مواد ڏانھن ٽپ ڏيو

پرمافراسٽ

هي هڪ بهترين مضمون آهي. وڌيڪ تفصيل لاءِ ٺِڙڪ (ڪلڪ) ڪيو.
کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
سلجھائپ صفحن جي لاءِ معاونت نظر ھيٺ مضمون frozen ground تي آهي. ٻين استعمالن جي لاءِ پرمافراسٽ (سلجھائپ) ڏسو.


Extent and types of permafrost in the Northern Hemisphere

پرمافراسٽ (Permafrost) مٽي يا پاڻيءَ جي هيٺان ترسيل آهي جيڪا مسلسل ٻن سالن يا ان کان وڌيڪ لاءِ °0 سینتی گرید (°32 فارن ھائیت) کان هيٺ رهي ٿي. سڀ کان پراڻو پرمافراسٽ لڳ ڀڳ 7,00,000 سالن کان مسلسل منجهيل آھي. [1] جڏهن ته تمام گھٽ پرما فراسٽ هڪ ميٽر (3 فوٽ) کان هيٺ عمودي حد تائين آهي، تمام گهڻي اونهائي 1,500 میٹر (4,900 فوت) کان وڌيڪ آهي. [2] اهڙي طرح، انفرادي پرمافراسٽ زونن جو علائقو تنگ جبلن جي چوٽين تائين محدود ٿي سگھي ٿو يا وسيع آرڪٽڪ علائقن تائين وڌايو وڃي. [3] گليشيئرز ۽ برف جي چادرن جي هيٺان زمين کي عام طور تي پرما فراسٽ جي طور تي بيان نه ڪيو ويو آهي، تنهنڪري زمين تي، پرمافراسٽ عام طور تي مٽي جي هڪ نام نهاد فعال پرت جي هيٺان واقع آهي، جيڪا موسم جي لحاظ کان منجمد ۽ گل ٿي ويندي آهي. [4]

اتر اڌ گول جو تقريباً 15 سيڪڙو يا عالمي سطح جو 11 سيڪڙو حصو پرما فراسٽ جي هيٺان پکڙيل آهي، [5] جنهن جي ڪل ايراضي تقريبن 18 ملین چورس کلومیٹر آهي. [6] ھن ۾ الاسڪا، ڪئناڊا، گرين لينڊ ۽ سائبيريا جا وڏا علائقا شامل آھن. اهو پڻ بلند جبلن جي علائقن ۾ واقع آهي، جنهن ۾ تبتي پليٽيو هڪ نمايان مثال آهي. ڏاکڻي اڌ گول ۾ پرما فراسٽ جي فقط هڪ اقليت موجود آهي، جتي ان کي جبلن جي پهاڙين تائين پهچايو ويندو آهي جهڙوڪ پيٽاگونيا جو اينڊس جبل، نيوزيلينڊ جو ڏاکڻي الپس يا انٽارڪٽيڪا جي بلند ترين جبلن ۾. [3] [1]

پرمافراسٽ وڏي مقدار ۾ مئل بايوماس تي مشتمل آهي جيڪي هزارين سالن ۾ گڏ ٿيا آهن بغير مڪمل طور تي سڙڻ ۽ انهن جي ڪاربان کي ڇڏڻ جو موقعو، ٽنڊرا مٽي کي ڪاربان سنڪ بڻائي ٿو. [3] جيئن گلوبل وارمنگ ماحولياتي نظام کي گرم ڪري ٿي، تيئن منجهيل مٽي سڙي ٿي وڃي ۽ ايتري گرم ٿي وڃي ٿي جو سڙڻ لاءِ نئين سر شروع ٿئي ٿي، پرما فراسٽ ڪاربن جي چڪر کي تيز ڪري ٿي. ٿڌڻ جي وقت جي حالتن تي منحصر ڪري، سڙڻ يا ته ڪاربان ڊاءِ آڪسائيڊ يا ميٿين کي خارج ڪري سگهي ٿو، ۽ اهي گرين هائوس گيس جو اخراج هڪ موسمياتي تبديلي جي راءِ طور ڪم ڪري ٿو. [7] [8] [9] پرما فراسٽ کي گلڻ مان تیل اخراج آبهوا تي ڪافي اثر وجهندو ته جيئن عالمي ڪاربان بجيٽ تي اثر پوي. اهو درست انداز ۾ پيش ڪرڻ ڏکيو آهي ته پرما فراسٽ ڪيتري قدر گرين هائوس گيسز ڇڏيندو آهي ڇاڪاڻ ته مختلف گلن جي عملن جي ڪري اڃا تائين غير يقيني آهي. اتي وسيع اتفاق آهي ته اخراج انساني سببن جي اخراجن نتيجو گرم ٿيڻ جي نتيجي ۾ کان ننڍو هوندو ۽ ايترو وڏو نه هوندو. [10] ان جي بدران، سالياني پرمافراسٽ اخراج، ٻيلن جي تباهي کان عالمي اخراج سان، يا وڏن ملڪن جهڙوڪ روس، آمريڪا يا چين جي سالياني اخراج سان برابر ممڪن آهي. [11]

ان جي آبهوا جي اثر کان علاوه، پرما فراسٽ ٿلها اضافي خطرات آڻيندو آهي. اڳي منجهيل زمين اڪثر ڪري ايتري برف تي مشتمل هوندي آهي جو جڏهن اهو ٿلجي ويندو آهي ته اوچتو هائيڊولڪ سنترپشن حد کان وڌي ويندو آهي، تنهنڪري زمين ڪافي حد تائين بدلجي ويندي آهي ۽ ٿي سگهي ٿي ته سڌيءَ طرح ٽٽي پوي. ڪيتريون ئي عمارتون ۽ ٻيون انفراسٽرڪچر پرما فراسٽ تي تعمير ڪيا ويا آھن جڏهن اهو منجهيل ۽ مستحڪم هوندو هو، ۽ پوءِ ان جي گرجڻ جي صورت ۾ ڊهي وڃڻ جو خطرو هوندو آهي. [12] اندازي موجب سال 2050ع تائين تقريبن 70 سيڪڙو اهڙي انفراسٽرڪچر خطري ۾ آهن ۽ ان سان لاڳاپيل لاڳاپا صديءَ جي ٻئي اڌ ۾ اربين ڊالرن تائين وڌي سگهن ٿا. [13] ان کان علاوه، 13,000 ۽ 20,000 سائيٽن جي وچ ۾ زهريلي فضلي سان آلودگي پرمافراسٽ ۾ موجود آهن، [14] انهي سان گڏ قدرتي پارا ذخيرا، [15] جيڪي گرمي جي واڌ ۾ سڀني کي ليڪ ڪرڻ ۽ ماحول کي آلودگي ڪرڻ لاء ذميوار آهن. [16] آخرڪار، امڪاني طور تي پیتھوجینک مائکرو آرگنزم pathogenic microorganisms جي گلجڻ کان بچي وڃي ۽ مستقبل جي وبائي مرضن ۾ حصو وٺن جا خدشا پيدا ڪيا ويا آهن. [17] [18] بهرحال، اهو ممڪن نه سمجهيو ويندو آهي، [19] [20] ۽ موضوع تي هڪ سائنسي جائزو خطرن کي "عام طور تي گهٽ" طور بيان ڪري ٿو. [21]

حوالا[سنواريو]

  1. ↑ 1.0 1.1 McGee, David; Gribkoff, Elizabeth. "Permafrost". MIT Climate Portal. حاصل ڪيل 27 September 2023. 
  2. ↑ "What is Permafrost?". International Permafrost Association. حاصل ڪيل 27 September 2023. 
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Denchak, Melissa. "Permafrost: Everything You Need to Know". Natural Resources Defense Council. حاصل ڪيل 27 September 2023. 
  4. ↑ Cooper, M. G.; Zhou, T.; Bennett, K. E.; Bolton, W. R.; Coon, E. T.; Fleming, S. W.; Rowland, J. C.; Schwenk, J. (4 January 2023). "Detecting Permafrost Active Layer Thickness Change From Nonlinear Baseflow Recession". Water Resources Research 57 (1): e2022WR033154. doi:10.1029/2022WR033154. Bibcode: 2023WRR....5933154C. 
  5. ↑ Obu, J. (2021). "How Much of the Earth's Surface is Underlain by Permafrost?". Journal of Geophysical Research: Earth Surface 126 (5): e2021JF006123. doi:10.1029/2021JF006123. Bibcode: 2021JGRF..12606123O. 
  6. ↑ Sayedi, Sayedeh Sara; Abbott, Benjamin W; Thornton, Brett F; Frederick, Jennifer M; Vonk, Jorien E; Overduin, Paul; Schädel, Christina; Schuur, Edward A G et al. (22 December 2020). "Subsea permafrost carbon stocks and climate change sensitivity estimated by expert assessment". Environmental Research Letters 15 (12): B027-08. doi:10.1088/1748-9326/abcc29. Bibcode: 2020AGUFMB027...08S. 
  7. ↑ Schuur, T. "Permafrost and the Global Carbon Cycle". Natural Resources Defense Council. 
  8. ↑ Koven, Charles D.; Ringeval, Bruno; Friedlingstein, Pierre; Ciais, Philippe; Cadule, Patricia; Khvorostyanov, Dmitry; Krinner, Gerhard; Tarnocai, Charles (6 September 2011). "Permafrost carbon-climate feedbacks accelerate global warming". Proceedings of the National Academy of Sciences 108 (36): 14769–14774. doi:10.1073/pnas.1103910108. PMID 21852573. Bibcode: 2011PNAS..10814769K. 
  9. ↑ Galera, L. A.; Eckhardt, T.; Beer C., Pfeiffer E.-M.; Knoblauch, C. (22 March 2023). "Ratio of in situ CO2 to CH4 production and its environmental controls in polygonal tundra soils of Samoylov Island, Northeastern Siberia". Journal of Geophysical Research: Biogeosciences 128 (4): e2022JG006956. doi:10.1029/2022JG006956. Bibcode: 2023JGRG..12806956G. 
  10. ↑ Fox-Kemper, B., H.T. Hewitt, C. Xiao, G. Aðalgeirsdóttir, S.S. Drijfhout, T.L. Edwards, N.R. Golledge, M. Hemer, R.E. Kopp, G. Krinner, A. Mix, D. Notz, S. Nowicki, I.S. Nurhati, L. Ruiz, J.-B. Sallée, A.B.A. Slangen, and Y. Yu, 2021: Chapter 9: Ocean, Cryosphere and Sea Level Change. In Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 1211–1362.
  11. ↑ Schuur, Edward A.G.; Abbott, Benjamin W.; Commane, Roisin; Ernakovich, Jessica; Euskirchen, Eugenie; Hugelius, Gustaf; Grosse, Guido; Jones, Miriam et al. (2022). "Permafrost and Climate Change: Carbon Cycle Feedbacks From the Warming Arctic". Annual Review of Environment and Resources 47: 343–371. doi:10.1146/annurev-environ-012220-011847. 
  12. ↑ Nelson, F. E.; Anisimov, O. A.; Shiklomanov, N. I. (2002-07-01). "Climate Change and Hazard Zonation in the Circum-Arctic Permafrost Regions". Natural Hazards 26 (3): 203–225. doi:10.1023/A:1015612918401. 
  13. ↑ Hjort, Jan; Streletskiy, Dmitry; Doré, Guy; Wu, Qingbai; Bjella, Kevin; Luoto, Miska (11 January 2022). "Impacts of permafrost degradation on infrastructure". Nature Reviews Earth & Environment 3 (1): 24–38. doi:10.1038/s43017-021-00247-8. Bibcode: 2022NRvEE...3...24H. http://urn.fi/urn:nbn:fi-fe2022101962575. 
  14. ↑ Langer, Morit; Schneider von Deimling, Thomas; Westermann, Sebastian; Rolph, Rebecca; Rutte, Ralph; Antonova, Sofia; Rachold, Volker; Schultz, Michael et al. (28 March 2023). "Thawing permafrost poses environmental threat to thousands of sites with legacy industrial contamination". Nature Communications 14 (1): 1721. doi:10.1038/s41467-023-37276-4. PMID 36977724. Bibcode: 2023NatCo..14.1721L. 
  15. ↑ Schaefer, Kevin; Elshorbany, Yasin; Jafarov, Elchin; Schuster, Paul F.; Striegl, Robert G.; Wickland, Kimberly P.; Sunderland, Elsie M. (16 September 2020). "Potential impacts of mercury released from thawing permafrost". Nature Communications 11 (1): 4650. doi:10.1038/s41467-020-18398-5. PMID 32938932. Bibcode: 2020NatCo..11.4650S. 
  16. ↑ Miner, Kimberley R.; D'Andrilli, Juliana; Mackelprang, Rachel; Edwards, Arwyn; Malaska, Michael J.; Waldrop, Mark P.; Miller, Charles E. (30 September 2021). "Emergent biogeochemical risks from Arctic permafrost degradation". Nature Climate Change 11 (1): 809–819. doi:10.1038/s41558-021-01162-y. Bibcode: 2021NatCC..11..809M. 
  17. ↑ Alempic, Jean-Marie; Lartigue, Audrey; Goncharov, Artemiy; Grosse, Guido; Strauss, Jens; Tikhonov, Alexey N.; Fedorov, Alexander N.; Poirot, Olivier et al. (18 February 2023). "An Update on Eukaryotic Viruses Revived from Ancient Permafrost". Viruses 15 (2): 564. doi:10.3390/v15020564. PMID 36851778. 
  18. ↑ Alund, Natalie Neysa (9 March 2023). "Scientists revive 'zombie virus' that was frozen for nearly 50,000 years". USA Today. https://www.usatoday.com/story/news/health/2023/03/09/zombie-virus-frozen-permafrost-revived-after-50-000-years/11434218002/. 
  19. ↑ Yong, Ed (3 March 2014). "Giant virus resurrected from 30,000-year-old ice". Nature. https://www.nature.com/articles/nature.2014.14801/. 
  20. ↑ Doucleff, Michaeleen. "Are There Zombie Viruses — Like The 1918 Flu — Thawing In The Permafrost?". NPR.org. حاصل ڪيل 2023-04-23. 
  21. ↑ Wu, Rachel; Trubl, Gareth; Tas, Neslihan; Jansson, Janet K. (15 April 2022). "Permafrost as a potential pathogen reservoir". One Earth 5 (4): 351–360. doi:10.1016/j.oneear.2022.03.010. Bibcode: 2022OEart...5..351W. 
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=پرمافراسٽ&oldid=273041" تان ورتل