ڪاربان

ڪاربان
ڪاربان 6C
	Carbon
	هيرو ساڄي، گريفائٽ کاٻي؛ ڪاربان جا ٻه ايلوٽروپ
	نشان
	نشان
حالت (STP تي)	سالڊ
ايٽمي انگ (Z)	6
ايٽمي وزن (A)	12.01
گروپ	14
سيريز	2
بلاڪ	p-block
اليڪٽران جي ترتيب	He + 2s2 2p2
اليڪٽران في شيل	2, 4
ايٽمي ريڊيس	77 پيڪو ميٽر (sp3)
آئيونائزيشن انرجي (ڪلو جول في مول)	پهرين: 1086.5; ٻئي: 2352.6; ٽئي: 4620.5
آڪسائيڊيشن نمبر	عام: −4, −3, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4
گھاٽائي (عام گرميء پد تي)	گريفائٽ:2.266 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر; هيرو:3.515 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر; امورفس:1.8 کان 2.1 گرام في ڪعبي سينٽي ميٽر تائين
وجود	شروع کان (primordial)
اليڪٽرو نيگيٽيئٽي	2.55 (پالنگ اسڪيل)
Government طبيعي خاصيتون
• اُبلڻ جو نقطو	اُبلڻدو نه آهي
• صعود جو نقطو	(3915°K) (3642°C
• پگھرائڻ جي حرارت	117 ڪلو جول في مول (گريفائٽ)
• ٻاڦ جي حرارت	اُبلڻدو نه آهي
• مولر گرميء گنجائش	گريفائٽ: 8.517 جول في مول.ڪيلون; هيرو: 6.155 جول في مول.ڪيلون
	صعود جو نقطو: جن گرميء پد تي ڪا ٻه شي سيڌو سالڊ کان گيس بڻجي وڃي ٿو.

ڪاربان (Carbon) ھڪ ڪيميائي تَت آھي، جن جو نشان C ۽ ايٽمي نمبر 6 آھي. اهو غير ڌاتو ۽ ٽيٽراويلينٽ آهي، يعني ان جو ائٽم ٻاهرين شيل ۾ 4 ويلنس اليڪٽرانن جي ڪري چار ڪوويلنٽ بانڊ ٺاهي سگهندو آهي. ان جو تعلق دوري جدول جي گروپ 14 (ڪاربان گروپ) سان آهي.^[1] ڪاربان ڌرتيءَ جي مٿي واري پرت (Crust) جو 0.025 سيڪڙو حصو ٺاهي ٿو.^[2] ھن جا ٽي آئسوٽوپس، ¹³C ¹²C۽ ¹⁴C قدرتي حالت ۾ ملن ٿا، ¹²C۽ ¹³Cمستحڪم آهن، جڏهن تہ ¹⁴Cهڪ ريڊيو نيوڪلائيڊ آهي، جيڪو 5,700 سال جي اڌ حياتي (Half Life) سان زوال پذير ٿئي ٿو. اها انهن ڪجهه عنصرن مان ھڪ آھي جيڪا قديم زماني کان وٺي سڃاتل آھن.^[3]

**ڪاربان جي علامت، ان جو ايٽمي نمبر ۽ ايٽمي مايو**

ڪاربان جا ائٽم مختلف طريقن سان پاڻ ۾ ڳنڍجي سگهن ٿا، نتيجي ۾ ڪاربان جا مختلف الوٽروپس (Allotropes) ٿين ٿا. سڃاتل الوٽروپس ۾، گراڦائٽ، هيرا، بي شڪل (Amorphous) ڪاربن ۽ فلرينس (Bucky Ball) شامل آهن. ڪاربان تت جون طبيعي خاصيتون الوٽروپڪ فارمن جي ڪري وڏي پيماني تي مختلف آهن. مثال طور، گرافائٽ غيرشفاف ۽ ڪاري رنگ جو هوندو آهي، هيرو انتھائي شفاف ۽ سخت هوندو آهي، جڏهن ته گريفائٽ ايترو نرم هوندو آهي ته ڪاغذ تي لڪير ٺاهي سگهي ٿو، هنڪري ان جو نالو، يوناني فعل "گرافيئن" (γράφειν) مان آھي، جنھن جو مطلب آهي "لکڻ"، جڏهن تہ هيرو قدرتي طور تي معلوم ٿيل سڀ شيئن کان سخت هوندو آهي. گريفائيٽ هڪ سٺو برقي موصل آهي جڏهن تہ هيرن جي برقي چالکائي (electrical conductivity) تمام گھٽ آهي. عام حالتن ۾، هيرا، ڪاربان نينو ٽيوب ۽ گرافائٽ سڀني سڃاتل مواد جي سڀ کان وڌيڪ حرارتي چالکائي (thermal conductivity) وارا آهن. سڀ ڪاربان ايلوٽروپس عام حالتن ۾ ٺوس هوندا آهن، گريفائٽ معياري گرمي پد ۽ دٻاءَ تي سڀ کان وڌيڪ حر حرڪياتي (thermodynamically) طور تي مستحڪم فارم آهي. اها ڪيميائي مزاحمت ڪندڙ آهي، ايتري تائين جو آڪسيجن سان رد عمل ڪرڻ لاءِ پڻ اعلي گرمي پد جي ضرورت هوندي آهي.

پڻ ڏسو

ڪيميائي عنصرن جي فهرست

ٻاهريان ڳنڍڻا

سانچو:In Our Time
Carbon at The Periodic Table of Videos (University of Nottingham)
Carbon on Britannica
Extensive Carbon page at asu.edu (archived 18 June 2010)
Electrochemical uses of carbon (archived 9 November 2001)
Carbon—Super Stuff. Animation with sound and interactive 3D-models. (archived 9 November 2012)

سانچو:Periodic table (navbox) سانچو:Allotropes of carbon سانچو:Carbon compounds سانچو:ChemicalBondsToCarbon

حوالا

↑ "carbon | Facts, Uses, & Properties". Encyclopedia Britannica. وقت 2017-10-24 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ "carbon". Britannica encyclopedia.
↑ "History of Carbon". وقت 2012-11-01 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2013-01-10. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[1] "carbon | Facts, Uses, & Properties". Encyclopedia Britannica. وقت 2017-10-24 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[2] "carbon". Britannica encyclopedia.

[D2-3] "History of Carbon". وقت 2012-11-01 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2013-01-10. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[1]

[2]

[3]