خوشحال خان خٽڪ
| خوشحال خان خٽڪ خوشال خان خټک خوشحال خان خٹک | |
|---|---|
| پيدائش | مئي يا جون، 1613ع اڪوڙه خٽڪ، ڪابل صوبو، مغليه سلطنت موجوده نوشهره ضلعو، خيبر پختونخوا، پاڪستان |
| وفات | 19 فيبروري، 1689ع (عمر 75 سال) دمبارا، تيراه، مغليه سلطنت موجوده خيبر ضلعو، خيبر پختونخوا، پاڪستان |
| مدفن | اڪوڙه خٽڪ، نوشهره ضلعو، خيبر پختونخوا، پاڪستان |
| شھرت جو ڪارڻ | پشتو شاعري، پشتون قوم پرستي |
| مشھور ڪم | "بازنامو"، "سوات نامو"، "فضل نامو"، "طب نامو"، "فراق نامو" |
| لقب | افغانستان جو قومي شاعر[1] |
| ماءُپيءُ | شهباز خان خٽڪ |
خوشال خان خٽڪ (پشتو: خوشال خان خټک؛ 1613 – 20 فيبروري 1689) خوشال بابا جي نالي سان پڻ مشهور آهي 17 صدي جو پشتون شاعر، سردار ۽ جنگجو هو. خوشحال خان مغل سلطنت جي خدمت ڪئي ۽ ان کي پختون ويڙهاڪن کان بچائيندي پنهنجي زندگيءَ جو گهڻو حصو گذاريو. سندس قبيلي جي سرداريءَ مان برطرف ٿيڻ کان پوءِ ۽ سندس پٽ کي سندس مغل سردارن طرفان تبديل ڪرڻ بعد، خوشحال خان مغلن جي خلاف ٿي ويو. ان کان پوءِ، خوشحال سڀني پشتونن جي اتحاد جي تبليغ ڪئي، ۽ مغل سلطنت خلاف بغاوت جي ترغيب ڏني، پنهنجي زندگيءَ جي آخري سالن ۾ شاعريءَ ذريعي پختون قومپرستي کي فروغ ڏنو. خوشحال جي شاعري جو گهڻو حصو پشتو ۾ آهي پر ڪجهه فارسيءَ ۾ به آهي. خوشحال کي ”پشتو ادب جو پيءُ“ ۽ افغانستان جو قومي شاعر سمجهيو وڃي ٿو.[2][3]
خوشحال جي زندگي مغل شهنشاهه جي خدمت ڪندي گذري ۽ پنهنجي آخري سالن ۾ هن مغل سلطنت جي خلاف جدوجهد ڪئي جنهن جا خيبر پختونخوا (موجوده پاڪستان) ۽ زابلستان (موجوده افغانستان) جي پشتونن سان لاڳاپا خراب هئا. سردار جي حيثيت ۾ پنهنجي حيثيت بحال ڪرڻ لاءِ، خوشحال مغل شهنشاهه، اورنگزيب جي طاقتن کي چيلينج ڪيو ۽ ڪيترن ئي جنگن ۾ مغل فوجن کي شڪست ڏني. هو هڪ نامور جنگجو هو، جيڪو ”پشتون ويڙهاڪ شاعر“ جي نالي سان مشهور ٿيو. خوشحال جو موقف ۽ ويڙهه وارو رويو پشتون تاريخ ۾ هڪ اهم موقف هو ۽ سندس رايا ۽ خيال پختونن جي نظرياتي ۽ فڪري ترقيءَ ۾ هڪ نئون مرحلو جوڙيو. خوشال شاعري ۽ نثر جي ڪمن کان علاوه فارسي ۽ عربي مان پشتو ۾ مختلف ترجما پڻ لکيا. هن بعد ۾ تيراه جي علائقي (هاڻي خيبر ضلعي) ۾ وفات ڪئي.[4]
شروعاتي زندگي
[سنواريو]خانداني پس منظر
[سنواريو]شيخ رحمڪار جي پيروڪار جي حيثيت ۾
[سنواريو]بغاوت ۽ مغل سلطنت
[سنواريو]موت ۽ تعظيم
[سنواريو]امن ۽ قومي سالميت لاءِ جدوجهد
[سنواريو]شايع ٿيل ڪم
[سنواريو]اقوال
[سنواريو]ورثو
[سنواريو]پڻ ڏسو
[سنواريو]خارجي لنڪس
[سنواريو]حوالا
[سنواريو]- ↑ حوالي جي چڪ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedMorgenstierne - ↑ Morgenstierne, G. (1960). "Khushhal Khan—the national poet of the Afghans". Journal of the Royal Central Asian Society 47: 49–57. doi:.
- ↑ Banting, Erinn (2003). Afghanistan: The Culture Lands, Peoples, & Cultures. Crabtree Publishing Company. p. 28. ISBN 0778793370. https://books.google.com/books?id=w5fqBZDuGPgC&pg=PA28. Retrieved February 28, 2013.
- ↑ Sperl, Stefan (1996). Classical Traditions and Modern Meanings. BRILL. ISBN 9789004102958. https://books.google.com/books?id=3pbwgOLcwTYC.