فلسطين جي رياست
فلسطين رياست فلسطين | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
ترانو: فدائي | |||||
.png) | |||||
| گادي جو هنڌ | |||||
| سڀ کان وڏو شهر | يروشلم (اعلان) غزہ شهر (درحقیقت)a | ||||
| دفتري ٻوليون | عربي | ||||
| حڪومت | قانون مطابق پارلیماني نظام[3] تعميل ھيٺ حقیقت ۾ نیم صدارتي | ||||
• صدر |
محمود عباسb | ||||
• وزیراعظم |
رامي حمداللہ | ||||
• اسپيڪر |
سليم الزعنون | ||||
| مقننه | فلسطیني قومي ڪائونسل | ||||
| خودمختياري تڪرار ھيٺ اسرائيل کان | |||||
• آزادي جو اعلان |
15 نومبر، 1988ع | ||||
• گڏيل قومن جي جنرل اسيمبلي جي قرارداد |
29 نومبر، 2012ع | ||||
• فلسطین نيشنل اٿارٽي کان تبديل ٿي |
3 جنوری، 2013ع | ||||
• اسرائیل کان تسليم ٿيل |
غير مؤثر [4][5]c[iii] | ||||
| پکيڙ | |||||
• جملي |
6٬220 km2 (2٬400 sq mi)
| ||||
| آبادي | |||||
• 2010ع اندازو |
42,60,636[حوالو گهربل]a (124ھون) | ||||
| جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2008a لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
11.95 ارب آمريڪي ڊالر (–) | ||||
• في سيڪڙو |
2,900 آمريڪي ڊالرa (–) | ||||
.svg)
فلسطين (Palestine)، سرڪاري طور تي فلسطين جي رياست (State of Palestine) ايشيا جي اولھه پاسي ۾ ڏاکڻي سرزمين شام (Levant) علائقي ۾ هڪ ملڪ آهي جنهن کي گڏيل قومن جي 193 ميمبرن مان 146 مان تسليم ڪيو آهي. اهو وسيع جاگرافيائي ۽ تاريخي فلسطيني علائقي جي اندر، اسرائيل جي قبضي واري اولهه ڪناري، بشمول اوڀر يروشلم ۽ غزه جي پٽي، جيڪا مجموعي طور تي قبضو ڪيل فلسطيني علائقن جي نالي سان مشهور آهي، تي مشتمل آهي. فلسطين جون اڪثر سرحدون اسرائيل سان ملن ٿيون ۽ ان جي سرحد اوڀر ۾ اردن ۽ ڏکڻ اولهه ۾ مصر سان ملي ٿي. ان جي ڪل ايراضي 6,020 چورس ڪلوميٽر (2,320 چورس ميل) آهي جڏهن ته ان جي آبادي پنجاه لک کان مٿي آهي. ان جو اعلان ڪيل گاديء جو هنڌ يروشلم آهي، جڏهن ته رمله ان جي انتظامي مرڪز طور ڪم ڪري ٿو. غزه شهر سال 2023ع ۾ خالي ڪرڻ کان اڳ ان جو سڀ کان وڏو شهر هو.
هڪ براعظمي سنگم تي واقع، فلسطين جي علائقي تي مختلف سلطنتن جي حڪومت رهئي آهي ۽ قديم دور کان جديد دور تائين مختلف آبادياتي تبديلين جو تجربو ڪيو. ايشيا ۽ آفريڪا جي وچ ۾ پل هجڻ ڪري، اهو نيل ۽ ميسوپوٽيميا جي فوجن ۽ اتر آفريڪا، چين ۽ هندستان جي واپارين لاءِ لنگهه رهيو هو. هي علائقو پنهنجي مذهبي اهميت جي ڪري مشهور آهي. جاري اسرائيل-فلسطيني تڪرار، صهيوني تحريڪ، جيڪي پهرين عالمي جنگ دوران برطانيه جي حمايت ڪئي، جي عروج کان شروع ٿي. جنگ برطانيه کي عثماني سلطنت کان فلسطين تي قبضو ڪندي ڏٺو، جتي هن قومن جي ليگ جي سرپرستي هيٺ لازمي فلسطين قائم ڪيو. ان عرصي دوران، برطانوي اختيارين طرفان وڏي پيماني تي يهودين کي آباد ٿيئن جي اجازت ڏني وئي ۽ مقامي فلسطيني عرب آبادي سان تڪرار ۽ تشدد ۾ اضافو ٿيو. سال 1947ع ۾، برطانيه اهو مسئلو گڏيل قومن جي حوالي ڪيو، جنهن هڪ ورهاڱي جو منصوبو پيش ڪيو، ٻه آزاد عرب ۽ يهودي رياستن ۽ يروشلم لاء هڪ آزاد ادارو، پر گهرو ويڙهه شروع ٿي ويو ۽ منصوبي تي عمل نه ڪيو ويو.
سال 1948ع جي فلسطيني جنگ ۾ ان جي اڪثر عرب آبادي جي جبري بي گھر ٿيڻ ۽ نتيجي ۾ اسرائيل جو قيام ڏٺو ويو، جنھن کي فلسطيني نڪبا ("تباهي") سڏين ٿا. سال 1967ع ۾ ڇهن ڏينهن واري جنگ ۾ اسرائيل اولهه ڪناري ۽ غزه جي پٽي تي قبضو ڪري ورتو، جيڪي ترتيبوار اردن ۽ مصر وٽ هئا. ان جي خودمختياري جو اعلان فلسطين لبريشن آرگنائيزيشن ۽ فلسطين نيشنل ڪائونسل طرفان 15 نومبر، 1988ع ۾ ڪيو.[1][2] سال 1993ع ۾، پي ايل او اسرائيل سان اوسلو امن معاهدو تي دستخط ڪيو، فلسطيني اٿارٽي (PA) ذريعي مغربي ڪناري ۽ غزه جي پٽي ۾ محدود پي ايل او جي گورننس ٺاهي. اسرائيل غزه کان 2005ع ۾ پنهنجي هڪ طرفي تڪرار ۾ واپس ورتو، پر اهو علائقو اڃا تائين فوجي قبضي هيٺ سمجهيو ويندو آهي ۽ اسرائيل طرفان بند ڪيو ويو آهي. سال 2007ع ۾، سياسي گروهن جي وچ ۾ اندروني تقسيم حماس پاران غزه تي قبضو ڪرڻ جو سبب بڻيو. ان وقت کان وٺي، ويسٽ بئنڪ جزوي طور تي فتح جي اڳواڻي ۾ فلسطيني اٿارٽي پاران سنڀاليو ويو آهي، جڏهن ته غزه جي پٽي حماس جي ڪنٽرول هيٺ رهي ٿي.
_in_its_region.svg)
ڳاڙهي رنگ ۾ فلسطين جي رياست ڏيکاريل (ساڄي پاسي درياء اردن جو اولھندو ڪنارو ۽ کاٻي پاسي رومي سمنڊ تي غزه جي پٽي)
اسرائيل سال 1967ع کان والاريل ويسٽ بئنڪ ۽ اوڀر يروشلم ۾ وڏيون آباديون تعمير ڪري رهيو آهي، جتي هن وقت 6,70,000 کان وڌيڪ اسرائيلي آباد آهن، جيڪي عالمي قانون تحت غير قانوني آهن. آڪٽوبر 2023ع ۾ اسرائيل-حماس جنگ جي پٺيان حماس جي اڳواڻي ۾ هٿياربند گروپن پاران حملا ڪيا ويا. غزه ۾ اسرائيل جي عملن کي اسرائيل-حماس جنگ جي شروعات کان وٺي ڪڏهن ڪڏهن نسل ڪشي جي طور تي بيان ڪيو ويندو آهي.
فلسطين جي سرحدن، يروشلم جي قانوني ۽ سفارتي حيثيت ۽ فلسطيني پناهگيرن جي واپسي جي حق جا مسئلا حل نه ٿيا. انهن چئلينجن جي باوجود، ملڪ هڪ اڀرندڙ معيشت کي برقرار رکي ٿو ۽ بار بار سياحت کي ڏسي ٿو. عربي ملڪ جي سرڪاري ٻولي آهي. جڏهن ته فلسطينين جي اڪثريت اسلام تي عمل ڪندي، عيسائيت پڻ موجود آهي. فلسطين کي سال2012ع کان وٺي 137 ملڪ تسليم ڪري چڪا آھن پر پوء بہ ان کي گڏيل قومن جي اداري ۾ رڪنيت نہ ملي آھي پر بطور مشاھدو ڪندڙ رياست جي شامل ڪيو ويو آهي. فلسطين عرب ليگ، تنظيم تعاون اسلامي (OIC) جي-77 ۽ بين الاقوامي اولمپڪ ڪاميٽي جو رڪن آهي.
فلسطين جي رياست کي تسليم ڪندڙ ملڪ سائي رنگ سان ڏيکاريل.
تفصيل
[سنواريو]ھي رياست اولھندي ڪناري ۽ غزہ جي پٽي تي مشتمل آهي جن مان اولھندي ڪناري واري علائقي جون سرحدون اردن ۽ اسرائيل سان ملن ٿيون ۽ غزہ جي پٽي جون سرحدون اسرائيل، رومي ڀونوچ سمنڊ ۽ مصر سان ملن ٿيون. ھن رياست جي گادي جو ھنڌ اوڀر يروشلم آهي پر ان جو انتظامي گاديءَ جو هنڌ رمله ۾ آھي.[10][11] ھن رياست جي دعوي ان سموري سرزمين جي آھي جيڪا 1967ع ۾ ڇھ ڏينھن ھلندڙ عرب اسرائيل جنگ ۾ اسرائيل جي قبضي ۾ اچي وئي.[12][13] ھن رياست جي ڪل آبادي سال 2016ع ۾ 48,16,503 ھئي ۽ ھن جو آبادي ۾ دنيا ۾ اندر 123ھون نمبر آھي. 15 نومبر 1988ع ۾ فلسطين لبريشن آرگنائيزيشن جي سربراھه ياسر عرفات الجيرس ۾ فلسطين جي رياست جي قيام جو اعلان ڪيو. 1993ع ۾ اوسلو واري معاھدي کان ھڪ سال بعد اولھندي ڪناري ۽ غزہ جي پٽي تي حڪومت ڪرڻ لاء فلسطين جي قومي اٿارٽي ٺاھي وئي. اسرائيل جي غزه مان نڪرڻ کان ٻہ سال بعد (2007ع ۾) غزہ جي پٽي حماس جي حڪمراني ۾ اچي وئي. فلسطين کي سال2012ع کان وٺي 137 ملڪ تسليم ڪري چڪا آھن پر پوء بہ ان کي گڏيل قومن جي اداري ۾ رڪنيت نہ ملي آھي پر بطور مشاھدو ڪندڙ رياست جي شامل ڪيو ويو آهي. فلسطين عرب ليگ، تنظيم تعاون اسلامي (OIC) جي-77 ۽ بين الاقوامي اولمپڪ ڪاميٽي جو رڪن آهي.
نالو
[سنواريو]اصطلاح "فلسطين" قديم يوناني مان سامي ٽوپونائيمي جي ذريعي اچي ٿو عام علائقي لاءِ تاريخ ٻئي صدي قبل مسيح جي آخر تائين، جنهن جو هڪ عڪس پڻ بائبل جي نسلي نالو فلسٽين ۾ ملي ٿو. "فلسطين" اصطلاح شام جي ڀرسان رومي سمنڊ جي ڏکڻ-اوڀر ڪنڊ واري علائقي ڏانهن اشارو ڪرڻ لاء استعمال ڪيو ويو آهي. پنجين صدي قبل مسيح ۾، هيروڊوٽس سندس ڪم، "دا هسٽريز" ۾ اصطلاح استعمال ڪيو ته "شام جو ضلعو، جنهن کي فلسطين سڏيو ويندو آهي" جي وضاحت ڪرڻ لاء، جنهن ۾ فونيشين ٻين سامونڊي ماڻهن سان رابطو ڪيو.
اصطلاحات
[سنواريو]هي مضمون اصطلاحن، "فلسطين"، "فلسطين جي رياست"، "قبضي ٿيل فلسطيني علائقو" جي حوالي سان هڪ ٻئي جي بدلي ۾ استعمال ڪري ٿو. خاص طور تي، اصطلاح "قبضو ٿيل فلسطيني علائقو" جي مجموعي طور تي 1967ع کان اسرائيل جي قبضي واري فلسطيني علائقي جي جاگرافيائي علائقي ڏانهن اشارو ڪري ٿو. فلسطين، مقصدن جي بنياد تي، هڪ ملڪ يا رياست طور حوالو ڪري سگهجي ٿو ۽ ان جا اختيار عام طور تي ٿي سگهن ٿا جنهن کي فلسطين جي حڪومت طور سڃاتو وڃي ٿو.
تاريخ
[سنواريو]قبل از تاريخ کان وٺي عثماني دور تائين
[سنواريو]اهي پيراگراف فلسطين جي تاريخ مان هڪ اقتباس آهي. ٽن براعظمن جي وچ ۾ واقع، فلسطين جي خطي ۾ مذهب، ثقافت، واپار ۽ سياست لاء هڪ سنگم جي طور تي هڪ خراب تاريخ آهي. هي علائقو قديم ترين علائقن مان هو جتي انساني آبادي، زرعي برادرين ۽ تهذيب کي ڏسڻ ۾ آيو. ڪانسي جي دور ۾، ڪنعانين شهري رياستون قائم ڪيون جيڪي ڀرپاسي جي تهذيبن کان متاثر ٿيو، جن ۾ مصر به شامل آهي، جن ڪانسي جي دور جي آخر ۾ هن علائقي تي حڪومت ڪئي. لوهه جي دور ۾، ٻه لاڳاپيل اسرائيلي بادشاهتون، اسرائيل ۽ يهوديه گهڻو ڪري فلسطين جي علائقي تي مشتمل هيون، جڏهن ته فلسطين جي رياست ان جي ڏکڻ سامونڊي ڪناري تي مشتمل هئي. اشورين هن علائقي کي اٺين صدي قبل مسيح ۾ فتح ڪيو پوءِ بابل وارا 601 ق.م. ۾ پوء فارسي حڪومت ۾ آيا جنهن 539 قبل مسيح ۾ بابلي سلطنت کي فتح ڪيو. سڪندر اعظم 330 قبل مسيح جي آخر ۾ فارسي سلطنت کي فتح ڪيو ۽ يوناني تهذيب متعارف ڪرايو.
بيئن صدي قبل مسيح جي آخر ۾، هاسمونين سلطنت فلسطين جي اڪثريت کي فتح ڪيو، پر سلطنت روم جي هڪ باجگذار بڻجي وئي، جنهن ان کي 63 قبل مسيح ۾ ملائي ڇڏيو. 66 عيسوي ۾ يهودي بغاوتن جي ڪري رومي يهودين کي پريشان ڪيو، تنهنڪري روم يروشلم ۽ ٻيو يهودي مندر 70 عيسوي ۾ تباهه ڪيو. چوٿين صدي عيسويءَ ۾، جيئن رومي سلطنت عيسائيت ڏانهن منتقل ٿي، فلسطين عيسائي مذهب جو مرڪز بڻجي ويو، جيڪو زائرين، فقيرن ۽ عالمن کي راغب ڪري رهيو هو. 636-641 عيسوي ۾ سرزمين شام تي مسلمانن جي فتح کان پوءِ، حڪمران خاندان هڪ ٻئي جي پٺيان آيا: پهريان راشدون خلافت ۽ پوء اموي ۽ عباسي خاندان؛ نيم آزاد ٽولونيڊس ۽ اِخشيديس؛ فاطمي خلافت ۽ سلجوقي حڪومتون آيون. سال 1099ع ۾، صليبي جنگين ذريعي يروشلم جي سلطنت قائم ڪئي وئي، جيڪا 1187ع ۾ ايوبي سلطنت ٻيهر فتح ڪئي. 1250ع جي آخر ۾ منگول سلطنت جي حملي کان پوء، مصري مملوڪ فلسطين کي ٻيهر پنهنجي قبضي هيٺ ڪيو، ان کان اڳ عثماني سلطنت فلسطين کي فتح ڪيو ۽ ان کي عثماني شام جو صوبو بڻايو.
فلسطيني قومپرستي جو عروج
[سنواريو]جيتوڻيڪ فلسطيني اشرافيه، خاص طور تي شهري قابل ذڪر خاندان جيڪي عثماني بيوروڪريسي ۾ ڪم ڪندا هئا، عام طور تي عثمانين سان وفاداري برقرار رکيا، انهن پڻ تناسب طور تي عرب قومپرستي جي عروج ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو ۽ پان-عربي تحريڪن جيڪي ٻنهي جي جواب ۾ پيدا ٿيون. نوجوان ترڪ تحريڪ جو اڀرڻ ۽ بعد ۾ پهرين عالمي جنگ ۾ عثماني طاقت جو ڪمزور ٿيڻ لڳي. صهيوني تحريڪ جي شروعات، جنهن فلسطين ۾ يهودي وطن قائم ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي، فلسطين جي قومي شعور تي پڻ مضبوط اثر ڇڏيو. سلطان عبدالحميد، سلطنت عثمانيه جو آخري سلطان، فلسطين ۾ صهيوني تحريڪ جي ڪوششن جي مخالفت ڪئي. فلسطين ۾ عثماني سلطنت جي حڪومت جو خاتمو پهرين عالمي جنگ جي خاتمي سان ٺهيو. امير فيصل جي هڪ عظيم شام قائم ڪرڻ ۾ ناڪاميءَ جي نتيجي ۾ فرينچ ۽ برطانوي نوآبادياتي دعوائن جي نتيجي ۾، فلسطيني اشرافيه جي ڪوششن کي پڻ شڪل ڏني وئي ته جيئن مقامي ماڻهن جي خودمختياري کي محفوظ بڻائڻ جي ڪوشش ڪئي وڃي. جنگ جي نتيجي ۾ سال 1920ع ۾ فلسطين لاءِ برطانوي مينڊيٽ جي نفاذ سان فلسطين انگريزن جي قبضي هيٺ آيو.
برطانوي مينڊيٽ
[سنواريو]جاگرافي
[سنواريو]حڪومت ۽ سياست
[سنواريو]معيشت
[سنواريو]ڊيموگرافڪ
[سنواريو]ثقافت
[سنواريو]فلسطين جون تصويرون
[سنواريو]
وچ اوڀر جي سيٽلائيٽ تصوير
1920 ۾ برٽش مينڊيٽ وارو فلسطين
فلسطين جو جھنڊو
يروشلم فلسطين جي گادي جو هنڌ
1939
۾ فلسطينيي پائونڊ
فلسطين جو 1941 ۾ سڪو
برٽش مينڊيٽ واري فلسطين جو مينڊيٽ
پاڪ سرزمين جو نقشو
فلسطين 1851 ۾
1864 ۾ جانسن پاران اسرائيل جو نقشو
1900 م فلسطين جو نقشو
1915 ۾ فلسطين
1920 ۾ برٽش مينڊيٽ وارو فلسطين
1924 ۾ ڏکڻ فلسطين
اقوام متحده جو 1947۾ فلسطين جي ورھاست جو تجويزيل نقشو.
پڻ ڏسو
[سنواريو]خارجي لنڪس
[سنواريو]حوالا
[سنواريو]- ↑ 1.0 1.1 Baroud, Ramzy (2004). Kogan Page, ed. Middle East Review (27th ed.). London: Kogan Page. p. 161. ISBN 978-0-7494-4066-4
- ↑ 2.0 2.1 Bissio, Robert Remo, ed. (1995). The World: A Third World Guide 1995–96. Montevideo: Instituto del Tercer Mundo. p. 443. ISBN 978-0-85598-291-1
- ↑ Palestinian Declaration of Independence (1988)
- ↑ “the state of Palestine is occupied,” PA official said
- ↑ Palestine name change shows limitations: "Israel remains in charge of territories the world says should one day make up that state."
- ↑ "CIA - The World Factbook". cia.gov. وقت 25 ڊسمبر 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2012-09-01. Check date values in:
|archive-date=(مدد) - ↑ "CIA - The World Factbook". cia.gov. وقت 25 ڊسمبر 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2012-09-01. Check date values in:
|archive-date=(مدد) - ↑ PCBA 20/06/2013
- ↑ According to Article 4 of the 1994 Paris Protocol. The Protocol allows the Palestinian Authority to adopt additional currencies. In the مغربي ڪنارو, the Jordanian dinar is widely accepted; in the غزہ جي پٽي, the Egyptian pound is often used.
- ↑ Lapidoth, Ruth (2011). "Jerusalem: Some Legal Issues" (PDF). The Jerusalem Institute for Israel Studies. p. 26. Archived (PDF) from the original on 5 June 2014. Retrieved 5 June 2014. The attitude of the Palestinians was expressed inter alia in 1988 and 2002. When the Palestine National Council proclaimed in November 1988 the establishment of a Palestinian State, it asserted that Jerusalem was its capital. In October 2002, the Palestinian Legislative Council adopted the Law on the Capital, which stipulates that Jerusalem is the capital of the Palestinian State, the main seat of its three branches of government. The State of Palestine is the sovereign of Jerusalem and of its holy places. Any statute or agreement that diminishes the rights of the Palestinian State in Jerusalem is invalid. This statute can be amended only with the consent of two-thirds of the members of the Legislative Council. The 2003 Basic Law also asserts that Jerusalem is the capital of the State of Palestine. Reprinted from: Wolfrum, Rüdiger (ed.) (online 2008, print 2011). The Max Planck Encyclopedia of Public International Law. Oxford University Press.
- ↑ ] Bissio, Robert Remo, ed. (1995). The World: A Third World Guide 1995–96. Montevideo: Instituto del Tercer Mundo. p. 443. ISBN 978-0-85598-291-1.
- ↑ ] Tahhan, Zena. "The Naksa: How Israel occupied the whole of Palestine in 1967". www.aljazeera.com. Archived from the original on 28 December 2018. Retrieved 28 December 2018.
- ↑ "State of Palestine name change shows limitations". AP. 17 January 2013. Archived from the original on 10 January 2013. Israel remains in charge of territories the world says should one day make up that state.