زندگيءَ جي سائنسن جي هيءَ فهرست سائنس جي انهن شاخن تي مشتمل آهي جنهن ۾ زندگيءَ جو سائنسي مطالعو شامل آهي، جهڙوڪ خوردبيني زندگي، ٻوٽا ۽ جانور جن ۾ انسان به شامل آهن. هيءَ سائنس قدرتي سائنس جي ٻن وڏين شاخن مان هڪ آهي، ٻي طبعي سائنسون، جنهن جو تعلق غير جاندار مادن سان آهي. حياتيات هڪ مجموعي قدرتي سائنس آهي جيڪا زندگيءَ جو مطالعو، ٻين زندگيءَ جي سائنس سان گڏ ان جي ذيلي شعبن وانگر، ڪري ٿي.
ڪجهه حياتياتي سائنسن جو ڌيان هڪ خاص قسم جي حصي تي آهي. مثال طور، حياتيات جانورن جو مطالعو آهي، جڏهن ته نباتاتيات ٻوٽن جو مطالعو آهي. ٻيون حياتياتي سائنسون، جهڙوڪ اناٽومي ۽ جينيات، عام طور تي سڀني يا ڪيترن ئي زندگيءَ جي شڪلين تي ڌيان ڏين ٿيون. ڪجهه خوردبيني پيماني تي ڌيان ڏين ٿيون (مثال طور ماليڪيولر بائيولاجي، بايو ڪيمسٽري)، ٻيون وڏي پيماني تي (مثال طور سائتولوجي، اميونالوجي، ايٿولوجي، فارميسي، ماحوليات) ڌيان ڏين ٿيون. زندگي جي سائنس جي هڪ ٻي وڏي شاخ دماغ کي سمجهڻ آهي جن ۾ نيورو سائنس شامل آهي. لائف سائنس جون دريافتون زندگي جي معيار کي بهتر بڻائڻ ۾ مددگار آهن ۽ صحت، زراعت، دوائن ۽ دواسازي ۽ فوڊ سائنس جي صنعتن ۾ انهن جا اطلاق آهن. مثال طور، هن ڪجهه بيمارين بابت معلومات مهيا ڪئي آهي جيڪا مجموعي طور تي انساني صحت کي سمجهڻ ۾ مدد ڪئي آهي.[1]
مقداري حياتيات - جاندارن ۾ مقدار جي رجحان جو مطالعو
ساختي حياتيات - ماليڪيولر بائيولاجي، بايو ڪيمسٽري ۽ بائيو فزڪس جي هڪ شاخ جيڪا حياتياتي ميڪرو ماليڪيولز جي ماليڪيولر ڍانچي سان لاڳاپيل آهي
مصنوعي حياتيات - نئين حياتياتي مادن جي جوڙجڪ ۽ تعمير جهڙوڪ اينزائمز، جينياتي سرڪٽ ۽ سيلز، يا موجوده حياتياتي سسٽم جي نئين ترتيب جو مطالعو
سسٽم حياتيات - حياتياتي نظام جي اندر مختلف اجزاء جي انضمام ۽ انحصار جو مطالعو، خاص طور تي جسمانيات ۾ ميٽابولڪ رستن ۽ سيل سگنلنگ حڪمت عملي جي ڪردار تي ڌيان ڏيڻ سان
نظرياتي حياتيات - حياتياتي رجحان جي مطالعي لاء تجريد ۽ رياضياتي ماڊل جو استعمال
ٽوڪزيڪولوجي - زهر جي فطرت، اثرات ۽ ڳولا جو مطالعو
وائرولوجي - وائرسن جو مطالعو جهڙوڪ ذيلي مائڪرو اسڪوپي، جينياتي مواد جا پارسياتي ذرات پروٽين جي کوٽ ۾ موجود آهن ۽ وائرس جهڙا ايجنٽ
زراعتي سائنس (Agriculture): ٻوٽن ۽ فصلن کي پوکڻ ۽ مويشين کي پالڻ جي سائنس ۽ مشق.
زرعي علم (Agronomy): ٻوٽن ۽ جانورن کي وسيلن لاءِ استعمال ڪرڻ جي سائنس ۽ مشق.
لاڳو ٿيل رويي جو تجزيو: انساني معاملن تي رويي جي بنيادي اصولن جو اطلاق.
بايو ڪمپيوٽر: حياتياتي طور تي نڪتل ماليڪيولن جا نظام، جهڙوڪ ڊي اين اي ۽ پروٽين، ڪمپيوٽيشنل حسابن کي انجام ڏيڻ لاءِ استعمال ٿيندا آهن جن ۾ ڊيٽا کي محفوظ ڪرڻ، حاصل ڪرڻ ۽ پروسيسنگ شامل هوندي آهي. حياتياتي ڪمپيوٽنگ جي ترقي کي نانو بايو ٽيڪنالاجي جي نئين سائنس کي وڌائڻ سان ممڪن بڻايو ويو آهي.[2]
بائيو ڪنٽرول: بائيو ايفيڪٽر- ٻين جاندارن کي استعمال ڪندي جيوت کي ڪنٽرول ڪرڻ جا طريقا، جنهن ۾ حشرات، مٽي، ٻوٽا ۽ ٻوٽا شامل آهن.[3]
حياتياتي انجينيئرنگ: انجنيئرنگ جي ذريعن ذريعي لاڳو ٿيل علم تي زور ڏيڻ سان ۽ خاص طور تي بايو ٽيڪنالاجي سان لاڳاپيل حياتيات جو مطالعو.
بايو اليڪٽرونڪس: حياتياتي مادن جي برقي حالت ان جي ساخت ۽ ڪم کي خاص طور تي متاثر ڪري ٿي.[4]
حياتياتي مواد: ڪو به مادو، سطح يا تعمير جيڪو حياتياتي نظام سان تعلق رکي ٿو، جو مطالعو.
بايوميڊيڪل سائنس: هيلٿ ڪيئر سائنس، لاڳو ٿيل سائنسن جو هڪ مجموعو آهي، جيڪو قدرتي سائنس يا رسمي سائنس، يا ٻنهي جي حصن کي لاڳو ڪري ٿو.
بايو مانيٽرنگ: حياتياتي مواد ۾ زهر واري ڪيميائي مرڪب، عناصر، يا انهن جي ميٽابولائٽس جي جسم جي بوجھ جي ماپ،[5] گهڻو ڪري، اهي ماپون رت ۽ پيشاب ۾ ڪيا ويندا آهن.[6]
بايوپوليمر: جاندارن پاران پيدا ڪيل پوليمر؛ ٻين لفظن ۾، اهي پوليميرڪ حياتياتي موليڪيول آهن. بايوپوليمرز ۾ مونوميرڪ يونٽ شامل آهن، جيڪي وڏيون اڏاوتون ٺاهڻ لاء گڏيل طور تي پابند آهن.[7][8][9]
بايو ٽيڪنالاجي: جينياتي تبديلين ۽ مصنوعي حياتيات سميت جاندار مادي جو استعمال.[10]
ڪنزرويشن بائيالاجي: ڪنزرويشن بائيولاجي فطرت ۽ ڌرتيءَ جي جيوتائي تنوع جو انتظام آهي جنهن جو مقصد نسلن، انهن جي رهائش ۽ ماحولياتي نظام کي ختم ٿيڻ جي حد کان وڌيڪ شرحن ۽ حياتياتي ڳالهين جي خاتمي کان بچائڻ آهي.[11]
فرمينٽيشن ٽيڪنالاجي: مختلف شين جهڙوڪ وٽامن، امينو ايسڊ، اينٽي بايوٽڪ، بيئر، وائن وغيره جي صنعتي پيداوار لاءِ مائڪروجنزم جي استعمال جو مطالعو.[12]
کاڌي جي سائنس - لاڳو ڪيل سائنس کاڌي جي مطالعي لاء وقف ڪئي وئي آهي.[13][14][15]
جينومڪس - جينوم (ڊي اين اي جو مڪمل سيٽ هڪ جاندار جي هڪ سيل اندر) جي ڪم ۽ ساخت کي ترتيب ڏيڻ، گڏ ڪرڻ ۽ تجزيو ڪرڻ لاءِ ٻيهر ٺهندڙ ڊي اين اي، ڊي اين اي ترتيب ڏيڻ جا طريقا ۽ بايو انفارميٽڪس تي لاڳو ٿئي ٿو.[16][17]
صحت سائنس: اها اهي سائنس آهن جيڪي صحت تي ڌيان ڏئي ٿي يا صحت جي سنڀال، انهن جي موضوع جي بنيادي حصن جي طور تي.
اميونوٿراپي: اهو "بيماري جو علاج هڪ مدافعتي ردعمل کي وڌائڻ يا دٻائڻ" جي ذريعي آهي.[18]
ڪائنيسيولوجي: انساني جسم جي ڪائنات، انساني حرڪت جو سائنسي مطالعو آهي. اها طبيعي، ميڪانياتي ۽ نفسياتي ميڪانزم کي خطاب ڪري ٿو. انساني صحت لاءِ هن جون ايپليڪيشنن ۾ بائيو ميڪنڪس ۽ آرٿوپيڊڪس شامل آهن.
ميڊيڪل ڊيوائس: هڪ طبي ڊوائيس هڪ اوزار، اپريٽس، امپلانٽ، ويٽرو ريجنٽ، يا ساڳيو يا لاڳاپيل مضمون آهي جيڪو تشخيص، روڪ يا بيماري يا ٻين حالتن جي علاج لاء استعمال ڪيو ويندو آهي ۽ ان جي مقصدن کي ڪيميائي عمل ذريعي حاصل نه ڪندو آهي.[19]مٿي جي پاراسيجيٽل ايم آر آئي (MRI)، آرٽيفيڪٽ جي عام نالن سان.* ميڊيڪل اميجنگ: ميڊيڪل اميجنگ هڪ ٽيڪنڪ ۽ عمل آهي جيڪو انساني جسم (يا ان جا حصا ۽ ڪم) جون تصويرون ٺاهڻ لاءِ استعمال ڪيو ويندو آهي جيڪا ڪلينڪ يا طبي تحقيق جي مقصدن لاءِ استعمال ڪيو وينديون آهن.[20]
آپٽوجينيٽڪس: آپٽوجينيٽڪس هڪ نيوروموڊوليشن ٽيڪنڪ آهي جيڪا نيورو سائنس ۾ استعمال ڪي ويندي آهي جيڪو آپٽڪس ۽ جينيٽڪس جي ٽيڪنڪ جو ميلاپ استعمال ڪري ٿو ته جيئن جاندار بافتن ۾ انفرادي اعصابي جيو گھرڙن جي سرگرمين کي سنڀالڻ ۽ مانيٽر ڪرڻ لاءِ، آزاديءَ سان حرڪت ڪندڙ جانورن جي اندر، ۽ انهن ڌاڙيلن جي اثرن کي درست انداز ۾ رئيل ٽائيم ۾ ماپڻ لاءِ استعمال ڪي ويندي آهي.[21] آپٽوجينيٽڪس ۾ استعمال ٿيندڙ اھم عمل ڪندڙ هڪ ھلڪو حساس پروٽين آھي.[22]
فارماڪوجينومڪس: فارماڪوجينومڪس اها ٽيڪنالاجي آهي جيڪا تجزيو ڪري ٿي ته جينياتي ميڪ اپ، هڪ فرد جي دوائن جي عمل تي ڪيئن اثر انداز ٿئي ٿو ۽ اهو دوا جي اثر يا زهر سان جين اظهار يا سنگل نيوڪليوٽائيڊ پوليمورفيزم سان تعلق رکندڙ مريضن ۾ دوا جي ردعمل تي جينياتي تغير جي اثر سان معاملو ڪري ٿي. [23][24]
فارماڪولوجي: فارماڪولوجي دوائن ۽ حياتيات جي شاخ آهي جيڪا دوا جي عمل جي مطالعي سان لاڳاپيل آهي، [25] جتي هڪ دوا، ڪنهن به انسان جي ٺاهيل، قدرتي يا جسم جي اندر جنهن جيو گھرڙي، ٽشو، عضوو، يا جاندار تي بايو ڪيميڪل يا طبيعي اثر وجهي ٿو، کي وسيع طور تي بيان ڪري سگهجي ٿو.
آبادي جي حرڪيات: آبادي جي حرڪيات آبادي جي سائز ۽ عمر جي جوڙجڪ ۾ مختصر ۽ ڊگهي مدت جي تبديلين ۽ انهن تبديلين تي اثر انداز ٿيندڙ حياتياتي ۽ ماحولياتي عملن جو مطالعو آهي. آبادي جي حرڪيات ان طريقي سان تعلق رکي ٿي جنهن سان آبادي، پيدائش ۽ موت جي شرح ۽ نقل و حرڪت طرفان متاثر ٿيندي آهي.
پروٽيومڪس: پروٽيومڪس پروٽين، خاص طور تي انهن جي جوڙجڪ ۽ افعال جو وڏي پيماني تي مطالعو آهي. پروٽين جانورن جا اهم حصا آهن، ڇاڪاڻ ته اهي جيو گھرڙن جي جسماني ميٽابولڪ رستن جا مکيه جزا آهن. پروٽوم پروٽين جو سڄو سيٽ آهي، جيڪو هڪ عضوي يا سسٽم طرفان پيدا يا تبديل ڪيو ويو آهي.[26]
↑"Why Study the Life Sciences?". Belfer Center for Science and International Affairs. وقت 24 September 2022 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 24 September 2022.Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑National Human Genome Research Institute. "A Brief Guide to Genomics". Genome.gov. وقت 28 July 2017 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 December 2011.Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑"Definition: Immunotherapies". Dictionary.com. وقت 27 October 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 10 May 2020.Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑Mancuso, J. J.; Kim, J.; Lee, S.; Tsuda, S.; Chow, N. B. H.; Augustine, G. J. (2010). "Optogenetic probing of functional brain circuitry". Experimental Physiology96 (1): 26–33. doi:10.1113/expphysiol.2010.055731. PMID21056968.
↑Ermak G., Modern Science & Future Medicine (second edition), 164 p., 2013
↑Marc R. Wilkins; Christian Pasquali; Ron D. Appel; Keli Ou; Olivier Golaz; Jean-Charles Sanchez; Jun X. Yan; Andrew. A. Gooley et al. (1996). "From Proteins to Proteomes: Large Scale Protein Identification by Two-Dimensional Electrophoresis and Arnino Acid Analysis". Nature Biotechnology14 (1): 61–65. doi:10.1038/nbt0196-61. PMID9636313.