منگوليا

منگوليا
منگوليا; Монгол Улс; ᠮᠣᠩᠭ᠋ᠣᠯ; ᠤᠯᠤᠰ
جھنڊو	قومي نشان
	ترانو: Монгол улсын төрийн дуулал; منگول السن تورین دولال" ; منگوليا جو قومي ترانو"
	ڳاڙهي رنگ سان ڏيکاريل منگوليہ جو نقشو مڪانيت منگوليا (ڳاڙهو)
گادي جو هنڌ	الان باتر
سڀ کان وڏو شهر	الان باتر
دفتري ٻوليون	منگولين يا منگوليائي
سرڪاري لکت	منگولين سيريلڪ; منگوليائي اسڪرپٽ
نسلي گروھ (2023ع)	96% منگول; 4% قزاق; 95.6٪ منگول. 83.8٪ خالکا منگول. 11.8٪ ٻيا منگول. 3.8٪ قازق. 0.6٪ ٻيا.
مذهب	ٻڌازم (53%); اسلام (3%); شامنزم (2.9%); عيسائيت (2.2%) 51.7٪ ٻڌمت; 40.6٪ ڪوبه مذهب ناهي.; 3.2٪ اسلام; 2.5٪ شمنزم; 1.3٪ عيسائيت; 0.7٪ ٻيا;
مقامي آبادي	منگول
حڪومت	يونيٽري نيم صدارتي ريپبلڪ
• صدر	لوسانمسرين اویون۔ارڊيني گمبوجاون زندنشتر
• وزيراعظم	اکناجين کريل سوک
مقننه	اسٽيٽ گريٽ کورل
منگوليا جي تاريخ
• زائگنيو ايمپائر	ٺهڻ: 209 ق.م
• منگول ايمپائر	ٺهڻ: 1206ع
• چين جي چنگ خاندان جي بادشاهي کان آزادي	29 ڊسمبر 1911ع
• عوامي جمھوريہ منگوليہ جو قيام	26 نومبر 1924ع
• آزادي کي ريبلڪ آف چائنا تسليم ڪيو	5 جنوري، 1946ع
• منگوليا جو آئين	12 فيبروري 1992ع
پکيڙ
• جملي	1٬566٬000 km2 (605٬000 sq mi) (18th)
• پاڻي (%)	0.43
آبادي
• 2023ع اندازو	35,04,741 (131 هون)
• گھاٽائي	[اوزا تبديل: invalid number] (238ھون)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2023ع لڳ ڀڳ
• ڪل	52.989 بلين آمريڪي ڊالر
• في سيڪڙو	15,087 آمريڪي ڊالر
جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ )	2015 لڳ ڀڳ
• ڪل	18 بلين آمريڪي ڊالر

منگوليا (Mangolia) اوڀر ايشيا ۾ هڪ زمين بند ملڪ آهي، جنهن جي سرحد اتر ۾ روس ۽ ڏکڻ ۾ چين کان ملڻ ٿيون. اهو 15,64,116 چورس ڪلوميٽر (6,03,909 چورس ميل) جي ايراضيءَ تي پکڙيل آهي، جنهن جي آبادي صرف 35 لک آهي، اها دنيا جي سڀ کان گهٽ آبادي واري خودمختار رياست آهي. منگوليا دنيا جو سڀ کان وڏو لينڊ لاڪڊ ملڪ آهي جيڪو بند سمنڊ جي سرحد نٿو رکي، ۽ ان جو گهڻو حصو گھاس جي ميدانن سان ڍڪيل آهي، اتر ۽ اولهه ۾ جبل ۽ ڏکڻ ۾ گوبي ريگستان آهي. الان باتر، راڄڌاني ۽ سڀ کان وڏو شهر، ملڪ جي اڌ آبادي جو گهر آهي.

جديد دور جي منگوليا جي علائقي تي مختلف خانه بدوش سلطنتن جي حڪومت رهي آهي، جن ۾ زیونگنو، زیانبئي، روران، پهريون ترڪ خگنات، ٻيو ترڪ خگنات، اويغور خگنات ۽ ٻيا شامل آهن. 1206ع ۾، چنگيز خان منگول سلطنت جو بنياد وڌو، جيڪا تاريخ ۾ سڀ کان وڏي متضاد زميني سلطنت بڻجي وئي. سندس پوٽي قبلائي خان چين کي فتح ڪري يوآن خاندان قائم ڪيو. يوآن جي خاتمي کان پوءِ، منگول منگوليا ڏانهن پوئتي هٽي ويا ۽ دايان خان ۽ تیومن زسگت خان جي دور کان سواءِ، فرقيوارانه تڪرار جي پنهنجي پراڻي نموني کي ٻيهر شروع ڪيو.

16ھین صدي عيسويء ۾ تبتي ٻڌمت منگوليا تائين پکڙيل، اڳتي هلي منچو جي قائم ڪيل چنگ خاندان جي اڳواڻي ڪئي، جنهن 17ھین صدي عيسويء ۾ ملڪ کي جذب ڪيو. 20ھین صدي جي شروعات تائين، بالغ مردن جي آبادي جو تقريباً ٽيون حصو ٻڌ ڌرم جا بھکشو هئا. ^[11]^[12] 1911ع ۾ چنگ خاندان جي خاتمي کان پوء، منگوليا آزاديء جو اعلان ڪيو ۽ 1921ع ۾ چين جي جمهوريه کان حقيقي آزادي حاصل ڪئي. ٿوري دير کان پوء، ملڪ سوويت يونين جي سيٽلائيٽ رياست بڻجي ويو. سال 1924ع ۾، منگوليا عوامي جمهوريه هڪ سوشلسٽ رياست طور قائم ڪيو ويو.^[13] سال 1989ع جي ڪميونسٽ مخالف انقلابن کان پوءِ، منگوليا سال 1990ع جي شروعات ۾ پنهنجو پرامن جمهوري انقلاب ڪيو. ان جي نتيجي ۾ هڪ گهڻ پارٽي نظام، 1992ع جو نئون آئين ۽ مارڪيٽ معيشت ڏانهن منتقلي ٿي.

تقريبن 30 سيڪڙو آبادي خانہ بدوش يا نيم خانہ بدوش آهي. گهوڙي جي ثقافت لازمي رهي ٿي. ٻڌمت اڪثريتي مذهب آهي (%51.7)، غير مذهبي ٻيو وڏو گروهه آهي (%40.6). اسلام ٽيون نمبر وڏو مذهبي سڃاڻپ آهي (%3.2)، قازاق جي نسلي وچ ۾ مرڪوز. شهرين جي وڏي اڪثريت نسلي منگول آهن، آبادي جو لڳ ڀڳ 5 سيڪڙو قازاق، تووان ۽ ٻيون نسلي اقليتون آهن، جيڪي خاص طور تي اولهه وارن علائقن ۾ مرڪوز آهن.

منگوليا گڏيل قومن جو ميمبر آهي، ايشيا ڪوآپريشن ڊائلاگ، G77، ايشيائي انفراسٽرڪچر انويسٽمينٽ بئنڪ، نان الائنڊ موومينٽ ۽ نيٽو جو عالمي پارٽنر. منگوليا سال 1997ع ۾ ورلڊ ٽريڊ آرگنائيزيشن ۾ شامل ٿيو ۽ علائقائي اقتصادي ۽ واپاري گروپن ۾ ان جي شموليت کي وڌائڻ جي ڪوشش ڪئي.^[2]

تعارف

تاريخ

حوالا

↑ "Official Documents to be in Mongolian Script". UB Post. وقت November 1, 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2010-07-11.
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 "Mongolia". World Factbook. CIA. وقت July 3, 2015 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل August 9, 2015.
↑ Shugart, Matthew Søberg (September 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns". Graduate School of International Relations and Pacific Studies (United States: University of California, San Diego). http://dss.ucsd.edu/~mshugart/semi-presidentialism.pdf. Retrieved 21 February 2016.
↑ Shugart, Matthew Søberg (December 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns". French Politics (Palgrave Macmillan Journals) 3 (3): pp. 323–351. doi:10.1057/palgrave.fp.8200087. http://www.palgrave-journals.com/fp/journal/v3/n3/pdf/8200087a.pdf. Retrieved 21 February 2016. "Even if the president has no discretion in the forming of cabinets or the right to dissolve parliament, his or her constitutional authority can be regarded as 'quite considerable' in Duverger’s sense if cabinet legislation approved in parliament can be blocked by the people's elected agent. Such powers are especially relevant if an extraordinary majority is required to override a veto, as in Mongolia, Poland, and Senegal.".
↑ Odonkhuu, Munkhsaikhan. "Mongolia: A Vain Constitutional Attempt to Consolidate Parliamentary Democracy". ConstitutionNet. International IDEA. وقت February 25, 2016 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل February 21, 2016. Mongolia is sometimes described as a semi-presidential system because, while the prime minister and cabinet are collectively responsible to the SGKh, the president is popularly elected, and his/her powers are much broader than the conventional powers of heads of state in parliamentary systems.
↑ Official landuse balanse data (2007)^{[مئل ڳنڍڻو]}
↑ "Gini Index". World Bank. وقت June 8, 2014 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل March 2, 2011.
↑ "2015 Human Development Report Statistical Annex" (PDF). United Nations Development Programme. صفحو. 9. وقت March 19, 2016 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل (PDF). حاصل ڪيل December 14, 2015.
↑ "Mongolia Standard Time is GMT (UTC) +8, some areas of Mongolia use GMT (UTC) +7". Time Temperature.com. وقت October 13, 2007 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل September 30, 2007.
↑ "Clock changes in Ulaanbaatar, Mongolia". timeanddate.com. وقت March 25, 2015 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل March 27, 2015.
↑ Michael Jerryson, Mongolian Buddhism: The Rise and Fall of the Sangha, (Chiang Mai: Silkworm Books, 2007), 89.
↑ "Mongolia – Religion". Michigan State University. وقت March 15, 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل January 24, 2015. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
↑ Sik, Ko Swan (1990). Nationality and International Law in Asian Perspective. Martinus Nijhoff Publishers. p. 39. ISBN 9780792308768. https://books.google.com/books?id=H1ecjepq80QC&pg=PA39. Retrieved 2013-06-28.

[1] "Official Documents to be in Mongolian Script". UB Post. وقت November 1, 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2010-07-11.

[cia-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 "Mongolia". World Factbook. CIA. وقت July 3, 2015 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل August 9, 2015.

[Draft-3] Shugart, Matthew Søberg (September 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns". Graduate School of International Relations and Pacific Studies (United States: University of California, San Diego). http://dss.ucsd.edu/~mshugart/semi-presidentialism.pdf. Retrieved 21 February 2016.

[Dual-4] Shugart, Matthew Søberg (December 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns". French Politics (Palgrave Macmillan Journals) 3 (3): pp. 323–351. doi:10.1057/palgrave.fp.8200087. http://www.palgrave-journals.com/fp/journal/v3/n3/pdf/8200087a.pdf. Retrieved 21 February 2016. "Even if the president has no discretion in the forming of cabinets or the right to dissolve parliament, his or her constitutional authority can be regarded as 'quite considerable' in Duverger’s sense if cabinet legislation approved in parliament can be blocked by the people's elected agent. Such powers are especially relevant if an extraordinary majority is required to override a veto, as in Mongolia, Poland, and Senegal.".

[IDEA-5] Odonkhuu, Munkhsaikhan. "Mongolia: A Vain Constitutional Attempt to Consolidate Parliamentary Democracy". ConstitutionNet. International IDEA. وقت February 25, 2016 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل February 21, 2016. Mongolia is sometimes described as a semi-presidential system because, while the prime minister and cabinet are collectively responsible to the SGKh, the president is popularly elected, and his/her powers are much broader than the conventional powers of heads of state in parliamentary systems.

[6] Official landuse balanse data (2007)^{[مئل ڳنڍڻو]}

[wb-gini-7] "Gini Index". World Bank. وقت June 8, 2014 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل March 2, 2011.

[HDI-8] "2015 Human Development Report Statistical Annex" (PDF). United Nations Development Programme. صفحو. 9. وقت March 19, 2016 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل (PDF). حاصل ڪيل December 14, 2015.

[9] "Mongolia Standard Time is GMT (UTC) +8, some areas of Mongolia use GMT (UTC) +7". Time Temperature.com. وقت October 13, 2007 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل September 30, 2007.

[10] "Clock changes in Ulaanbaatar, Mongolia". timeanddate.com. وقت March 25, 2015 کي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل March 27, 2015.

[11] Michael Jerryson, Mongolian Buddhism: The Rise and Fall of the Sangha, (Chiang Mai: Silkworm Books, 2007), 89.

[12] "Mongolia – Religion". Michigan State University. وقت March 15, 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل January 24, 2015. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)

[Sik2-13] Sik, Ko Swan (1990). Nationality and International Law in Asian Perspective. Martinus Nijhoff Publishers. p. 39. ISBN 9780792308768. https://books.google.com/books?id=H1ecjepq80QC&pg=PA39. Retrieved 2013-06-28.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[11]

[12]

[13]