ليلا چنيسر
| سلسلو |
| سنڌي لوڪ ادب Sindhi folklore |
|---|
|
درويش
|
 باب سنڌ |
ليلا چنيسر سنڌ جو ھڪ لوڪ داستان آھي.
پلاٽ
[سنواريو]راجا چنيسر سومرا خاندان جو هڪ مشهور حڪمران هو ۽ هن ٺٽي، پاڪستان جي ويجهو سنڌ جي هڪ قديم شهر ديول ڪوٽ تي حڪومت ڪئي. هن وٽ هڪ سهڻي راڻي ليلان هئي، جنهن کي زيورن، قيمتي پٿرن ۽ هيرن سان ڏاڍي دلچسپي هئي. راجا چنيسر پنهنجي راڻي سان تمام گهڻو وابسته هو ۽ ٻيون زالون نه ورتيون هيون. عام طور تي شهنشاهن کي پنهنجي محلات ۾ گهڻيون زالون هونديون آهن. راءُ کنگھار هندستان ۾ ڪڇ ۾ لکپت جو حاڪم هو. سندس زال ميرکي هئي. هن کي هڪ ڌيءَ ڪَئُنرو هئي ۽ هن سان تمام گهڻو پيار ڪندو هيو. ڪئُنرو ڏاڍي سهڻي ۽ مغرور هئي ۽ هن جي مڱڻي پنهنجي سوٽ اتمادي سان ٿي هئي. اتمادي کي جمني نالي هڪ ڀيڻ هئي ۽ هوءَ ڪنرو جي دوست هئي. جمني ڪئنرو کي ڇرڪائيندي چيو ته هوءَ راڻي وانگر هلندي هئي، ڄڻ هوءَ چنيسر جي راڻي هجي. جمنيءَ جي نراسائيءَ واري ڳالهه ڪئُنرو جي انا کي مجروح ڪري ڇڏيو ۽ هن جي سوچ کي ڇڏي ڏنو. ڪنرو فيصلو ڪيو ته هن کي چنيسر سان شادي ڪرڻي آهي. ڪنرو ميرکي وٽ وڃي ٿي ۽ کيس ٻڌائي ٿي ته هن جي شادي فقط چنيسر سان ٿيندي، نه ته هو پنهنجي زندگي ختم ڪري ڇڏيندي. رائو کنگھار ۽ ميرکي حيران ٿي ويا ته سندن اڪيلي ڌيءَ ڪنهن ناممڪن شيءِ جي طلب ڪري رهي آهي پر هو ڪنهن به طرح سندس مدد نه ڪري سگهيا ڇاڪاڻ ته چنيسر پنهنجي زال سان وابسته هو. ڪنرو ۽ ميرکي هڪ رٿ ٺاهي ۽ ديول ڪوٽ ڏانهن سفر ڪيو ته جيئن هو پنهنجي منصوبي کي عملي جامو پهرائين. پاڻ واپارين جو روپ اختيار ڪري ديول ڪوٽ ۾ داخل ٿيون. جکرو، راجا چنيسر جو وزير هو، جيڪو رائو کنگھار جو دوست هو. ڪئنرو ۽ ميرکي جکري سان ملاقات ڪئي ۽ کيس چنيسر جي جار ٿيڻ لاءِ ڪئنرو جي مدد ڪرڻ لاءِ چيو ۽ هو انهن جي مدد ڪرڻ تي راضي ٿي ويو. جکري بادشاهه چنيسر کي صلاح ڏني ته هو بادشاهه رائو کنگھار جي ڌيءَ ڪئنرو سان شادي ڪري، اهو اتحاد سندس بادشاهت لاءِ سٺو ثابت ٿيندو. بادشاهه ڪاوڙجي ويو ۽ کيس شاديءَ جو ذڪر نه ڪرڻ لاءِ چيو. چنيسر جکروءَ کي چيو، ”ليلا منهنجو واحد پيار آهي. مان ڪنهن ٻئي عورت بابت سوچي به نه ٿي سگهيس.جکرو ميرکي ۽ ڪئنرو وٽ پهتو ۽ کين درٻار ۾ ڇا ٿيو. هن کين ٻڌايو ته ڪئنرو کي چنيسر جي ڪنوار ٿيڻ جو ڪو به موقعو نه آهي ۽ هو گهر موٽي وڃن. ڪئنرو ڏاڍي ضدي هئي ۽ راجا چنيسر سان شادي ڪرڻ جو به ارادو هيس. ڪئنرو ۽ ميرکي نوڪرن جي روپ ۾ ليلان جي محل ۾ ويا ۽ روزگار جي گهر ڪئي. هنن عرض ڪيو ته هنن پنهنجو ملڪ ڇڏي هتي پناهه ورتي آهي ڇو ته هو غريب آهن. ليلان انهن لاءِ افسوس ڪيو ۽ انهن کي ذاتي نوڪر طور قبول ڪيو. اهي ٻئي محل ۾ داخل ٿيڻ ۾ ڪامياب ٿي ويا. انهن کي چنيسر جي ڪمري کي صاف ڪرڻ ۽ سندس بسترو ٺاهڻ لاء مقرر ڪيو ويو. ڪئنرو غمگين هئي جيئن هن جي اميد ختم ٿي رهي هئي ڇو ته چنيسر ڪڏهن به محلات ۾ هن کي يا ٻي عورت ڏانهن نه ڏٺو. هڪ ڏينهن ڪنرو چنيسر لاءِ بسترو تيار ڪري رهيو هو، ته سندس بيحد پيار ڳوڙها بڻجي پلنگ تي ڪري پيا. ڪئنرو کي خبر ئي نه پئي ته ليلان چيمبر ۾ داخل ٿي آهي. ليلان ڪئنرو کان پڇيو ته هن جي ڳوڙهن جو سبب ڇا آهي؟ ڪنرو کيس ٻڌايو ته، ”هڪ ڀيري مان به هڪ شهزادي هئس ۽ پنهنجي ڪمري کي نولکا هار (هيرن، زمرد ۽ 9 لک روپين جي قيمتي پٿرن سان جڙيل نون تارن جو هار) سان روشن ڪندو هوس. ليلان کي نولکھا هار ۾ دلچسپي هئي ۽ ڪجهه ڏينهن کان پوءِ هوءَ ان ۾ پئجي وئي. ڪنرو کي ليلان جي ڪمزوري معلوم ٿي ۽ هن کي هار سان چاڙهيو. ڪنرو ليلان نولکو هار ڏيکاريو، جنهن هن جي دلچسپي کي وڌيڪ وڌايو. ليلان، نو لکي هار کي پنهنجو حق ڏيڻ چاهي ٿي ۽ هوءَ ادا ڪرڻ لاءِ تيار هئي، پر ڪئنرو کيس چيو ته هوءَ هار مفت ۾ وٺي سگهي ٿي، پر هن جي هڪ شرط آهي. ليلان کيس هار ڏيڻ لاءِ ڪئنرو جي شرط بابت پڇيو. ڪئنرو ليلان کي ٻڌايو ته هوءَ هڪ وقت پنهنجي مڙس چنيسر سان گذارڻ چاهي ٿي. ليلان حيران ٿي وئي پر هوءَ زيورن جي چريو هئي ۽ ڪئنرو جي شرط تي راضي ٿي وئي. ليلان چنيسر سان ڪئنرو ڊيل بابت ڳالهه ڪئي اميد ته هو راضي ٿي ويندو پر هن جي سهڻي زال جي تجويز تي هو حيران ٿي ويو ۽ کيس چيو ته هار ۽ خيال وساري ڇڏ. ليلان هن هار ۾ ايترو ته مگن هئي جو هن پنهنجي محبوب مڙس کي ناراض ڪرڻ جي قيمت تي ان کي حاصل ڪرڻ چاهيو. هڪ ڏينهن چنيسر ڏاڍو شراب پيئندي ليلان جي ڪمري ڏانهن موٽيو ۽ ليلان هن جي جاءِ تي ڪئنرو مٽائي ڇڏيو. ڪنرو هڪ رات چنيسر جي ٻانهن ۾ گذاري. چنيسر کي ليلان بدران ڪئنرو ڏسي ڪاوڙ اچي وئي. ڪنرو جي ماءُ جڏهن چنيسر بستري مان ٻاهر نڪتو ته هن کي ٻڌايو ته ليلان هن کي 9 لکن جو هار وڪڻي ڇڏيو آهي ۽ ڪنرو بادشاهه راءُ کنگھار جي ڌيءَ هئي. چنيسر پنهنجي بي عزتي ۽ بي عزتي محسوس ڪئي ته هو صرف هار جي بدلي ۾ آهي. ليلان کي وڌيڪ يقين هو ته چنيسر جيتوڻيڪ ناراض هوندو ته هو کيس معاف ڪندو. چنيسر کي ليلان جي بيوقوفيءَ تي ڪاوڙ آئي ۽ کيس سبق سيکارڻ ٿي چاهيو. هن ليلان سان پنهنجا سڀ لاڳاپا ٽوڙي ڇڏيا ۽ هن کي پنهنجي نظرن کان هٽائي ڇڏيو ۽ ڪئنرو سان شادي ڪئي جنهن هن لاءِ تمام گهڻيون قربانيون ڏنيون هيون. ليلان روئي روئي ۽ چنيسر کان معافي گهري. ليلان واعدو ڪيو ته هوءَ پنهنجو سونا ۽ زيور غريبن ۾ ورهائي ڇڏيندي ته هو هن کي هڪ ڀيرو معاف ڪري. چنيسر ٻڌايو ته ليلان هن کان وڌيڪ زيورن ۾ دلچسپي رکي ٿي، ان ڪري هن کي هن سان وڌيڪ پيار نه رهيو آهي. ليلان پنهنجي والدين جي گهر هلي وئي ۽ هن پنهنجا ڏينهن اڪيلائي ۽ توبه ۾ گذاريا. چنيسر جي وزير جکرو جي مڱڻي ليلان جي ڪٽنب سان ٿي هئي.هنن ليلان جي حالت ڏسي جکرو کي هٿ ڏيڻ کان انڪار ڪيو. جکرو ليلان وٽ پهتو ۽ هن کي مدد ڪرڻ لاءِ چيو، ڇاڪاڻ ته هو پنهنجي ڪزن سان پيار ڪري رهيو هو. ليلان مداخلت ڪئي ۽ سندس مائٽن شادي ڪرڻ تي اتفاق ڪيو. ليلان هن جي مدد لاءِ شرط رکيا ته جکرو چنيسر کي پنهنجي شاديءَ تي وٺي اچي ۽ جکرو سندس عرض قبول ڪيو. ليلان پنهنجو وقت خوشيءَ سان گذاريو ته هوءَ کيس شاديءَ ۾ ڪيئن ڏسندي. چنيسر، جنهن ڪنروءَ سان شادي ڪئي هئي، تنهن کي هن جي حقيقي عادتن جي خبر پئي ۽ هن جي غرور ۽ مغرور طبيعت کان تنگ اچي ويو ۽ هن کي اهي خوشيون ياد آيون جيڪي هن ليلان سان گڏ گذاريا هئا. جکرو جي شاديءَ جي موقعي تي چنيسر به ساڻس گڏ آيو. ليلان خوش آمديد ڇوڪرين ۾ شامل ٿي وئي ۽ ڪنوار جي پارٽي جو استقبال ناچ ۽ ڳائڻ سان ڪيو. ليلان پنهنجو منهن نيم شفاف ڪپڙي سان ڍڪي رکيو. چنيسر خوش آمديد ڇوڪرين جي پرفارمنس خاص ڪري پردي واري ڇوڪريءَ جي آواز تي خوش ٿيو. پردي واري ڇوڪريءَ جو آواز ۽ رقص کيس ليلان ۽ ان سان گڏ گذاريا خوشگوار ڏينهن ياد ڏياري رهيا هئا. چنيسر ڇوڪريءَ کي پنهنجو پردو هٽائڻ لاءِ چيو. چنيسر جڏهن ڏٺو ته اهو ليلان آهي جيڪو پردي جي پويان هو. کيس ليلان جي اهڙي شڪل ڏسي پنھنجي غلطيءَ جو احساس ٿيو ته هن کي ليلان سان ائين نه ڪرڻ گھرجي هان ۽ هن کيس گھر هلڻ لاء چيو پر چنيسر پاران مليل ڏک, وڇوڙي ۽ وري ملڻ جي خوشيءَ کائنس برداشت نه ٿي ۽ ليلان به موقعي تي ئي مري وئي. ۽ چنيسر به موقعي تي ئي مري ويو. اهڙي ريت موت ٻن جڙيل دلين کي ٽوڙي سگھيو.
سومرو حڪمران چنيسر هڪ سُهڻو نوجوان هو، هڪ سُندر ناري ليلا سان ان جي شادي ٿي هئي. چنيسر پنهنجي زال ليلا سان غير معمولي پيار هو. ٻئي کل خوشي سان زندگي گذاريندا هئا.