مواد ڏانھن هلو

سنڌ طاس معاهدو

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
Treaty of Indus (303 BCE) سان ڀل نہ کائو.
سنڌو پاڻي جو معاهدو
Indus Waters Treaty

سنڌو درياهه ۽ معاون ندين جو نقشو
قسم ٻه طرفي معاهدو
صحيح ڪرڻ جي تاريخ 19 سيپٽمبر، 1960ع
مقام ڪراچي، پاڪستان
عمل ۾ آيو پهرين اپريل، 1960ع
شرط Ratification by both parties
امانت خانو عالمي بئنڪ
ٻوليون انگريزي

سنڌو پاڻي جو معاهدو (Indus Waters Treaty)، پاڪستان ۽ ڀارت جي وچ ۾، سنڌو درياءَ ۽ ان جي معاون ندين ۾ موجود پاڻي جي استعمال لاءِ پاڻي جي ورڇ جو معاهدو آهي، جيڪا ورلڊ بينڪ جي انتظام جي هيٺيان ڪيو ويو.[1][2][3][4] ان تي 19 سيپٽمبر، 1960ع تي ڪراچي ۾ ڀارت جي وزيراعظم، جواهر لال نهرو ۽ پاڪستاني صدر، ايوب خان پاران دستخط ڪيا ويا.[5][6] 23 اپريل، 2025ع تي، پهلگام دهشتگرد حملي کان پوءِ، ڀارت جي حڪومت قومي سلامتي جي خدشن جو حوالو ڏيندي ۽ پاڪستان تي رياستي سرپرستي ۾ دهشتگردي جي حمايت جو الزام لڳائيندي، معاهدي کي معطل ڪري ڇڏيو.

معاهدو ڀارت کي ٽن اوڀرين دريائن، بياس، راوي ۽ ستلج جي پاڻي تي ڪنٽرول ڏنو، جن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 41 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ٽن اولهائين درياهه؛ سنڌو، چناب ۽ جهلم، جو ڪنٽرول پاڪستان کي ڏنو ويو آهي، جنهن جو ڪل سراسري سالياني وهڪرو 99 ارب ڪعبي ميٽر آهي. ڀارت کي دريائن ذريعي وهندڙ ڪل پاڻي جو 30 سيڪڙو ڪنٽرول مليو، جڏهن ته پاڪستان کي 70 سيڪڙو پاڻي تي ڪنٽرول مليو.[7] هي معاهدو ڀارت کي اولهائين دريائن جي پاڻي کي آبپاشي جي استعمال لاء محدود ۽ ٻين استعمالن، جنهن ۾ پاڻي جو سڌو سنئون استعمال نه ٿيندو آهي، جهڙوڪ بجلي جي پيداوار لاء ڊيم ٺاهڻ، سامان ۽ مسافر بردار ڪشتين جو سفر ۽ ماهيگيري، وغيره لاءِ لامحدود استعمال جي اجازت ڏئي ٿو.[8] اها اولهائين دريائن تي ڀارت طرفان بنائل منصوبن جي تعمير لاءِ تفصيلي ضابطا بيان ڪري ٿو. معاهدي جو پيش لفظ، تعاون، نيڪ نيتي ۽ دوستي جي جذبي سان سنڌو جي دريائن جي نظام مان پاڻي جي بهترين استعمال لاءِ ٻن ملڪن جي حقن ۽ ذميدارين کي تسليم ڪري ٿو. جيتوڻيڪ هي معاهدو سڌو سنئون قومي سلامتي سان لاڳاپيل ناهي، پر پاڪستان کي، ڀارت جي هيٺئين پاسي واقع هجڻ ڪري، ڊپ آهي ته ڀارت، خاص طور تي هڪ امڪاني تڪرار دوران، پاڪستان ۾ ٻوڏ يا قحط اسباب پيدا ڪري سگهي ٿو.[9][10]

سنڌو پاڻي جو معاهدو اڄ دنيا ۾ پاڻي جي ورڇ جي سڀ کان ڪامياب ڪوششن مان هڪ سمجهيو ويندو آهي. جيتوڻيڪ، تجزيه نگار موسمياتي تبديلي کي حل ڪرڻ لاءِ، ٽيڪنيڪي وضاحتن کي اپڊيٽ ڪرڻ ۽ معاهدي جي دائري کي وڌائڻ جي ضرورت کي تسليم ڪن ٿا.[11][12][13][14]

تاريخ

[سنواريو]

پاڪستان ۽ ڀارت جي وچ ۾ 1960ع ۾ سنڌوندي ۽ ٻين دريائن جو پاڻي منصفانه طور تي حصيداری جو معاهدو ٿيو، جيڪو سنڌ طاس معاهدو چورائيندو آهي۔[15]

وڌيڪ ڏسو

[سنواريو]

حوالا

[سنواريو]
  1. ↑ Patricia Bauer, "Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]", Encyclopedia Britannica website, حاصل ڪيل 27 July 2020۔ 
  2. ↑ Haines, Daniel (8 March 2017), "The Rivers Run Wild (Indus Waters Treaty-1960) – Nearly 60 Years Since Their Landmark Treaty, The Pakistan-India Water Dispute Remains Contentious", Newsweek Pakistan (magazine)۔ 
  3. ↑ "Full text of 'Indus Water Treaty' with Annexures, World Bank", treaties.un.org, 1960, حاصل ڪيل 30 October 2014۔ 
  4. ↑ "War over water". The Guardian. 3 June 2002. https://www.theguardian.com/world/2002/jun/03/kashmir.india1. 
  5. ↑ Patricia Bauer, "Indus Waters Treaty:India-Pakistan [1960]", Encyclopedia Britannica website, حاصل ڪيل 27 July 2020۔ 
  6. ↑ "How the Indus Treaty was signed". The Hindu. 28 September 2016. http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/How-the-Indus-Treaty-was-signed/article15002424.ece. 
  7. ↑ Keller, Andrew; Keller, Jack; Seckler, David (1996). Integrated Water Resource Systems: Theory and Policy Implications. International Irrigation Management Institute (IIMI). ISBN 92-9090-326-0. http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/IWMI_Research_Reports/PDF/pub003/REPORT03.PDF. Retrieved 31 January 2020. 
  8. ↑ Soofi, Ahmer Bilal; Malik, Ayesha, "India's First Shot at the Indus Waters Treaty", hilal.gov.pk, اصل کان 11 March 2023 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 3 July 2023۔ 
  9. ↑ "Preamble of Indus water treaty", اصل کان 7 July 2018 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 30 October 2017۔ 
  10. ↑ Chandrasekharan, S. (11 December 2017), "Indus Water Treaty: Review is not an Option", South Asia Analysis Group, اصل کان 20 December 2017 تي آرڪائيو ٿيل۔ 
  11. ↑ Abbasi, Arshad H (2024), "Revisiting or Renegotiating the Indus Water Treaty – A Death Sentence for Peace in South Asia", Center for Research & Security Studies, حاصل ڪيل 1 November 2024۔ 
  12. ↑ Zawahri, Neda; Michel, David (2018-07-04). "Assessing the Indus Waters Treaty from a comparative perspective" (en ۾). Water International 43 (5): 696–712. doi:10.1080/02508060.2018.1498994. ISSN 0250-8060. Bibcode: 2018WatIn..43..696Z. https://www.researchgate.net/publication/326997347. 
  13. ↑ Jamal, Nasir (3 October 2014), ""Scrapping water treaty is no solution", says Pakistan's Indus waters commissioner", Dialogue Earth, Originally located at thethirdpole.net۔ 
  14. ↑ Bakshi, Gitanjali; Trivedi, Sahiba (2011), Indus Equation, Strategic Foresight Group۔ 
  15. ↑ نوشین; بيگم, توهيده. Abasyn Journal of Social Sciences 4 (2): 256-288. http://64.17.184.140/wp-content/uploads/2012/12/V4I2-2.pdf.  آرڪائيو ڪيا ويا 2016-04-16 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=سنڌ_طاس_معاهدو&oldid=319444" تان ورتل