سنڌي سنيما
| سنڌي سينيما سنڌي فلمي صنعت |
|---|
سولي وڊ پاڪستاني فلمي صنعت جي مرڪز کي چيو ويندو آھي۔ ان ۾ سولي وڊ - پاڪستان جي صوبي سنڌ مان ورتو ويو آھي جاٿي هي صنعت قائم آھي۔
سنڌي فلم سنسار جو اتهاس
[سنواريو]سنڌي سينيما يا سنڌي فلم صنعت پهرئين سنڌي فلم ايڪتا 1940 (1940) ۾ جاري (رليز) ٿي ان فلم جو ٺاهيندڙ رئيس ڪريم بخش نظاماڻي هيو[1] ۽ ان فلم جو هدايتڪار هومي واڊيا، ليکڪ کيئلداس فاني، موسيقار گلشن صوفي، گُلوڪارَ بيگم ڪوشليا ۽ گلشن صوفي هيا. [2]اداڪارَن ۾ ڪوشليا بيگم، ڪريم بخش نظاماڻي، سڪندر نوحاڻي، فاني، هري شوداساڻي، پانڊو شوداساڻي، مايا ديوي، رام پنجواڻي ۽ گلشن صوفي هيا. ان فلم جي گيتَ (ٻولَ) هي هيا؛
| انگُ شمار | گيتَ، ٻَولَ | شاعر | فنڪار، آواز |
|---|---|---|---|
| 01 | مونکي ننڍڙي ڀيڻ کپي | کيئلداس فاني | گلشن صوفي، ڪوشليا |
| 02 | ڀَلو آهي ساري جهان کان | کيئلداس فاني | گلشن صوفي، ڪوشليا |
پهرئين سنڌي فلم ايڪتا 1940 (1940) ۾ جاري (رليز) ٿيڻ کانپوءِ سنڌي سينيما جون وڌيڪ فلمون ٺهڻ شروع ٿي ويون. اباڻا فلم 1958 ۾ ٺهي.[3] آخري سنڌي فلم 1970 (1970) ۾ ٺهي جنهن جو نالو همٿ هيو، همٿ فلم کانپوءِ سنڌي سيمينا جون فلمون ٺهڻ بند ٿي ويون ۽ سنڌي فلمي صنعت جو هڪ باب پڻ پُڄاڻي تي پهتو.[4]
مشتاق چنگيزي جو اصل نالو مشتاق ملاڻو هو.[5] هن 60 کان وڌيڪ سنڌي فلمن ۾ ڪم ڪيو.[6] سنڌي ٻولي ۾ 1951 کان 1997 تائين 83 فلمون ٺھيون ھيون[7]. سنڌالاجي پاران حيدرآباد ۾ آڪٽوبر 2018 ۾ منعقد ٿيل سنڌي فلم فيسٽيول ۾ اداڪار مصطفي قريشي سنڌ حڪومت کي سنڌ فلم ڊولپمينٽ ڪارپوريشن ٺاھڻ جو مشورو ڏنو ۽ پي ٽي وي جي جھوني ھدايتڪار ڊاڪٽر غلام مصطفي سولنگي فيسٽيول ۾ سنڌي فلم جي تاريخ تي پنھنجي ٺاھيل دستاويزي فلم ڏيکاري.[7].
ڪلاسيڪل سنڌي فلمون
[سنواريو]ڪلاسيڪل سنڌي فلمن جي فهرست
[سنواريو]| انگُ شمار | سنڌي فلم جو نالو | جاري ٿيڻ جو سال | هدايتڪار | پروڊيوسر | اداڪارَ |
|---|---|---|---|---|---|
| 01 | ايڪتا | 1940 | هومي واڊيا | رئيس ڪريم بخش نظاماڻي | ڪوشليا بيگم، ڪريم بخش نظاماڻي، سڪندر نوحاڻي، فاني، هري شوداساڻي، پانڊو شوداساڻي، مايا ديوي، رام پنجواڻي ۽ گلشن صوفي |
| 02 | عمر ماروي | 12 مارچ 1957 | سيد حُسين علي شاهه فاضلاڻي، رشيد احمد لاشاري، شيخ حسن، غلام علي عبدالطيف، ماسٽر محمد ابراهيم، نظير بيگم ۽ نگهت سلطانا | ||
| 03 | اباڻا | 24 جنوري 1952 | |||
| 04 | راء ڏياچ | ||||
| 05 | پرديسي | حُسين علي شاهه فاضلاڻي | |||
| 06 | سسئي پنهون (سنڌي فلم) | 1958 (1958) | اي جي منگي ۽ علي حسن منگي | نگهت سلطانا، سلطان، رخشي، ساقي | |
| 07 | پرائي زمين (فلم) | 1958 | شيخ حسن | سوزي ڊينيئل ، سلطان، چارلي | |
| 08 | شهرو فيروز (فلم) | 1968 | ماهپارا ، مشتاق چنگيزي | ||
| 09 | چانڊوڪي (فلم) | ||||
| 10 | تنهنجيون ڳالهيون سڄڻ (فلم) | ||||
| 11 | نوري ڄام تماچي (فلم) | ||||
| 12 | گونگهٽ لاهِه ڪنوار (فلم) | وسيم اداڪار | |||
| 13 | رنگ محل (فلم) | ||||
| 14 | پنو عاقل (فلم) | ||||
| 15 | ليليٰ مجنون | ||||
| 16 | محبوب مٺا | ||||
| 17 | مٺڙا شال ملن | ||||
| 18 | بادل (سنڌي فلم) | سعيدهه | |||
| 19 | سورٺ (فلم) | ||||
| 20 | جيجل ماءُ (فلم) | ||||
| 21 | البيلي | ||||
| 22 | سوڍا پُٽ سنڌ جا (فلم) | ||||
| 23 | پيار ڪيو سينگار (فلم) | ||||
| 24 | پيار تان صدقي (فلم) | ||||
| 25 | منهنجو پيار پڪاري (فلم) | ||||
| 26 | غيرت جو سوال (فلم) | ||||
| 27 | لَڄ رَک (فلم) | ||||
| 28 | بادل ۽ برسات (فلم) | ||||
| 29 | رت جا رشتا (فلم) | ||||
| 30 | سنڌڙيءَ تان صدقي (فلم) | ||||
| 31 | ڌرتي لال ڪُنوار (فلم) | ||||
| 32 | ڌرتي دل وارن جي (فلم) | ||||
| 33 | اچ ته ڀاڪر پايون (فلم) | 2 جولاءِ 1976 | مشتاق چنگيزي | جي. ايم ميمڻ | شتاق چنگيزي، چڪوري، ملڪ انوکي، شبانه ناز، خميسي جانوري، عبدالحق ابڙي، الطاف سومري، مقبول کوکر، زاهده پروين ۽ شيخ سنڌي |
| 34 | رت جي راند (فلم) | ||||
| 35 | رت ۽ اجرڪ (فلم) | 18 فبروري 1977 | نذير صوفي | بشير احمد انصاري | چڪوري، مشتاق چنگيزي، روشن عطا، حڪيم کوسي، شبانه ناز، خميسي جانوري، عبدالحق ابڙي، نادر بلوچ، نور محمد لاشاري، اي. آر. بلوچ ۽ فرح ديبا |
| 36 | ڌرتي ۽ آڪاش (فلم | ||||
| 37 | حاضر سائين (فلم) | ||||
| 38 | دوستن جو پِيار (فلم) | ||||
| 39 | گهاتو گهر نه آيا (فلم) | ||||
| 40 | اُميد (فلم) | ||||
| 41 | کل ماشي (فلم) | ||||
| 42 | پرديسي ۽ پيار (فلم) | چڪوري | |||
| 43 | ممتا (سنڌي فلم) | يوسف نصير | آغا نظير ڪاوش | ريٽا | |
| 44 | زندگي يا موت (فلم) | ||||
| 45 | سورمي سنڌ جي (فلم) | ||||
| 46 | برسات جي رات (فلم) | ||||
| 47 | جانو ڌاڙيل (فلم) | ||||
| 48 | جلال چانديو (فلم) | ||||
| 49 | حيدرخان (فلم) | ||||
| 50 | سُهڻا سائين (فلم) | ||||
| 51 | قُرباني (سنڌي فلم) | ||||
| 52 | پوتي ۽ پَڳ (فلم) | ||||
| 53 | حاڪم خان (فلم) | ||||
| 54 | هوجمالو (سنڌي ڪلاسيڪل فلم) | ||||
| 55 | پَرو چانڊيو (فلم) | ||||
| 56 | طوفان (سنڌي فلم) | ||||
| 57 | دُشمن (سنڌي فلم) | ||||
| 58 | علي گوهر (فلم) | ||||
| 59 | مهراڻ جا موتي (فلم) | ||||
| 60 | نادرگوهر (فلم) | ||||
| 61 | جهومر ۽ بندوق (فلم) | ||||
| 62 | پُڪار (سنڌي فلم) | ||||
| 63 | ٽي قيدي (سنڌي فلم) | ||||
| 64 | بيوَس (سنڌي فلم) | ||||
| 65 | شهيد (سنڌي فلم) | ||||
| 66 | فيصلو ضمير جو (سنڌي فلم) | ||||
| 67 | مُورک (فلم) | ||||
| 68 | پَلاندُ (سنڌي فلم) | ||||
| 69 | ميران جمالي (فلم) | ||||
| 70 | جيئي لطيف (فلم) | ||||
| 71 | ڪاروماڇي (فلم) | ||||
| 72 | درياخان (فلم) | ||||
| 73 | مُحب شيدي (فلم) | ||||
| 74 | باغي (سنڌي فلم) | ||||
| 75 | وڏيرو سائين (سنڌي فلم) | ||||
| 76 | الله بچايو (فلم) | ||||
| 77 | ملاکڙو (فلم) | ||||
| 78 | مسٽرشڪارپوري (فلم) | ||||
| 79 | سنڌ جا سپوت (فلم) | ||||
| 80 | ڏٺوويندو (فلم) | ||||
| 81 | سِجاول (فلم) | ||||
| 82 | ڌرتي منهنجي ماءُ (فلم) | ||||
| 83 | همٿَ (سنڌي فلم) | 1970 | محمد شيخ |
هاڻوڪو دور
[سنواريو]اڳوڻي صدر پريز مشرف جي دور ۾ پاڪستان ۾ نوان نجي ٽي وي چينل کُلڻ جي اجازت ڏني وئي ۽ پوءِ سنڌي اليڪٽرانڪ ميڊيا پڻ نئين دور ۾ داخل ٿي، سنڌي ٽي وي چينل کُلڻ شروع ٿيا جِن ۾ ڪي ٽي اين ٽي وي، سنڌ ٽي وي، آوزا ٽي وي، ڪشش ۽ ٻيا خبرن جا چينل کُليا. ڪي ٽي اين ٽي وي ۽ سنڌ ٽي وي پاران سنڌي ٽيلي فلمون ٺاهيون ويون آهن.
جديد دور جون سنڌي فلمون
[سنواريو]- پيار ڪري ڏس (فلم) ، پروڊيوسر منگهارام هرواڻي 2007 ۾ 1 ڪروڙ جي بجيٽ سان هيءَ فلم ٺاهي.[8]
سنڌي فلمي ستارا
[سنواريو]- مصطفيٰ قريشي،
- عبدالحق ابڙو
- مشتاق مغل
- قربان جيلاني
- محبوب عالم
- ساقي
- رشيد هميراڻي
- پروانو ڀٽي
- ڪامران ڀٽي
- ڪمال ايراني
- قمر ميمڻ
- انور سولنگي
- شهباز دراني
- آفندي
- ملڪ انوکو
- مشتاق جسڪاڻي
- اي آر بلوچ
- نور محمد لاشاري
- منصور بلوچ
- نادر بلوچ
- ابوبلال
- رشيد خمار
- گلاب چانڊيو
- منظور مراد
- يعقوب زڪريا
- شفيع محمد شاھ
- اسد قريشي
- صلاح الدين تنيو
- محمود صديقي
- سوزي ڊينيئل
- جميلا رزاق
- بينا
- غزالا رفيق
- روشن عطا
- شهزادي
- ڪرن
- عشرت
- نيما
- سئنيان
- انيلا نياز
- گلبانو
- جينا شيرازي
- شهناز ڀٽي
- ممتاز ڪنول
- نجما ڪاوش
- نسرين ناز
- شاهده ملڪ
- شيرين اشتياق
- يار محمد شاھ
- نظير بيگم
- نگهت سلطانا
- مشتاق چنگيزي
- ماهپارا
- ريٽا
- چڪوري [9]
- سعيدهه
- وسيم اداڪار
پڻ ڏسندا
[سنواريو]ٻَاهِريان ڳنڍِڻَا
[سنواريو]حوالا
[سنواريو]- ↑ "سنڌي فلمون پسمنظر ۽ تاريخ : (Sindhianaسنڌيانا)", www.encyclopediasindhiana.org (ٻولي ۾ سنڌي), حاصل ڪيل 30 سيپٽمبر 2021۔
- ↑ ڪتاب سنڌٽاڪيز (سنڌي فلمن جي ڪٿا)، ليکڪ محمود مغل
- ↑ https://tribune.com.pk/story/1580713/4-first-sindhi-feature-film-works-since-cinema-revival/
- ↑ Salman, Peerzada (29 آگسٽ 2015), "Book launched to preserve half a century of Sindhi films", DAWN.COM (ٻولي ۾ انگريزي), حاصل ڪيل 11 جنوري 2020۔
- ↑ Newspaper, From the (03 مارچ 2012), "Mushtaq Changezi passes away", DAWN.COM (ٻولي ۾ انگريزي), حاصل ڪيل 11 جنوري 2020۔
- ↑ https://tribune.com.pk/story/344165/transitions-mushtaq-changezi-the-dilip-kumar-of-sindhi-cinema-dies-at-70/
- ↑ 7.0 7.1 https://fp.brecorder.com/2018/10/20181016415501/-[مئل ڳنڍڻو]
- ↑ "Sindhishaan - Sindhi Film Industry", www.sindhishaan.com, حاصل ڪيل 11 جنوري 2020۔
- ↑ Newspaper, From the (03 نومبر 2010), "Career highlights of film star Chakori", DAWN.COM (ٻولي ۾ انگريزي), حاصل ڪيل 11 جنوري 2020۔
| Films by year (Films A–Z) |
|  |
|---|---|---|
| فلمون بلحاظ ٻولي (زبان) | ||
| سینما | ||
| شخصيتون | ||
| اعزازا ۽ موقعا | ||
| زيادهہ ڪمائي ڪرڻ واري | ||
| جلد اچڻ واريون | ||
| ٻيون | ||
