ماحوليات
  | |
  | |
| ماحوليات زندگيءَ جي پوري پيماني سان تعلق رکي ٿي، ننڍڙن بيڪٽيريا کان وٺي عملن تائين جيڪي پوري ڌرتيءَ تي پکڙيل آهن. ماحوليات جا ماهر انواع جي وچ ۾ ڪيترن ئي متنوع ۽ پيچيده لاڳاپن، جهڙوڪ اڳڪٿي ڪرڻ ۽ پولينيشن جو مطالعو ڪن ٿا. زندگيءَ جو تنوع مختلف رهائشن ۾, زميني کان آبي ماحولياتي نظامن تائين منظم ٿيل آهي. |
ماحوليات (Ecology) جاندارن، بشمول انسان ۽ انهن جي طبعي ماحول جي وچ ۾ لاڳاپن جي قدرتي سائنس آهي. ماحوليات انفرادي آبادي، ڪميونٽي، ماحول ۽ حياتياتي سطح تي جاندارن کي سمجهي ٿو. ماحوليات حیاتیاتي جاگرافي،ارتقائي حياتيات،جينيات،اخلاقيات ۽ قدرتي تاريخ جي ويجھي لاڳاپيل سائنسن سان اوورليپ ڪري ٿي.
ماحوليات حياتيات جي هڪ شاخ آهي ۽ ماحول جي حوالي سان جاندارن جي گهڻائي، بايوماس ۽ ورڇ جو مطالعو آهي. اهو زندگي جي عملن، رابطي ۽ موافقتن؛ زندہ برادرين ذريعي مواد ۽ توانائي جي حرڪت؛ ماحولياتي نظامن جي مسلسل ترقي؛ تعاون، مقابلو ۽ نسلن جي وچ ۾ اڳڪٿي ۽ جيو تنوع جا نمونا ۽ ماحولياتي نظام جي عملن تي ان جی اثر تي مشتمل آهي.
ماحوليات ۾ عملي ايپليڪيشنون ڪنزرويشن بايولوجي، ويٽ لينڊ مينيجمينٽ، قدرتي وسيلن جي انتظام (زرعي، زراعت، ٻيلن، زرعي ٻيلن، ماهي گيري، کان کني، سياحت)، شهري منصوبا بندي (شهري ماحوليات)، ڪميونٽي هيلٿ، اقتصاديات، بنيادي ۽ لاڳو ڪيل سماجي سائنس ۽ انساني ماحوليات آھن.
لفظ ماحوليات (جرمن: Ökologie) 1866ع ۾ جرمن سائنسدان ارنسٽ هيڪل (Ernst Haeckel) ٺهرايو هو. ماحوليات جي سائنس جيئن ته اسان ڄاڻون ٿا ته اها اڄ 1890ع واري ڏهاڪي ۾ آمريڪي نباتات جي ماهرن جي هڪ گروهه سان شروع ٿي. [1] موافقت ۽ قدرتي چونڊ سان لاڳاپيل ارتقائي تصور جديد ماحولياتي نظريي جا بنياد آهن.
ماحولیاتي نظام متحرڪ طور تي جاندارن، اهي ڪميونٽي جيڪي اهي ٺاهيندا آهن ۽ انهن جي ماحول جي غير جاندار (Abiotic) اجزاء جا نظام آهن. ماحولياتي نظام جا عمل، جهڙوڪ پرائمري پيداوار، غذائيت جي سائيڪل ۽ خاص تعمير، ماحول جي ذريعي توانائي ۽ مادي جي وهڪري کي منظم ڪن ٿا. ماحولياتي نظامن وٽ بايو فزيڪل فيڊبيڪ ميڪانيزم آهن جيڪي سياري جي بايوٽڪ ۽ ابيٽڪ جزن تي اعتدال پسند عملن تي عمل ڪن ٿا. ماحولياتي نظام زندگي جي مدد ڪندڙ ڪمن کي برقرار رکن ٿا ۽ ماحولياتي نظام جون خدمتون مهيا ڪن ٿا، جهڙوڪ بايوماس جي پيداوار (کاڌو، ايندھن، فائبر ۽ دوائون)، آبهوا جي ضابطي، عالمي بايو جيو ڪيميڪل سائيڪل، پاڻي جي فلٽريشن، مٽي جي ٺهڻ، ايرويشن ڪنٽرول، ٻوڏ کان بچاء ۽ ٻيون ڪيتريون ئي قدرتي، سائنسي، تاريخي، اقتصادي، يا اندروني قدر جو خاصيتون برقرار رکن ٿا.
تنظيم جي سطح، دائري ۽ پيماني تي
[سنواريو]پيچيدگي
[سنواريو]ارتقاء سان تعلق
[سنواريو]انساني ماحوليات
[سنواريو]ماحول سان تعلق
[سنواريو]تاريخ
[سنواريو]پڻ ڏسو
[سنواريو]باب:حياتيات باب:ماحوليات باب:ٻوٽا باب:وڻ باب:پاڻي
- ڪيميائي ماحوليات
- ثقافتي ماحوليات
- ماحولياتي موت
- ماحولياتي نفسيات
- انساني ماحوليات
- صنعتي ماحوليات * معلومات ماحوليات * نظارو ماحوليات
- قدرتي وسيلا
- معياري سائنس
- ماحوليات جو فلسفو
- سياسي ماحوليات
- نظرياتي ماحوليات
- حسي ماحوليات
- روحاني ماحوليات
- پائيدار ترقي
- ماحوليات جي لغت
- ماحوليات جي ماهرن جي فهرست * ماحوليات جي اصطلاح.
خارجي لنڪس
[سنواريو]| ماحوليات بابت وڌيڪ ڏسو وڪيپيڊيا جي ڀينر رٿائن ۾: | |
 |
معني ڏسو وِڪِشنري تي |
 |
تصويرون ۽ وڊيو ڏسو وڪي ڪامنز تي |
 |
تربيتي مواد ڏسو وڪي ورسٽي تي |
 |
نيوز اسٽوريز وڪي نيوز تان |
 |
چَوِڻيون Quotations وڪي ڪوٽ تان |
 |
سورس ٽيڪسٽس وڪي سورس تان |
 |
درسي ڪتاب وڪي ڪتاب تان |
حوالا
[سنواريو]- ↑ S. E. Kingsland, "Foundational Papers: Defining Ecology as a Science", in L. A. Real and J. H. Brown, eds., Foundations of Ecology: Classic Papers with Commentaries. Chicago: U of Chicago Press, 1991. pp. 1–2.