ملاوي

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
جمهوريه ملاوي

ملاوي
Flag of
{{{coat_alt}}}
جھنڊو نِسبتي نشان
شُعار: '" اتحاد ۽ آزادي"
گادي جو هنڌ ليلانگوي
13°57′S 33°42′E / 13.950°S 33.700°E / -13.950; 33.700
سڀ کان وڏو شهر ليلانگوي
دفتري ٻوليون انگريزي
چيوا
تسلیم ٿيل مقامي  ٻوليون
نسلي گروھ (2018 Census[2])
مقامي آبادي ملاويئن
حڪومت وحدانيصدارتي آئيني ريپبلڪ
• صدر
پيٽر موتاريڪا
سائولوس چليما
مقننه نيشنل اسيمبلي
آزادي
6 جولاءِ 1964
• ريپبلڪ
6 جولاءِ 1966
18 مئي 1994
پکيڙ
• جملي
118٬484 km2 (45٬747 sq mi) (98th)
• پاڻي (%)
20.6%
آبادي
• 2018 مردم شماري
17,563,749[3]
•  گھاٽائي
153.1 /km2 (396.5 /sq mi) (56th)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) 2019 لڳ ڀڳ
• ڪل
$25.037 ارب ڊالر
• في سيڪڙو
$1,234[4]
جِي. ڊي. پي  (رڳو نالي ۾ ) 2019 لڳ ڀڳ
• ڪل
$7.436 ارب ڊالر

ملاوي يا مالاوي (انگريزي: Malawi ) جو سرڪاري نالو جمهوريه ملاوي آهي. اھو ڏکڻ-اوڀر آفريڪا جو خشڪي سان گھيريل ملڪ آھي جنھن جو پراڻو نالو نياسالينڊ آهي. ان جون سرحدون اولھ ۾ زيمبيا سان، اتر ۽ اتر-اوڀر ۾ تنزانيا سان، اوڀر، ڏکڻ ۽ ڏکڻ-اولھ ۾ چوڌاري موزمبيق سان ملن ٿيون. ملڪ جي پکيڙ 118484 چورس ڪلوميٽر آهي جنھن جو ٽيون حصو ملاوي ڍنڍ ۾ شامل آھي. ملڪ جي آبادي 2018ع جي تخميني مطابق 18,143,217 آھي. ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ ليلانگوي آهي جيڪو ملڪ جو سڀ کان وڏو شهر پڻ آھي. ملڪ جا ٻيا وڏا شھر ترتيبوار بلانتاير، مزوزو ۽ چوٿون وڏو شھر زومبا آھي جيڪو ملڪ جو پراڻو گادي جو هنڌ آهي. لفظ مالاوي لفظ ماراوي جي بگڙيل صورت آهي جيڪو نيانجا ماڻھن جو پراڻو نالو آهي جيڪي ھن سرزمين جا پراڻا رھاڪو آھن. ھتان جا ماڻھو دوستي ۾ مشھور آھن تنھنڪري ھي ملڪ آفريڪا جي گرمجوشي واري دل سڏبو آهي[8].

تاريخ[سنواريو]

ڏھين صدي عيسويءَ ۾ بانٽو ٻولي ڳالهائيندڙ ماڻھو ھن ملڪ ۾ آباد ٿيا. 1891 ۾ برطانيا ھن ڌرتيءَ تي قابض ٿيو. ھي ملڪ يونائيٽيڊ ڪنگڊم جي نياسالينڊ نالي ھڪ پروٽيڪٽوريٽ بڻيو جيڪو بعد م 1953ع ۾ ھڪ نيم خودمختيار رھوڊيشيا ۽ نياسالينڊ جو وفاق بڻيو. 1963ع ۾ اھو وفاق ٽٽي ويو. 1964ع ۾ ھي ملڪ برطانيه کان آزاد ٿيو ۽ ملڪ جي رياست جي سربراهي ملڪه ايلزبيٿ ٻين وٽ ئي رھيو پر ٻن سالن بعد ملڪ ريپبلڪ يا جمهوريه بڻيو. آزادي بعد ھي ملڪ صدر ھيسٽنگس باندا جي قيادت ۾ مطلق آمريت واري ھڪ جماعتي رياست بڻجي ويو جيڪو 1994ع تائين ملڪ جو صدر رھيو[9][10][11]. ھن ملڪ ۾ ھاڻي جنھوري ڪثير جماعتي حڪومت آهي جنھن جو سربراھ ملڪ جو چونڊيل صدر پيٽر موتاريڪا آھي.

معيشيت[سنواريو]

ھن ملڪ جي انساني ترقي جي اشاريي جي شرح دنيا جي ملڪن جي ڀيٽ ۾ تمام گھٽ آهي. ملڪ جي معيشت زرعي آھي ۽ ملڪ جي آبادي جو وڏو حصو ٻھراڙيءَ ۾ رھي ٿو جنھن م تيزي سان واڌ ٿيندي پئي اچي. ھي ملڪ معاشي ترقي لاءِ گھڻي ڀاڱي پرڏيھي قرض تي مدار رکندڙ آھي ۽ سن 2000 کان ان قرض کڻڻ م گھٽتائي طرف وڌي رهيو آهي.

حوالا[سنواريو]

  1. "Malawi National Anthem Lyrics". National Anthem Lyrics. Lyrics on Demand. وقت 10 May 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 24 August 2008.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  2. "2018 Population and Housing Census Main Report" (PDF). Malawi National Statistical Office. حاصل ڪيل 25 December 2019. 
  3. حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Census2018
  4. 4.0 4.1 "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 
  5. "Gini Index". World Bank. حاصل ڪيل 2 March 2011. 
  6. "Human Development Report 2019" (PDF). United Nations Development Programme. حاصل ڪيل 10 December 2019. 
  7. 7.0 7.1 "Country profile: Malawi". BBC News. 13 March 2008. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/country_profiles/1068913.stm. Retrieved 17 August 2008. 
  8. "Malawi, The Warm Heart of Africa". Network of Organizations for Vulnerable & Orphan Children. وقت 27 July 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 26 January 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  9. "Hastings Kamuzu Banda | president of Malawi". Encyclopedia Britannica. 
  10. "The cult of Hastings Banda takes hold". 
  11. Mccracken, John (1 April 1998). "Democracy and Nationalism in Historical Perspective: The Case of Malawi". African Affairs 97 (387): 231–249. doi:10.1093/oxfordjournals.afraf.a007927. https://academic.oup.com/afraf/article/97/387/231/16549.