولهه واري علائقي ۾ هڪ رياست آهي. ان جي اتر اوڀر ۾ مشي گن ڍنڍ، ان جي اولهه ۾ مسسيپي ندي ۽ ان جي ڏکڻ ۾ وابش ۽ اوهائيو ندين جي سرحد آهي. آمريڪا جي 50 رياستن مان، الينوائي وٽ پنجون نمبر وڏو مجموعي گھربل پيداوار (GDP)، ڇهين نمبر وڏي آبادي ۽ 25هين وڏي زميني ايراضي آهي. ان جي وڏي شهري علائقن ۾ شڪاگو ۽ ميٽرو ايسٽ آف گريٽر سينٽ لوئس ۽ گڏوگڏ پيوريا، راڪ فورڊ، شامپئن-اربانا شامل آهن. اسپرنگ فيلڊ، رياست جي گاديءَ جو هنڌ آهي.
موجوده الينوائي هزارين سالن تائين مختلف مقامي ثقافتن سان آباد هو، جنهن ۾ ترقي يافته تهذيب شامل آهي جنهن جو مرڪز "ڪاهوڪيا" (Cahokia) علائقي ۾ آهي. فرانسيسي پھريون يورپي ھئا، جيڪي 17 صدي عيسويءَ ۾ مسيسپي ۽ الينوائي درياءَ جي ويجھو ھن علائقي ۾ آباد ٿيا، جن کي ھنن نيو فرانس جي ڪالوني جو حصو، "الينوائي ملڪ" سڏيندا هئا. سال 1783ع ۾ آمريڪا جي آزاديءَ کان پوءِ، آمريڪي آبادگار ڪينٽڪي کان اوهايو نديءَ ذريعي اچڻ شروع ٿيا ۽ آبادي ڏکڻ کان اتر طرف وڌي وئي. الينوائي گڏيل آمريڪي رياستن جي قديم ترين علائقي، اتر اولهه وارو علائقي جو حصو هو، ۽ سال 1818ع ۾ ان کي رياست جو درجو مليو. ايري ڪينال وڏين ڍنڍن ۾ تجارتي سرگرمي کي وڌايو ۽ شڪاگو جي ننڍڙي آبادي دنيا جي تيز ترين وڌندڙ شهرن مان هڪ بڻجي وئي، ڏکڻ اولهه ۾ ڍنڍ مشي گن جي ڪجھه ئي قدرتي بندرگاهن مان هڪ جي حيثيت سان ان جي مقام مان فائدو حاصل ڪيو. الينوائي سان جان ڊيري پاران خود اسڪورنگ اسٽيل پل جي ايجاد رياست جي امير پريري کي دنيا جي سڀ کان وڌيڪ پيداوار ۽ قيمتي زرعي زمين ۾ تبديل ڪري ڇڏيو، جرمني ۽ سويڊن کان مهاجر هارين کي راغب ڪيو. 1900ع تائين، اترين شهرن ۾ صنعتي نوڪرين جي واڌ ۽ مرڪزي ۽ ڏاکڻي علائقن ۾ ڪوئلي جي کوٽائي، مشرقي ۽ ڏاکڻي يورپ مان آيل مهاجرن کي راغب ڪيو. الينوائي آمريڪا جي سڀ کان وڌيڪ صنعتي رياستن مان هڪ بڻجي ويو ۽ هڪ اهم پيداوار مرڪز رهي ٿو. ڏکڻ کان وڏي لڏپلاڻ آفريڪي آمريڪن جي هڪ وڏي برادري قائم ڪئي، خاص طور تي شڪاگو ۾، جنهن شهر جي مشهور "جاز" ۽ بلوز ثقافتن جو بنياد وڌو. شکاگو هڪ اهم ثقافتي، اقتصادي ۽ آبادي جو مرڪز بڻجي ويو ۽ اڄ دنيا جي اهم تجارتي مرڪز مان هڪ آهي. ان جو ميٽروپوليٽن علائقو، غير رسمي طور تي "شڪاگولينڊ" جي نالي سان حوالو ڏنو ويو آهي، رياست جي هڪ ڪروڙ 28 لک آبادي جو 65 سيڪڙو ٺاهي ٿو.
الينوائي (Illinois) گڏيل رياستون آمريڪا جي وچ اولهه واري علائقي ۾ هڪ رياست آهي. اهو پنجون نمبر وڏو مجموعي گھربل پيداوار ( GDP )، ڇهين وڏي آبادي، ۽ سڀني آمريڪي رياستن جو 25th وڏو زميني علائقو آهي. ايليينوس سڄي آمريڪا جي مائڪروڪوزم طور سڃاتو وڃي ٿو. شکاگو سان اتر اوڀر ايليينوس ۾، ننڍڙا صنعتي شهر، ۽ رياست جي اتر ۽ مرڪز ۾ وڏي زرعي پيداوار، ۽ ڏکڻ ۾ قدرتي وسيلا جهڙوڪ ڪوئلو، ڪاٺ ۽ پيٽروليم، ايليينوس جو هڪ متنوع معاشي بنياد آهي ۽ هڪ وڏو نقل و حمل جو مرڪز آهي. شڪاگو جی بندرگاهه رياست کي ٻن وڏن واٽر ويز ذريعي بين الاقوامي بندرگاهن سان ڳنڍي ٿو: سينٽ لارنس سامونڊي رستي ذريعي عظيم ڍنڍون، ائٽلانٽڪ سمنڊ ۽ وڏيون ڍنڍون ايليينوس نديءَ ذريعي، ۽ مسيسپي درياءَ ايليينوس واٽر وي ذريعي. مسيسپي درياء، اوهائيو درياء ۽ واباش درياء ايليينوس سرحد جا حصا ٺاهيندا آهن. ڏهاڪن تائين، شڪاگو جي اوھارا بين الاقوامي هوائي اڏي کي دنيا جي مصروف ترين ايئرپورٽن ۾ شمار ڪيو ويو آهي. ايليينوس ڊگهي عرصي کان سماجي ۽ ثقافتي اصطلاحن ۾، ۽ سياست ۾ 1980 ع تائين هڪ ٻرندڙ رهيو آهي.
الينوائي جي گاديءَ جو هنڌ اسپرنگ فيلڊ آهي، رياست جي مرڪزي حصي ۾ واقع آهي. جيتوڻيڪ اڄ ايليينوس جي سڀ کان وڏي آبادي جو مرڪز ان جي اتر اوڀر ۾ آهي، رياست جي يورپي آبادي پهرين اولهه ۾ وڌي وئي جيئن فرانس جا آبادگار مسيسپي ندي جي ويجهو آباد ٿيا، جڏهن اهو علائقو ايليينوس ملڪ جي نالي سان مشهور هو ۽ اهو نيو فرانس جو حصو هو. آمريڪي انقلابي جنگ کان پوءِ، آمريڪي آبادگار سال 1780ع ۾ اوهايو ذريعي ڪينٽڪي کان اچڻ شروع ٿيا ۽ آبادي ڏکڻ کان اتر تائين وڌي وئي. سال 1818ع ۾، الينوائي رياست جو درجو حاصل ڪئي. ايري ڪينال جي تعمير ۽ وڏين ڍنڍن تي تجارتي سرگرميون وڌائڻ کانپوءِ، سال 1830ع ۾ شڪاگو کي شڪاگو نديءَ سان گڏ مشي گن ڍنڍ جي ڏاکڻي پاسي تي موجود چند قدرتي بندرگاهن مان هڪ ۾ شامل ڪيو ويو. جان ڊيري جي خود هلائيندڙ اسٽيل جی ھل جي ايجاد ايليينوس جي دولت کي دنيا جي سڀ کان وڌيڪ پيداوار ۽ قيمتي زمين ۾ تبديل ڪري ڇڏيو، جرمني ۽ سويڊن کان مهاجر هارين کي راغب ڪيو. الينوائي ۽ مشي گن ڪينال (1848ع) وڏين ڍنڍن ۽ مسسيپي نديءَ جي وادي جي وچ ۾ آمد و رفت تيز ۽ سستي ڪئي، ۽ نئين ريل گاڏين مهاجرن کي اولهه ۾ نون گهرن تائين پهچايو ۽ ملڪ ۾ سامان جي فصلن کي پهچايو. رياست قوم لاءِ ٽرانسپورٽ جو مرڪز بڻجي وئي.
سال 1900ع تائين، اترين شهرن ۾ صنعتي روزگار جي واڌ ۽ مرڪزي ۽ ڏاکڻي علائقن ۾ ڪوئلي جي کوٽائي، اوڀر ۽ ڏکڻ يورپ مان آيل مهاجرن کي راغب ڪيو. الينوائي ٻنهي عالمي جنگين دوران هڪ اهم پيداواري مرڪز هو. ڏکڻ کان وڏي لڏپلاڻ رياست ۾ افريقي آمريڪن جي هڪ وڏي برادري قائم ڪئي، بشمول شکاگو، جنهن شهر جي مشهور جاز ۽ بلوز ثقافتن جو بنياد رکيو. شکاگو، جيڪو ميٽروپوليٽن علائقي جو مرڪز، شڪاگو هاڻي هڪ کاسموپوليٽن شهر طور سڃاتو وڃي ٿو. شکاگو ميٽروپوليٽن علائقو، شڪاگولينڊ، رياست جي آبادي جو لڳ ڀڳ 65 سيڪڙو تي مشتمل آهي. شڪاگو جي علائقي کان ٻاهر سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ميٽروپوليٽن علائقن ۾ ميٽرو ايسٽ (گريٽر سينٽ لوئس جو)، پيوريا ۽ راڪ فورڊ شامل آهن.
الينوائي ۾ رهڻ دوران ٽي آمريڪي صدر، صدر ابراهام لنڪن، يوليسس ايس گرانٽ ۽ بارڪ اوباما چونڊيا ويا آهن، اضافي طور تي، رونالڊ ريگن، جنهن جو سياسي ڪيريئر ڪيليفورنيا ۾ ٻڌل هو، رياست الينوئي ۾ پيدا ٿيو ۽ پرورش ڪيو ويو. اڄ، الينوائي لنڪن کي پنهنجي سرڪاري رياستي مقصد، "لينڊ آف لنڪن" سان عزت ڏئي ٿو، جيڪو 1954ع کان وٺي پنهنجي لائسنس پليٽ تي ظاهر ڪيو ويو آهي. رياست جي راڄڌاني، اسپرنگ فيلڊ، "ابراهيم لنڪن صدارتي لائبريري ۽ ميوزيم" جو گهر ۽ شڪاگو ۾ "بارڪ اوباما صدارتي مرڪز" جو مستقبل جو گهر آهي.
نالو
[سنواريو]الينوائي (Illinois) ابتدائي فرانسيسي ڪيٿولڪ مشنري ۽ الينوائي جي اصلي آمريڪن جي ڳولا ڪندڙن جي نالي جو جديد اسپيلنگ آهي، اهو نالو جيڪو شروعاتي رڪارڊ ۾ ڪيترن ئي مختلف طريقن سان لکيو ويو آهي. آمريڪي عالمن اڳ ۾ سوچيو ته نالو الينوائي میامي۔الينوائي ٻوليء ۾ "ماڻهو" يا "مرد" آهي، اصل الينويڪ (iliniwek) فرانسيسي ذريعي الينوائي ۾ تبديل ڪيو ويو آهي. هي تشریح الينوائي ٻولي جي حمايت نه ڪئي آهي، جيئن لفظ "انسان" لاء ارینیوا (ireniwa) آهي، ۽ انسان جو جمع ارینیواڪی (ireniwaki) آهي. نالو الينیويڪ (Illiniwek) پڻ چيو ويو آهي جنهن جي معنيٰ آهي "عظيم ماڻهن جو قبيلو"، جيڪو هڪ غلط تشريح آهي. نالو الينوائي، میامي۔الينوائي ٻولي جی فعل ارینوی (irenwe) مان نڪتل آهي 'هي ڳالهائيندو آهي باقاعده طريقو'. اهو اوجيبوي ٻولي ۾ ورتو ويو، شايد اوٽوا جي ٻولي ۾، ۽ تبديل ڪيو ويو. فرينچن هنن فارمن کي قرض ورتو، جنهن جي اسپيل /we/ جي آخر ۾ -ois، ان وقت جي فرينچ ۾ ان آواز جو ترجمو. موجوده اسپيلنگ فارم، ايليينوس، 1670 جي شروعات ۾ ظاهر ٿيڻ شروع ڪيو، جڏهن فرانسيسي نوآبادين مغربي علائقي ۾ آباد ٿيا هئا. ايليينوس جو نالو پاڻ لاءِ، جيئن ايليينوس جي ٽن فرانسيسي مشنري-دوري ڊڪشنري ۾ تصديق ٿيل آهي، انوڪا هو، اڻڄاتل معنيٰ وارو ۽ ٻين اصطلاحن سان لاڳاپو رکندڙ.
تاريخ
[سنواريو]ارضيات
[سنواريو]جاگرافي
[سنواريو]آبادي
[سنواريو]معيشت
[سنواريو]ثقافت
[سنواريو]پارڪ ۽ تفريح
[سنواريو]قانون ۽ سياست
[سنواريو]تعليم
[سنواريو]انفراسٽرڪچر
[سنواريو]پڻ ڏسو
[سنواريو]ٻاهريان ڳنڍڻا
[سنواريو]حوالا
[سنواريو]- ↑ "(5 ILCS 460/20) (from Ch. 1, par. 2901‑20) State Designations Act", Illinois Compiled Statutes, Springfield, Illinois: Illinois General Assembly, 4 سيپٽمبر 1991, اصل کان 5 مارچ 2009 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 10 اپريل 2009, "Sec. 20. Official language. The official language of the State of Illinois is English."
- ↑ "2020 Census Apportionment Results", census.gov, United States Census Bureau, اصل کان 26 اپريل 2021 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 26 اپريل 2021۔
- ↑ Bureau, US Census, "U.S. Median Household Income Up in 2018 From 2017", The United States Census Bureau, اصل کان 30 جون 2020 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 12 جولاءِ 2020۔
- ↑ "Charles", NGS data sheet, U.S. National Geodetic Survey, حاصل ڪيل 20 آڪٽوبر 2011۔
- ↑ 5.0 5.1 "Elevations and Distances in the United States", United States Geological Survey, 2001, اصل کان 2 نومبر 2011 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 21 آڪٽوبر 2011۔
حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/> نہ مليو