محمد محسن بيڪس

محمد محسن بيڪس
معلومات شخصيت
ڄم	سال 1859   روھڙي
موت	سال 1882 (22–23 سال)  روھڙي
شھريت	برطانوي راڄ
عملي زندگي
پيشو	شاعر
ڪم جي ٻولي	سنڌي

حضرت محمد محسن قريشي المعروف بيڪس رحه سن 1275 هجري مطابق 1859ع ۾ تولد ٿيو.سندس والد بزرگوار جو اسم گرامي حضرت قادر بخش بيدل رحه هو.سندن تعلق ملتان شريف جي قريشي خاندان سان هو.حضرت قادر بخش رحه جون ٻه شاديون ٿيل هيون.هڪ شادي پنهنجن ئي مائٽن مان ۽ ٻي شڪارپور جي مغل خاندان مان ڪئي هئائين محمد محسن حضرت بيدل رحه کي شڪارپور واريءَ گهر مان تولد ٿيو.

حضرت محمد محسن بيڪس رحه جو ننڍپڻ کان ئي حسين شين ۽ خوبصورت چهرن ڏسڻ سان ڏاڍو شوق هو جڏهن به ڪنهن سهڻي شيءِ تي نظر پوندي هيس ته لڳاتار ان کي گهوري گهوري ڏسندو هو.اهڙيءَ طره ڏسندي ڏسندي ان شيءِ جي عبرت ۾ محو ٿي ويندو هو.ساڳئي وقت سندس رنگت پڻ دلڪش سفيد هوندي هئي.

جڏهن سندن والد حضرت قادر بخش بيدل رحه 16 ذوالقعد 1289هجريءَ تي هن فاني دنيا مان برقعو مٽايو ته سندن عمر فقط 14 سال هئي.سرڪار بيدل جي رحلت جو صدمو سرڪار بيڪس رحه تي وڏي شدت سان اثر انداز ٿيو. جنهن سبب پاڻ هر وقت سرڪاربيدل رحه جي مزار پُر انوار جي ڀر ۾ ويٺو هوندو هو. سرڪار بيدل رحه جي وصال کان چند ڏينهن پوءِ بيڪس رحه ڪجهه فقيرن سان گڏجي درگاهه جهوڪ شريف وارن بزرگن ڏانهن امانتون کڻي روانا ٿيا.

جڏهن وقت جي سجاده نشين پير زاهد شاهه رهه ٻئي جي خدمت ۾ پهتا ته هن صاحب سندن وڏي عزت ۽ محبت سان آجيان ڪئي.جنهن بعد بيڪس سائين طرفان آندل تبرڪات جنهن ۾ هڪ دستار(تاج)هڪ خرقو(جُبو)۽ هڪ عصي شامل هئي خدمت ۾ ڏيڻ لاءِ عرض ڪيو. جنهن تي سرڪار پير زاهد شاهه فرمايو”اوهان درويش بلڪل وڏا امانت وارا آهيو هي تبرڪات اوهان کي لائق ڄاڻي ڏنا ويا آهن.جيڪي اوهان جي عشق ۽ ادراڪ جو انعام آهن. ادا!ڏنل ڏاڻ واپس نه وٺبا آهن” اهڙي طرح ذڪر ڪيل تبرڪات سرڪار بيڪس رح جي تحويل ۾ ئي رهيا.

درگاهه جهوڪ شريف ۾ ڪجهه ڏينهن رهڻ کان پوءِ سرڪار بيڪس رح ٻيڙي ذريعي سيوهڻ شريف روانو ٿيو.جڏهن سرڪار بيڪس رح سيوهڻ شريف پهتا ته هڪڙا چار درويش اچي ساڻس مليا جن جي رفاقت سان حضرت قلندر لال شهباز رح جي بارگاهه ۾ وڃي پهتو .پاڻ حضرت عثمان مروندي المعروف قلندر شهباز جي به وڏي سوز ۽ عشق سان ثنا ڪئي اٿائون مثال:

قلندر ماڙ ڪر منهنجي اچي ٿي راه ۾ رهبر. يا قلندر شاهه سيوهڻ جا سدا ڪرنظر بيڪس بندي تي لڳ خدا.

جڏهن پاڻ ان سير سفر تان واپس وريا ته ڪنعي متعلق پڇا ڪيائون خبر ملين ته ڪنعيو ڪنهن وچڙندڙ بيماريءَ ۾ مبتلا ٿي پيو آهي اهو ٻڌنديئي سرڪار بيڪس رح ڪنعي جي گهر پهتا ڪنعي جي حالت ڏسي فرمايائون ”محبوب بس هاڻي باغ بهار آهيو”اهو ٻڌڻ بعد ڪنعيو کٽ تي اٿي ويٺو ان سبب ڪنعي جي گهر جا ڀاتي جيڪي اڳ ۾ ڪي قدر رنج هئا سرڪاربيڪس رح جي عزت ڪرڻ لڳا.اوچتو هڪ رات پاڻ شهر واري گهر ۾ مٿ ڪوٺي تي چڙهي ڏيئو ٻاري ويهي رهيا گهر ڀاتين جي پڇا ڪرڻ تي فرمايائون”اڄ مالڪ ايندا جن جي آمد آهي ان ڪري ڏيئو ٻاريو اٿم”ان رات ٿوري وقت گذرڻ بعدڪنعيو اچي پهتو.جنهن سبب سرڪار بيڪس ڪوٺي تان لهي اچي ساڻس مليو ان وقت خلاف معمول بيڪس رح ڪنعي کي دڙڪو ڏئي چيو”منهنجي مرڻ کان پوءِ قبر تي ڪڏهن به نه اچجانءِ جيڪا به تنهنجي حاجت ۽ ضرورت هوندي اها گهرويٺي پوري ٿي ويندي جيڪڏهن تون غلطي ڪري آئين به ته منهنجي قبر ڦاٽي پوندي ۽ مان هڪدم ٻاهر نڪري ايندس. بيڪس جو هن طرح چوڻ ٻڌي ڪنعيو پنهنجي گهر هليو ويو بهر حال جڏهن صبح ٿيو ته سرڪار بيڪس ان ڪوٺيءَ تان هيٺ نه لٿا.

گهر ڀاتي ان ڪوٺيءَ تي چڙهي ڇا ڏسن ته هر طرف رابيل گلاب ۽ طرحين طرحين جا گُل وڇايا پياآهن جنهن سبب ايتري ته خوشبوءُ متل هئي جو دماغ هڪ هنڌ جھلجي نه پئي سگهيو گهڻي غور ڪرڻ بعد جڏهن سرڪار بيڪس جي کٽ طرف ڏٺائون ته کين دارالبقا ڏانهن روانو ٿيل پاتائون.ڦوه جوانيءَ ۾، 5رمضان 1298ھ مطابق 1 اگسٽ 1881ع تي وفات ڪيائين. کيس سندس والد بزرگوار جي ڀرسان روهڙيءَ ۾ ئي دفنايو ويو.

بيڪس جي وصال جي تاريخ جو قطعو مرحوم عبدالحسين شاهه موسوي جي تاليف ”ديوان بيڪس“ ۾ هن طرح درج ٿيل آهي.

آن يار نوجوان ڪه خوش بود صحبتش.

رفت از جهان بماند از و داغ حسرتش.

سال رحيل آن زخُرد جست گفت آن.

باوصف پاڪ محمد محسن شهيد شوقش.

(سال 1298هجري)

حضرت محمد محسن بيڪس مجازي محسن، شاعريءَ جي سلسلي ۾ ”بيڪس“ تخلص ڪم آڻيندي، سنڌي، سرائڪي، فارسي، هندي ۽ اردو زبانن ۾ پڻ طبع آزمائي ڪئي آهي، جيڪا گهڻي ڀاڱي ڪافين، غزلن ۽ ڏوهيڙن تي مشتمل آهي سندس ڪلام ”ديوان بيڪس“ جي نالي سان، سنڌي ادبي بورڊ 1965ع ۾ عام ڪيو آهي. سندس ڪلام ۾ سوز ۽ فراق جي دلگداز تصوير چٽيل آهي. نموني طور سندس هڪ ”ڪافي“ هيٺ رقمطراز ڪجي ٿي:

ساجن سائين سير ڪرڻ لئي، آيو ٿي انسان.

ڪاٿي ڪافر، گبر، يهودي، ڪاٿي مسلمان.

ڪاٿي مذهبي جو مونجهارو، ڪاٿي بي ايمان.

ڪاٿي ”بيڪس“ طلب ٿئي ٿو، ’بيدل‘ پير مغان.