محمد علي جناح

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
(محمد علي جيڻا کان چوريل)
قائداعظم
بابائي قوم

محمد علي جناح
Muhammad Ali Jinnah
جناح جو آخري دؤر ۾ نڪتل ڦوٽو
جناح 1945 ۾
پاڪستان جو پھريون گورنر جنرل
عهدو سنڀاليو
14 August 1947 – 11 September 1948
شاهي حڪمران جارج ڇھون
وزير اعظم لياقت علي خان
پيشرو عھدو پھريون دفعو قائم ڪيو ويو
جانشين خواجہ ناظم الدين
اسپيڪر نيشنل اسيمبلي
عهدو سنڀاليو
11 August 1947 – 11 September 1948
ڊپٽي مولوي تميز الدين
پيشرو نئون عھدو قائم ڪيو ويو
جانشين مولوي تميز الدين
آئين ساز اسيمبلي جو صدر
عهدو سنڀاليو
11 August 1947 – 11 September 1948
ڊپٽي لياقت علي خان
پيشرو عھدو نئون قائم ڪيو ويو
جانشين لياقت علي خان
ذاتي تفصيل
پيدائش محمد علي
25 ڊسمبر 1876(1876-12-25)
جھرڪ، سنڌ
وفات

11 سيپٽمبر 1948 (عمر 71 سال)
ڪراچي، فيڊرل ڪيپيٽل ٽيريٽري، ڊومينين آف پاڪستان [1]

سنڌ، پاڪستان.
آخري آرامگاهه مزار قائد
قوميت سانچو:Country data برٽش انڊيا (1876–1947)
 پاڪستان (1947–1948)
سياسي جماعت
جيون ساٿي
لاڳاپا جناح جو خاندان
ٻار ٻچا دينا واڊيا رتنا بائي مان
ماءُپيءُ
جناح ڀائي پونجا جي تصوير
جناح ڀائي پونجا (پيءُ)
مٺي بائي (ماء)
مادر علمي دي آنربل سوسائٽي آف لنڪنس ان
پيشو
  • بيريسٽر
  • سياستدان
دستخط

محمد علي جناح يا محمد علي جيڻا عرف قائداعظم (انگريزي ٻولي: Muhammad Ali Jinnah) پاڪستان جو باني، برطانوي هندستان ۾ 25 ڊسمبر 1876ع تي سنڌ جي هاڻوڪي ٺٽي ضلعي جي شهر جھرڪ ۾ ڄائو[2]. هن جي والد جو نالو جناح پونجا هو. جيڪو راجڪوٽ ڪاٺياواڙ جو رهاڪو هو ۽ ڪراچيءَ ۾ چمڙي جو ڪاروبار ڪندو هو.[3] قائداعظم جي پيدائش تي ٻي راء اھا آھي تہ ڪراچي وزير مينشن ۾ پيدا ٿيو ھو.

ڪراچي ۾ وزير مينشن

سنڌ جي درسي ڪتابن ۾ پاڪستان ٺھڻ کان پوءِ ان جي جاء پيدائش جھرڪ ظاھر ڪئي وئي بعد ۾ نصاب ۾ تبديلي آڻي ڪراچي ظاھر ڪئي وئي.

ابتدائي زندگي[سنواريو]

جناح ابتدائي تعليم جھرڪ جي سرڪاري اسڪول مان ۽ پوءِ سنڌ مدرسته الاسلام مان پرائي. اعليٰ تعليم لاءِ لنڊن ويو[4][5][6] لنڊن تعليم حاصل ڪرڻ لاءِ 1892 ۾ روانو ٿيو جتان 1894 ۾ آنربل سوسائٽي آف لنڪنس ان (Lincoln's Inn) مان بئريسٽري جو امتحان پاس ڪيائين ۽ 1896 ۾ ڪراچي موٽي آيو.

قائدِ اعظم جي پيدائش جي جاءِ جهرڪ هاڻي هڪ ننڍڙي ڦٽل وسندي آهي. ڏيڍ ٻه صديون پهرين هتي ننڍڙو بندر هو، جتان سنڌوءَ نديءَ مان ننڍڙا بادباني جهاز توڙي اسٽيمر اچي لنگرانداز ٿيندا هئا. سنڌ مدرسته السلام جو باني خان بهادر حسن علي آفندي به پهريان جهرڪن جي بندر تي انهن اسٽيمرن ۽ جهازن جي اچ وڃ جو حساب رکندڙ منشي هو، اتان پوءِ انگريز سرڪار کيس مئجسٽريٽ ڪري رکيو هو.

ان زماني ۾ جهرڪن جي آبادي به گھڻو ڪري اسماعيلي فرقي جي ماڻهن جي هئي، جيڪي ڪجهه صديون اڳ مصر مان تڙجي ايران آيا پوءِ سنڌ ، هند توڙي افغانستان ۾ اچي آباد ٿيا. وڻج واپار ۾ ماهر هئا، جنهن ڪري هيءُ شهر ان زماني جي سکر يا سَرنديءَ وارن ماڻهن جو شهر سمجهيو ويندو هو. سنڌي شاعريءَ جي شروعات به اسماعيلي داعين جي بيتن جن کي ”گنان“ (Ginaan) چئبو آهي وٽان ٿي.

اسماعيلي فرقي جو روحاني پيشوا آغا خان اول ايران مان لڏي افغانستان جي شهر هرات ۾ اچي آباد ٿيو. سگهو ئي 1839ع ۾ افغانن ۽ انگريزن وچ ۾ جنگ لڳي، هرات ۾ انگريزن افغان امير دوست محمد ّجي پٽ اڪبر خان هٿان شڪست کاڌي ته آغا خان پهريون به اچي سنڌ جي شهر جهرڪن ۾ آباد ٿيو، جتي سندس پوئلڳ اڳ ۾ ئي آباد ٿيل هئا. جهرڪ ان زماني ۾ بندرگاھ ۽ خوشحال ماڻهن جو هڪ وسيل شهر هو آغا خان اول هتي پنهنجي رهائش لاءِ هڪ خوبصورت محل پڻ جوڙايو، جيڪو اڃا تائين سٺي حالت ۾ موجود آهي، پوءِ دريا شاھ پنهنجو رخ موڙيو جنهن ڪري وڻج واپار تي اثر پيو ماڻهو لڏڻ لڳا، جنهنڪري جهرڪن جو جوڀن ساڳيو نه رهيو.

عام طور تي پاڪستان جي درسي ڪتابن ۾ اھو ڄاڻايل آهي ته پاڪستان جو باني محمد علي جناح ڪراچي ۾ ڄائو هو پر حقيقت اھا آهي ته قائد اعظم مسٽر پونجا جيڻا جي گھر 1875ع ۾ جهرڪن ۾ ڄائو هو ۽ پوءِ تاريخ کي مسخ ڪندي درسي ڪتابن ۾ سندس جاءِ پيدائش ڪراچيءَ جي وزير مينشن ٻڌائي ويئي.انجو هڪ سبب اسماعيلي ۽ اثنا عشري کوجن جو اندروني جھيڙو ٻڌايو ويو ته قائدِ اعظم اسماعيلي فرقو ڇڏي کوجه اثنا عشري فرقو اختيار ڪيو.

ڪنهن زماني ۾ جھرڪن ۾ محمد علي جيڻا جي پيدائش وارو گھر به موجود هو. پر اتي يادگار طور هڪ ميوزيم جوڙائڻ بدران ضياءِ دور ۾ ان کي ڊاهي پٽ ڪيو ويو. ڀر ۾ ئي گورنمينٽ پرائمري اسڪول جهرڪ آهي، جيڪو 1870ع ۾ قائم ٿيو ۽ جتي قائدِ اعظم شروعاتي تعليم حاصل ڪئي هئي.

جهمپير ڏانهن نيشنل هاءِ وي کان ويندڙ ڪچي روڊ کان ويندي اڳيان هڪ وسنديءَ آهي. جيڪا ڪينجهر جي پرين ڪنڌيءَ تي آهي. جتي قائد اعظم جي اڳوڻين پيڙهي جي اسماعيلي فرقي سان لاڳاپيل هڪ بزرگ امير پير جي مزار پڻ ڪينجهر جي بلڪل ڪنڌيءَ تي آهي. اصل ۾ اها سڄي وسندي هڪ مذهبي تهوار يا ميلي جي وقت تي آباد ٿيندي آهي. جنهن کي ڪراچي ۽ ٻاهرين ملڪن مان ايندڙ اسماعيلي پانڌيئڙا اچي آباد ڪن ٿا نه ته سڀني گھٽين جي گھرن کي تالا ئي لڳل هوندا آهن. مزار يا پير امير جو آستانو سنگ مرمر سان جوڙيل هڪ خوبصورت غار آهي.[7]

لنڪنس ان 2006 ۾
جناح بيريسٽر ٿيڻ کانپوءِ

ذاتي زندگي[سنواريو]

جناح جو پاسپورٽ

وڪالت ۽ سياست[سنواريو]

ڪراچي ۾ وڪالت شروع ڪيائين پر اتي ھن جي پريڪٽس ڪاميابي سان نہ ھلي سگھي جنھن ڪري 1896 ۾ بمبئي منتقل ٿي ويو جتي آل انڊيا ڪانگريس ۾ شرڪت اختيار ڪيائين. ڇهن مهينن لاءِ بمبئي جو پريزيڊينسي ميجسٽريٽ مقرر ڪيو ويو. اها نوڪري سندس طبيعت مطابق نه هئي تنهنڪري ان کان عليحدگي اختيار ڪري بيرسٽري اختيار ڪيائين.

بيريسٽر جناح

ھن بعد ۾ آل انڊيا مسلم ليگ ۾ شرڪت اختيار ڪئي ۽ آل انڊيا مسلم ليگ جو بہ ساڳي وقت رڪن ٿيو. 1911 ۾ الھہ آباد ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪيائين.1912 ۾مسلم ليگ جي ڪلڪتي واري سالياني اجلاس ۾ شرڪت ڪيائين. 1916 ۾ آل انڊيا مسلم ليگ ۽ انڊين نيشنل ڪانگريس جا اجلاس لکنو ۾ ٿيا جتي ٻنھي جو پاڻ ۾ معاھدو ٿيو جيڪو لکنو پيڪٽ جي نالي سان مشهور ٿيو.ٻنھي پارٽين جي ان اتحاد جي ڪاميابي تي جناح کي "امن جي سفير" جو خطاب مليو. 1920 ۾ قائداعظم انڊين نيشنل ڪانگريس کان علحده ٿي آل انڊيا مسلم ليگ جو قائد ٿي ويو.1927 ۾ ڪلڪتي جي اجلاس ۾ پنھنجي سياسي جدوجھد جو آغاز ڪيائين.1929 ۾ محمد علي جوهر سان گڏجي 14 نڪتا پيش ڪيائين.1930 ۾ لنڊن جي گول ميز ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪيائين ۽ مسلمانن طرفان موقف واضح ڪيائين.چار سال لنڊن ۾ قيام بعد 1936 ۾ بمبئي ۾ مسلم ليگ جي اجلاس۾شرڪت ڪيائين.

right جناح (اڳيان کاٻي پاسي) مسلم ليگ جي ورڪنگ ڪاميٽي جي ميمبرن سان لکنو واري ميٽنگ کان پوءِ (آڪٽوبر1937 ۾)
گانڌيءَ سان 1939 ۾ ڳالھائيندي
مسلم ليگ جا اڳواڻ جناح سان گڏ لاھور ۾ 1940 ۾

1937 ۾ مسلم ليگ کي اليڪشن ۾ شرڪت جو مشورو ڏنائين ۽ انھيءَ سال لکنو جي اجلاس ۾ شريڪ ٿي علحده ملڪ جو خيال ڏنائين

جناح 1938۾ مسلم ليگ جي پٽنا واري اجلاس ۾ خطاب ڪندي
دھليءَ ۾ 1943 ۾ تقرير ڪندي

23 مارچ 1940 لاھور ۾ مسلم ليگ جي اجلاس ۾ مسلمانن لاء علحدہ ملڪ ٺھڻ لاء قرارداد پاس ٿي.

بمبئيءَ ۾ 1944 ۾ گانڌيءَ سان
شملا ۾ 1946 ۾ نھرو سان گڏ

1945 ۾ شملہ ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪيائين.1946 ۾ لنڊن روانو ٿيو.اپريل 1947 ۾ لارڊ مائونٽ بيٽن سان مذاڪرات ڪيائين.

جناح 3 جون 1947 ۾ آل انڊيا ريڊيو تان پاڪستان جي وجود ۾ اچڻ جو اعلان ڪندي

3 جون 1947 تي ھندوستان جي تقسيم جو اعلان ڪيو ويو. 7 آگسٽ 1947 ۾ بطور گورنر جنرل پاڪستان آيو.

[[فائل:Mountbatten Jinnah.jpg|thumb|250px|left|لارڊ لوئيس مائونٽ بيٽن ۽ ان جي زال ايڊوينا (Edwina) سان گڏ 1947 ۾ 9 آگسٽ 1947 ۾ پاڪستان جي آئين ساز اسيمبلي جو افتتاح ٿيو ۽14 آگسٽ 1947 ۾ پاڪستان جو قيام ٿيو.

آئين ساز اسيمبلي ۾ 14 آگسٽ 1947 تي خطاب ڪندي

پاڪستان جي تحريڪ ۾ مسلمانن جي قيادت ڪيائين ۽ ننڍي کنڊ جي مسلمانن کي هڪ جهنڊي هيٺ گڏ ڪيائين. سندس تحريڪ رنگ لاتو ۽ هن جي ۽ ننڍي کنڊ جي مسلمانن جدوجهد جي سان 14هين آگسٽ 1947ع تي هڪ آزاد ملڪ پاڪستان دنيا جي نقشي نروار ٿيو.

چرچل ڀارت جو مخلف پر قائد اعظم ۽ پاڪستان ٺاهڻ جو حمايتي هو[سنواريو]

برطانيا جو وزير اعظم سمجھندو هو ته سيڪيولرازم ۽ ڪميونزم جي طرف وڌندڙ ڀارت جي مقابلي ۾ پاڪستان سان لاڳاپا ٺاهڻ ۽ هلائڻ سولو هوندو. هو قائد اعظم جي نظريئي، سوچ ۽ خيال کي اولھ جي ويجھو سمجھندو هيو ۽ سوشلسٽ ڀارت سان لاڳاپا وڌاڻ جي حق ۾ نه هو.[8]

قائد اعظم محمد علي جناح جو لاڙڪاڻي اچڻ[سنواريو]

18 آڪٽوبر 1938ع تي قائد اعظم محمد علي جناح لاڙڪاڻي آيو هو. ان موقعي تي ميونسپالٽي لاڙڪاڻي جي صدر امير علي لاھوري آجياڻو ڏيندي تقرير ڪئي هئي، ان وقت نائب صدر پرتاب راءِ واسومل ھيو.[9] لاڙڪاڻو

پاڪستان ٺھڻ کان پوءِ[سنواريو]

پاڪستان ٺهڻ کان پوءِ ملڪ جو پهريون گورنر جنرل مقرر ٿيو ۽ موت تائين ان عهدي تي قائم رهيو. پاڪستان جهڙي ملڪ جو تحفو ڏيڻ تي وطن واسين کيس قائد اعظم جو لقب ڏنو.

آخري ڏينهن[سنواريو]

زيارت ريزيڊنسي جتي بيماري واري آخري ڏينھن ۾ رھيو

سندس زندگي جا آخري بيماريءَ وارا ڏينهن بلوچستان جي شهر زيارت ۾ گذريا. 11 سيپٽمبر 1948ع تي وفات ڪيائين. سندس مقبرو ڪراچيءَ ۾ آهي جيڪو پڻ ڏسڻ وٽان آهي.

جناح جو ڪراچي ۾ مقبرو
محمد علي جناح ۽ فاطمہ جناح جا پاڪستان مانيومينٽ جي ميوزيم ۾ رکيل ميڻ جا ٺھيل مجسما

ھن کي به ڏسندا[سنواريو]

حوالا[سنواريو]

  1. Singh402–405.
  2. "Nation celebrates Quaid-e-Azam's birthday". Pakistan Today. 25 Dec 2012. Archived from the original on 2014-01-02. https://web.archive.org/web/20140102060433/http://www.pakistantoday.com.pk/2012/12/25/news/national/nation-celebrates-quaid-e-azams-137th-birthday/. Retrieved 2015-11-11. 
  3. http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=جناح%20قائداعظم%20محمد%20علي
  4. Singh54.
  5. Ahmed26.
  6. Sharif, Azizullah. "KARACHI: چرچ مشن اسڪول جي بحالي ordered" (). ڊان. 20 February 2010. Retrieved on 26 May 2014. "Taking notice of the highly dilapidated and bad condition of the Church Mission School (CMS) where Quaid-i-Azam Mohammad Ali Jinnah had studied,[...]"
  7. ليکڪ: شير بانو ڪاڪا
  8. http://urdu.dunyanews.tv/index.php/ur/Pakistan/452333#.W3BpKVEAx-w.facebook
  9. ماهتاب (منظور ڪوهيار) | سنڌ سلامت ڪتاب گهر