مواد ڏانھن هلو

حياتياتي انجنيئرنگ

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
Some biological machines

حياتياتي انجنيئرنگ يا بائيو انجينيئرنگ (Bio-Engineering) حياتيات جي اصولن ۽ انجنيئرنگ جا اوزار استعمال ڪري، اقتصادي طور تي قابل عمل مصنوعات ٺاهڻ لاءِ لاڳو ڪرڻ جو شعبو آهي. [1] حياتياتي انجنيئرنگ ڪيترن ئي خالص ۽ لاڳو ڪيل سائنسن مان علم ۽ مهارت کي استعمال ڪندي آهي، [2] جهڙوڪ ڪميت (Mass) ۽ گرمي (Heat) جي منتقلي، ڪائنيٽڪس، بايوڪيٽالسٽ، بايو ميڪينڪس، بايو انفارميٽڪس، الڳ ڪرڻ ۽ صاف ڪرڻ وارا عمل، بايو ري ايڪٽر ڊيزائن، سطح جي سائنس، سيال جي ميڪانيات، ٿرموڊائنامڪس ۽ پوليمر سائنس. اهو طبي آلات، تشخيصي سامان، بايو مطابقت واري مواد، قابل تجديد توانائي، ماحولياتي انجنيئرنگ، زرعي انجنيئرنگ، پروسيسنگ انجنيئرنگ ۽ ڪيٽالائيسس ۽ ٻين علائقن جي ڊيزائن ۾ استعمال ڪي ويندي آهي جيڪي سماج جي زندگين جي معيار کي بهتر ڪن ٿا.

ڪجھ حياتياتي مشينون. حياتياتي انجنيئرنگ ريسرچ جي مثالن ۾ بيڪٽيريا شامل آهن جيڪي ڪيميائي مادا پيدا ڪرڻ لاءِ انجنيئرنگ جي عملن مان گذرن ٿا، نئين ميڊيڪل اميجنگ ٽيڪنالاجي، پورٽيبل ۽ تيز بيمارين جي تشخيص جا اوزار، پروٿيڪس (مصنوعي عضون)، بايو دواسازي ۽ ٽشو-انجنيئر ٿيل عضو. [3] [4] بايو انجينيئرنگ بايو ٽيڪنالاجي ۽ بايوميڊيڪل سائنسز سان ڪافي حد تائين هڪجهڙائي رکي ٿي ان طرح سان ته ڪيئن انجنيئرنگ ۽ ٽيڪنالاجي جا ٻيا مختلف روپ مختلف ٻين سائنسن سان تعلق رکن ٿا (جهڙوڪ ايرو اسپيس انجنيئرنگ ۽ ٻيون خلائي ٽيڪنالاجي جو تعلق ڪينيٽيڪس ۽ ايسٽرو فزڪس سان آهي).

عام طور تي، حياتياتي انجنيئر نئين ڪيميائي شين ٺاهڻ لاء حياتياتي نظام کي نقل ڪرڻ يا حياتياتي نظام کي تبديل ڪرڻ ۽ ڪنٽرول ڪرڻ جي ڪوشش ڪندا آهن. ڊاڪٽرن ۽ محققن سان گڏ ڪم ڪرڻ، حياتياتي پروسيس, جنهن ۾ ڪيميائي ۽ ميڪنيڪل پروسيس کي تبديل ڪرڻ، وڌائڻ، برقرار رکڻ يا اڳڪٿي ڪرڻ جا طريقا شامل آهن, کي حل ڪرڻ لاء، بايو انجنيئرز روايتي انجنيئرنگ اصولن ۽ ٽيڪنالاجي کي استعمال ڪن ٿا.[5][6]

تاريخ

[سنواريو]

حياتياتي انجنيئرنگ هڪ سائنس تي ٻڌل نظم آهي جيڪو حياتياتي سائنسن تي قائم ڪيو ويو آهي، جئين ڪيميائي انجنيئرنگ، اليڪٽريڪل انجنيئرنگ، ميڪينيڪل انجنيئرنگ، ڪيميائي انجنيئرنگ، بجلي جي انجنيئرنگ، مقناطيسيت ۽ ڪلاسيڪل ميڪانيات جا نظم آهن. ٻئين مهاڀاري جنگ (WW II) کان اڳ، حياتياتي انجنيئرنگ کي انجنيئرنگ جي شاخ طور سڃاتو ويندو هو ۽ ماڻهن لاء هڪ نئون تصور هو. WW II کان پوء، اهو وڌيڪ تيزيء سان وڌيو، ۽ اصطلاح "بايو انجينئرنگ" برطانوي سائنسدان ۽ براڊڪاسٽر هينز وولف پاران سال 1954ع ۾ نيشنل انسٽيٽيوٽ فار ميڊيڪل ريسرچ ۾ ٺاهيو ويو. وولف انهي سال گريجوئيشن ڪئي ۽ آڪسفورڊ ۾ بايولوجيڪل انجنيئرنگ ڊويزن جو ڊائريڪٽر بڻجي ويو. هي پهريون ڀيرو هو جڏهن بايو انجنيئرنگ کي ڪنهن يونيورسٽي ۾ پنهنجي برانچ طور تسليم ڪيو ويو. هن نظم جو ابتدائي ڌيان اليڪٽريڪل انجنيئرنگ هو، ڇاڪاڻ ته هن وقت دوران طبي آلات ۽ مشينري سان ڪم ڪيو ويندو هو. جڏهن انجنيئرن ۽ حياتياتي سائنسدانن گڏجي ڪم ڪرڻ شروع ڪيو، تڏهن هنن تسليم ڪيو ته انجنيئرن کي پنهنجي ڪم جي پويان اصل حياتيات جي باري ۾ ڪافي ڄاڻ نه آهي. هن مسئلي کي حل ڪرڻ لاء، انجنيئر جيڪي حياتياتي انجنيئرنگ ۾ تعليم حاصل ڪرڻ چاهيندا هئا انهن کي حياتيات، نفسيات ۽ دوا جي عملن جي مطالعي لاء وڌيڪ وقت وقف ڪيو. وڌيڪ تازو، حياتياتي انجنيئرنگ جو اصطلاح ماحولياتي تبديلين تي لاڳو ڪيو ويو آهي، جهڙوڪ مٿاڇري جي مٽي جي حفاظت، سلپ اسٽيبلائيزيشن، واٽر ڪورس ۽ ساحل جي حفاظت، ونڊ برڪس، نباتاتي رڪاوٽون، شور جي رڪاوٽون ۽ بصري رڪاوٽون ۽ هڪ علائقي جي ماحولياتي واڌاري جو مطالعو شامل آهن. ڇاڪاڻ ته انجنيئرنگ جا ٻيا شعبا پڻ جاندارن جا پتا ڏين ٿا، اصطلاح حياتياتي انجنيئرنگ کي وڌيڪ وسيع طور تي زرعي انجنيئرنگ شامل ڪرڻ لاءِ لاڳو ڪري سگهجي ٿو.

تعليم

[سنواريو]

مطالعي جي سراسري ڊيگهه ٽي کان پنج سال آهي ۽ مڪمل ٿيل درجي کي بيچلر آف انجنيئرنگ (انجنيئرنگ ۾ بي ايس) جي طور تي رکيو ويو آهي. بنيادي ڪورسز ۾ ٿرموڊائنامڪس، بائيوميڪينڪس، حياتيات، جينياتي انجنيئرنگ، سيال جي ميڪانيات، حياتياتي حرڪيات، ڪيميائي، خاص ڪري اينزائيم (خمير) جي ڪائينيٽڪس، مواد جي سائنس ۽ اليڪٽرانڪس شامل آهن.

ذيلي مضمون

[سنواريو]

اداري جي بنياد تي ۽ ملازمن جي مخصوص تعريفاتي حدن تي، بائيو انجنيئرنگ جي ڪجهه وڏي شاخن کي درجه بندي ڪري سگهجي ٿو:

  • بايوميڊيڪل انجنيئرنگ: انجنيئرنگ جي اصولن جو اطلاق ۽ دوا ۽ حياتيات کي صحت جي مقصدن لاءِ ڊزائين ڪيل تصورات.[7]
    • ٽشو جي انجنيئرنگ
    • نيورل انجنيئرنگ
  • دواسازي جي انجنيئرنگ
  • ڪلينيڪل انجنيئرنگ
  • بائيوميڪانڪس
  • بايو ڪيميڪل انجنيئرنگ: انجينئرنگ جي اصولن کي خوردبيني حياتياتي نظامن تي لاڳو ڪيو وڃي ٿو جيڪي نيون پروڊڪٽس ٺاھڻ لاءِ، بشمول مناسب خام مال مان پروٽين جي پيداوار لاء استعمال ڪيا وڃن ٿا.[8]
  • حياتياتي نظامن جي انجنيئرنگ: انجنيئرنگ اصولن جو اطلاق زراعت، فوڊ سائنسز ۽ ماحولياتي نظامن لاءِ ڊيزائن تصورات تي ڪيو ويندو آهي.
  • بائيو پروسيس انجنيئرنگ: ٽيڪنالاجي کي ترقي ڪرڻ جي حالتن جي نگراني ڪرڻ لاء جتي هڪ خاص عمل ٿئي ٿو.[9]
  • ماحولياتي صحت انجنيئرنگ: انجنيئرنگ اصولن جو اطلاق ماحول کي ڪنٽرول ڪرڻ لاءِ انسانن جي صحت، آرام ۽ حفاظت لاءِ ڪيو ويندو آهي. ان ۾ زندگيءَ جي مدد واري نظام جو ميدان ٻاهرين خلا ۽ سمنڊ جي ڳولا لاءِ پڻ شامل آهي.[10]
  • انساني عنصر ۽ ارگونومڪس انجنيئرنگ: انجنيئرنگ، فزيالوجي ۽ نفسيات جي ايپليڪيشن جو استعمال انسان-مشين رشتي کي بهتر ڪرڻ لاء استعمال ڪيو ويندو آهي.[11]
  • بايو ٽيڪنالاجي[12] [13]
  • بايوميميٽڪس: پيچيده انساني مسئلن کي حل ڪرڻ لاء ماڊل، سسٽم ۽ فطرت جي عناصر جي تقليد کي استعمال ڪيو ويندو آهي.[14]
  • بايو اليڪٽريڪل انجنيئرنگ
  • بايو ميڪانياتي انجنيئرنگ[15]
  • بائيونڪس: بايوميڊيڪل ۽ ميڪانيات جو هڪ انضمام، روبوٽڪس ۽ مددگار ٽيڪنالاجيز تي وڌيڪ ڌيان ڏنو ويندو آهي.[16]
  • بايوپرنٽنگ: عضون ۽ نون بافتن کي ڪمپيوٽر ايڊ پرنٽ جي ذريعي حاصل ڪرڻ لاءِ حياتياتي مادن جو استعمال ڪيو ويندو آهي.[17]
  • سسٽم حياتيات: ماليڪيولز، سيلز، عضون ۽ عضويات سڀني جي تحقيق، انهن جي رابطي ۽ رويي جي لحاظ کان ڪئي وئي آهي.[18]

تنظيمون

[سنواريو]
  • اڪريڊيشن بورڊ آف انجنيئرنگ اينڊ ٽيڪنالاجي (ABET)، .B.S انجنيئرنگ پروگرام لاءِ يو ايس جي بنياد تي تصديق واري بورڊ.
  • آمريڪن انسٽيٽيوٽ آف ميڊيڪل اينڊ بايولوجيڪل انجنيئرنگ (AIMBE)
  • انسٽيٽيوٽ آف بايولوجيڪل انجنيئرنگ (IBE)
  • حياتياتي انجنيئرنگ لاء سوسائٽي (SBE)، هڪ ٽيڪنالاجي ڪميونٽي آهي جيڪو آمريڪي انسٽيٽيوٽ آف ڪيميڪل انجنيئرز (AIChE) سان لاڳاپيل آهي.
  • ميڊي يونائٽ جرنل (MediUnite Journal) هڪ طبي آگاهي واري مهم ۽ اخبار آهي جيڪا اڪثر بايوميڊيڪل نتيجن کي شايع ڪري ٿو ۽ مختلف تحقيقي مقالن ۾ بايو ميڊيسن جو حوالو ڏيندو آهي.

پڻ ڏسو

[سنواريو]

خارجي لنڪس

[سنواريو]

حوالا

[سنواريو]
  1. ↑ Abramovitz, Melissa (2015). Biological engineering. ABDO Publishing Company. pp. 10. ISBN 978-1-62968-526-7. 
  2. ↑ Herold, Keith; Bentley, William E.; Vossoughi, Jafar. The Basics of Bioengineering Education. 26th Southern Biomedical Engineering Conference. College Park, Maryland: Springer. صفحو. 65. ISBN 9783642149979. 
  3. ↑ "What is Bioengineering?". bioeng.berkeley.edu. حاصل ڪيل 2018-07-21. 
  4. ↑ "MSB: About the Munich School of BioEngineering". www.bioengineering.tum.de. وقت 2020-02-03 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2020-02-03.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  5. ↑ Pasotti, Lorenzo; Zucca, Susanna (2014-08-03). "Advances and Computational Tools towards Predictable Design in Biological Engineering". Computational and Mathematical Methods in Medicine 2014: 369681. doi:10.1155/2014/369681. PMID 25161694. 
  6. ↑ Sheffield, University of. "What is bioengineering? - Bioengineering - The University of Sheffield". www.sheffield.ac.uk. حاصل ڪيل 2018-07-21. 
  7. ↑ "Bioengineering". Encyclopedia Britannica. 
  8. ↑ "Bioengineering". Encyclopedia Britannica. 
  9. ↑ "Bioengineering". Encyclopedia Britannica. 
  10. ↑ "Bioengineering". Encyclopedia Britannica. 
  11. ↑ "Bioengineering". Encyclopedia Britannica. 
  12. ↑ "Convention on Biological Diversity". حاصل ڪيل 27 April 2018. 
  13. ↑ "Bioengineering". Encyclopedia Britannica. 
  14. ↑ Vincent, Julian F.V; Bogatyreva, Olga A.; Bogatyrev, Nikolaj R.; Bowyer, Adrian; Pahl, Anja-Karina (2006). "Biomimetics: its practice and theory". Journal of the Royal Society Interface 3 (9): 471–482. doi:10.1098/rsif.2006.0127. PMID 16849244. PMC 1664643. http://rsif.royalsocietypublishing.org/content/3/9/471. 
  15. ↑ "Biomechanical Engineering FAQ | Mechanical Engineering". me.stanford.edu. حاصل ڪيل 2023-02-15. 
  16. ↑ "Bioengineering". Encyclopedia Britannica. 
  17. ↑ "Bioprinting". حاصل ڪيل 1 May 2018. 
  18. ↑ "Systems biology | Britannica". www.britannica.com. حاصل ڪيل 2023-02-15. 
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=حياتياتي_انجنيئرنگ&oldid=290820" تان ورتل