باب:ٻاهرين خلا
پورٽل جي سار سنڀال جي حالت: (نومبر، 2024)
- هن پورٽل جا ذيلي صفحا هڪ ايڊيٽر طرفان چيڪ ڪيا ويا آهن، ۽ ڏٺا ويا آهن ته ضرورت کان وڌيڪ نه آهن.
- مھرباني ڪري تدوين ڪرڻ وقت احتياط ڪريو، خاص ڪري جيڪڏھن خودڪار ايڊيٽنگ سافٽ ويئر استعمال ڪريو.
باب:ٻاهرين خلا
تعارف
ٻاهرين خلا (Outer Space) يا صرف خلا (Space) اها وسعت آهي جيڪا ڌرتيءَ جي ماحول کان ٻاهر ۽ آسماني جسمن جي وچ ۾ موجود آهي. ان ۾ ذرن جي کثافت انتهائي گهٽ سطح تي مشتمل آهي، خاص طور تي هائڊروجن ۽ هيليم پلازما جو هڪ ڀرپور خلا آهي، جيڪو برقي مقناطيسي شعاعن، ڪائناتي شعاعن، نيوٽرينوس، مقناطيسي شعاعن ۽ مٽي ذريعي ڦهليل آهي. ٻاهرئين خلا جو بنيادي درجه حرارت، جيئن بگ بينگ جي پس منظر جي شعاعن جي ذريعي مقرر ڪيو ويو آهي، 2.7 ڪيلون (−270 ڊگري سينٽي گريڊ؛ −455 ڊگري فارنهائيٽ) آهي.
ڪهڪشائن جي وچ ۾ پلازما کي ڪائنات ۾ بيريونڪ (عام) مادي جو اڌ حصو سمجهيو ويندو آهي، جنهن ۾ هڪ هائيڊروجن ايٽم في ڪعبي ميٽر کان گهٽ گهاٽائي ۽ لکين ڪيلون جي هڪ متحرڪ درجه حرارت آهي. ماديءَ جي مقامي ڪنسنٽريشن تارن ۽ ڪهڪشائن ۾ ڳري وئي آهي. ڪهڪشائن جي وچ جو خلا ڪائنات جي مقدار جو تمام گهڻو حصو وٺي ٿو، پر ان کان سواءِ ڪهڪشائون ۽ تارن جا نظام به تقريبن مڪمل طور تي خالي جاءِ تي مشتمل آهن. مشاهدي واري ڪائنات ۾ باقي رهيل ڪميت-توانائي (Mass-Energy) جو گهڻو حصو اڻڄاتل روپ مان ٺهيل آهي، جنهن کي ڊارڪ ميٽر ۽ ڊارڪ انرجي سڏيو وڃي ٿو. ٻاهرين خلا ڌرتيء جي مٿاڇري کان مٿي هڪ خاص اوچائي تي شروع نٿو ٿئي. "ڪارامن لائن"، سمنڊ جي سطح کان 100 ڪلوميٽر (62 ميل) جي اوچائي تي، روايتي طور تي خلائي معاهدن ۽ ايرو اسپيس رڪارڊ رکڻ لاءِ ٻاهرين خلا جي شروعات طور استعمال ٿيندي آهي. مٿئين اسٽراسفير ۽ ميسوسفيئر جا ڪجهه حصا ڪڏهن ڪڏهن "ويجھو خلا" طور حوالو ڏنو ويندو آهي. بين الاقوامي خلائي قانون جو فريم ورڪ "آئوٽر اسپيس ٽريٽي" پاران قائم ڪيو ويو، جيڪو 10 آڪٽوبر، 1967ع تي عمل ۾ آيو. (مڪمل مضمون...) چونڊيل مضمون
بين الاقوامي خلائي اسٽيشن (ISS) ھڪڙو خلائي اسٽيشن يا گھٽ ڌرتيء جي مدار ۾ رھڻ لائق هڪ سيٽلائٽ آھي. نائين خلائي اسٽيشن جنهن تي عملدار آباد آهن، اهو سوويت يونين ۽ بعد ۾ روس جا "ساليوٽ"، "الماز" ۽ "مير اسٽيشنن" ۽ آمريڪا جي "اسڪائي ليب" جي پٺيان آهي. خلائي اسٽيشن، آء ايس ايس، هڪ ماڊيولر ڍانچو آهي جنهن جو پهريون حصو سال 1998ع ۾ لانچ ڪيو ويو هو. هاڻي مدار ۾ سڀ کان وڏو مصنوعي جسم آهي، اهو اڪثر ڪري ڌرتيء کان ننگي اکين سان مناسب وقت تي ڏسي سگهجي ٿو. آء ايس ايس، پريشر ٿيل ماڊيولز، خارجي ٽرسس، شمسي سرن ۽ ٻين اجزاء تي مشتمل آهي. آئي ايس ايس جا حصا آمريڪي اسپيس شٽلز سان گڏوگڏ روسي پروٽون ۽ سويوز راڪٽ پاران لانچ ڪيا ويا آهن. بجٽ جي رڪاوٽن جي ڪري ٽن خلائي اسٽيشن منصوبن کي جاپاني، "ڪئبو ماڊيول" ۽ ڪينيڊين، "روبوٽڪس" سان ضم ڪيو ويو. سال 1993ع ۾ سوويت/روسي خلائي اسٽيشن، "مير-2" لاءِ جزوي طور تي ٺهيل اجزاء، تجويز ڪيل، "آمريڪي آزادي" ۽ تجويز ڪيل يورپي، "ڪولمبس" هڪ واحد ملٽي نيشنل پروگرام ۾ ضم ٿي ويا. آء ايس ايس يقينن سڀ کان مهانگو واحد ڍانچو آهي جيڪو ڪڏهن تعمير ڪيو ويو آهي.
خلائي شٽل (Space Shuttle)، جزوي طور تي ٻيهر استعمال جي قابل لو اربيٽل خلائي جهاز جو نظام آهي جيڪا سال 1981ع کان 2011ع تائين آمريڪي خلائي تحقيق جي اداري، نيشنل ايروناٽڪس اينڊ اسپيس ايڊمنسٽريشن (NASA) پاران خلائي شٽل پروگرام جي حصي طور ڪم ڪيو ويو. ان جي سرڪاري پروگرام جو نالو، اسپيس ٽرانسپورٽيشن سسٽم (STS) هو، جيڪا سال 1969ع واري منصوبي مان ورتو ويو، جنهن جي اڳواڻي آمريڪي نائب صدر، اسپيرو اگنيو جي اڳواڻي ۾ ٻيهر استعمال لائق خلائي جهاز جي نظام لاءِ ڪئي وئي، جتي اها ترقي لاءِ فنڊ ڪيل واحد شيون هئي. (مڪمل مضمون...)
چونڊيل تصويرون
موافقتي بصريات
فوٽو: يوري بيلٽسڪي، ESO
چلي ۾ تمام وڏي ٽيلي اسڪوپ جي سهولت مان هڪ ليزر گولي، آسمان ۾ هڪ حوالو نقطو ٽيلي اسڪوپ جي موافقتي بصريات (adaptive optics) نظام لاءِ، هڪ ليزر گائيڊ تارو مهيا ڪرڻ لاء، ملڪي وئ ڪهڪشان جي مرڪز ڏانهن رواني ڪئي وجي ٿي. موافقتي بصريات ٽيڪنالاجي ماحول جي تحريف جي اثر کي گهٽائڻ سان بصري نظام جي ڪارڪردگي کي بهتر بڻائي ٿي. موافقتي بصريات پهريون ڀيرو سال 1953ع ۾ هورئس ڊبليو. بابڪوڪ پاران تصور ڪيو ويو، پر جيستائين 1990ع جي ڏهاڪي دوران ڪمپيوٽر ٽيڪنالاجي ۾ ترقي، موافقتي بصريات جي ٽيڪنڪ کي عملي بڻائي، عام استعمال ۾ نه آيو.
خلا کان لاڳاپيل پورٽل
خلا کان لاڳاپيل زمرا
عام تصويرون
ڇا توهان کي خبر آهي؟
- ... ته، "اسپيس 220 ريسٽورنٽ" لاءِ، ڊزني ناسا جي انجنيئرن تائين اهو سمجھڻ لاءِ پهتو ته هڪ خلائي لفٽ ڪهڙي ٿي سگهي ٿي؟
- ... ته يوڪرين جي حملي جا ڪجهه سخت ماحولياتي اثر خلا کان ڏسجي سگهجن ٿا.
- ... ته هندستان جي خلائي صنعت 100 کان وڌيڪ گهريلو سيٽلائٽ ۽ 300 کان وڌيڪ غير ملڪي سيٽلائٽ لانچ ڪئي آهي.
- ... ته فطرت جو فينڊ، مائڪروب تي ٻڌل گوشت جي متبادل جو پيدا ڪندڙ، خلائي سفر ۾ استعمال لاءِ، هڪ بايو ريڪٽر تيار ڪرڻ لاءِ، ناسا سان گڏ ڪم ڪري رهيو آهي.
- ... ته لوئس ڊبليو رابرٽس ناسا ۾ اعليٰ ترين افريقي-آمريڪي خلائي پروگرام اسٽاف مان هو جڏهن اپولو پروگرام جاري هو.
خلائي خبرون
ايندڙ خلائي اڏامون
فلڪياتي واقعا
موضوع
ٻيا مضمون
- نيل آرمسٽرانگ
- انڊروميڊا ڪهڪشان
- بگ بينگ
- بليڪ هول
- پوڇڙ تارا
- خلائي ٽيڪنالاجي
- سپر نووا
- سيٽيلائٽ
- ڪهڪشان
- ملڪي وئ ڪهڪشان
- ڪارو مادو
- ڪئيزار
- گئنيميڊ (چنڊ)
- ناسا
- نظام شمسي
- هبل خلائي دوربين
- ڌرتيءَ جو مشاهدو ڪندڙ سيٽلائيٽ جي فهرست
- ڪائناتي مٽي
- يوري گگارين
- خلائي فزڪس
- خلائي روبوٽس
- خلائي اڏامون
- خلائي مشن
- خلائي شٽل
زمرا
ذيلي زمرا ڏسڻ لاءِ [►] چونڊيو.
- زمرو: ٻاهرين خلا
- ٻاهرين خلا جي فهرست
- صدي جي لحاظ کان ٻاهرين خلا
- ڏهاڪي جي ذريعي ٻاهرين خلا
- سال جي لحاظ کان ٻاهرين خلا
- ٻاهرين خلا جي باري ۾ ڪم
- خلائي فنون
- زمرو:فلڪياتي شيون
- فلڪياتي تصويرون
- ڪائناتي مٽي
- خلائي جستجو
- خلا ۾ صنعت
- ڪهڪشائن جي درميان وچولا
- انٽر اسٽيلر وچولا
- ٻاهرين خلا ۾ زندگي
- خلائي پيغام جا آثار
- خلا ۾ موسيقي
- ٻاهرين خلا سان لاڳاپيل ماڻهو
- زمرو:سيٽلائيٽ
- خلائي ايپليڪيشنون
- خلائي صنعت
- خلائي قانون
- خلائي فوٽوگرافي ۽ وڊيو گرافي
- زمرو: خلائي فزڪس
- خلائي روبوٽس
- زمرو:خلائي ٽيڪنالاجي
- خلائي اڏامون
- ٻاهرين خلا جا ٽڪرا
وڪيپيڊيا کي ڳوليو پورٽل استعمال ڪندي
- باب:بابن جي فهرست
- باب:فنون
- باب:سوانح حيات
- باب:موجوده واقعا
- باب:جاگرافي
- باب:تاريخ
- باب:رياضي
- باب:سائنس
- باب:طرزيات
- باب:ٽيڪنالاجي
- باب:معاشرو
- باب:وڪي پروجيڪٽ
وڪيميڊيا
هيٺ ڏنل وڪيميڊيا فائونڊيشن سسٽر پروجيڪٽ هن موضوع تي وڌيڪ مهيا ڪن ٿا:
- Commons: مفت ميڊيا مخزن
- Wikibooks: مفت درسي ڪتاب ۽ دستورالعمل * Wikidata: مفت ڄاڻ جو بنياد
- Wikinews: مفت مواد جون خبرون
- Wikiquote: اقتباسن جو مجموعو
- Wikisource: مفت-موضوعن جي لائبريري
Wikiversity: مفت سکيا جا اوزار
- Wiktionary: ڊڪشنري ۽ ٿيسارس.