قسطنطنيہ
هي مضمون مشرقي رومي سلطنت ۽ عثماني سلطنت جي راڄڌاني تي آهي. قسطنطنيه جي جديد شهر تي مضمون جي لاءِ ڏسو: استنبول
قسطنطنيه (Constantinople) 330ع کان 395ع تائين رومي سلطنت ۽ سال 395ع کان 1453ع تائين بازنطيني سلطنت جو گادي جو هنڌ رهيو ۽ سال 1453ع ۾ سلطان محمد فاتح پاران فتح کانپوء سال 1923ع تائين عثماني سلطنت جو گادي جو هنڌ رهيو. قسطنطنيه جي فتح کانپوء سلطان هن شهر جو نالو اسلامبول رکيو، جيڪو آهستي آهستي استنبول ۾ تبديل ٿي ويو. ھي شهر هاڻ استنبول جي نالي سان يورپ ۽ ايشيا جي ميلاپ تي شاخ زرين ۽ مارموره سمنڊ جي ڪناري تي آباد آهي ۽ جمهوريه ترڪي جي راڄڌاني آهي. وچين دؤر ۾ يورپ جو سڀ کان وڏو شهر هو. هن زماني ۾ هن کي "وازيليوساپولس" (Vasileousa Polis، شهرن جي راڻي) چيو ويندو هو.
حڪيم الامت، شاعر مشرق، علامه محمد اقبال پنهنجي ڪلام جي مجموعي "بانگ درا" جي مشهور نظم، "بلاد اسلاميه" ۾ قسطنطنيه کي ملت اسلاميه جي دل قرار ڏنو ۽ هنن لفظن ۾ هن شهر کي خراج تحسين پيش ڪيو آهي:
خطۂ قسطنطنيہ يعني قيصر ڪا ديار
مهديِ امت ڪي سطوت ڪا نشانِ پائيدار
صورتِ خاڪِ حرم يه سرزمين ڀي پاڪ هي
آستانِ مسند آرائي شہِ لولاڪ هي
نڪهتِ گل ڪي طرح پاڪيزه هي اس ڪي هوا
تربتِ ايوب انصاري سي آتي هي صدا
اي مسلمان! ملت اسلام ڪا دل هي يه شهر
سيڪڙون صديون ڪي ڪشت و خون ڪا حاصل هي يه شهر
تاريخ
[سنواريو] بازنطيني دور ۾ قسطنطنيه جو نقشو (موجوده استنبول جا ضلعا "فتيح" ۽ "بي اوغلو") | |
| جڳھہ | فتيح ضلعو ۽ بي اوغلو ضلعو، استنبول، ترڪي |
|---|---|
| خطو | مارمره علائقو |
| مقانيت | 41°00′45″N 28°58′48″E / 41.01250°N 28.98000°E |
| قسم | شاهي، راڄڌاني شهر |
| لاڳاپيل سلسلو | |
| پکيڙ | 6 چورس ڪلوميٽر (6 km2 (2.3 sq mi)) قسطنطنيه جي ديوارن جي اندريان جو 14 چورس ڪلوميٽر (14 km2 (5.4 sq mi)) ٿيوڊوسي دور جي ديوارن جي اندريان جو |
| تاريخ | |
| ٺاھيندڙ | شهنشاهه قسطنطين اعظم |
| بنياد پيو | 11 مئي 330ع |
| دور | قديم ڪلاسيڪي دور کان وچين دؤر |
| ثقافتون |
|
| واقعا | قسطنطنيه جو گهيرو ۽ شهر جي زوال سميت: (1204 ۽ 1453) |
| سرڪاري نالو | استنبول جا تاريخي علائقا |
| قسم | ثقافتي |
| معيار | (i), (ii), (iii), (iv) |
| عهدو | 1985ع (9هون سيشن) |
| حوالا نمبر. | 356bis |
| توسيع | 2017 |
| پکيڙ | 765.5 هيڪٽر |
| يونيسڪو علائقو | يورپ ۽ اتر آمريڪا |
قسطنطنيه (Constantinople) هڪ تاريخي شهر، جيڪو باسپورس پاڻي جي رستي تي واقع هو. اهو رومن، بازنطيني، لاطيني ۽ عثماني سلطنتن جي گاديءَ جي حيثيت سان ڪم ڪندو رهيو (330 ۽ 1922 ۾ ان جي تقدس جي وچ ۾، جڏهن ان جو نالو استنبول رکيو ويو). شروعات ۾ نئين روم جي طور تي. قسطنطنيه 324 ۾ قائم ڪيو ويو (قسطنطنيه عظيم جي دور ۾. بازنطينيه جي موجوده آبادڪاري جي جاءِ تي. ۽ 330 ۾ رومي سلطنت جو گاديءَ جو هنڌ بڻيو). 5 صدي جي آخر ۾ مغربي رومن سلطنت جي خاتمي کان پوءِ. قسطنطنيه بازنطيني/مشرقي رومن سلطنت (330-1204؛ 1261-1453)، لاطيني سلطنت (1204-1261) ۽ عثماني سلطنت (1453-1922) جو گاديءَ جو هنڌ رهيو. ترڪي جي جنگ آزادي کان پوءِ، ترڪي جي گاديءَ جو هنڌ انقره منتقل ٿي ويو. جيتوڻيڪ شهر 1453 کان استنبول جي نالي سان مشهور هو، پر ان جو سرڪاري طور تي نالو 28 مارچ 1930 تي استنبول رکيو ويو.
a historical city located on the Bosporus that served as the capital of the Roman, Byzantine, Latin and Ottoman empires between its consecration in 330 and 1922, when it was renamed Istanbul. Initially as New Rome, Constantinople was founded in 324 during the reign of Constantine the Great on the site of the existing settlement of Byzantium and in 330 became the capital of the Roman Empire. Following the collapse of the Western Roman Empire in the late 5th century, Constantinople remained the capital of the Eastern Roman Empire (also known as the Byzantine Empire; 330–1204 and 1261–1453), the Latin Empire (1204–1261) and the Ottoman Empire (1453–1922). Following the Turkish War of Independence, the Turkish capital moved to Ankara. Although the city had been known as Istanbul since 1453, it was officially renamed Istanbul on 28 March 1930. The city is today the largest city in Europe, straddling the Bosporus strait and lying in both Europe and Asia, and the financial center of Turkey.
In 324, following the reunification of the Eastern and Western Roman Empires, the ancient city of Byzantium was selected to serve as the new capital of the Roman Empire, and the city was renamed Nova Roma, or 'New Rome', by Emperor Constantine the Great. On 11 May 330 it was renamed Constantinople and dedicated to Constantine.[1] Constantinople is generally considered to be the center and the "cradle of Orthodox Christian civilization".[2][3] From the mid-5th century to the early 13th century Constantinople was the largest and wealthiest city in Europe.[4] The city became famous for its architectural masterpieces, such as Hagia Sophia, the cathedral of the Eastern Orthodox Church, which served as the seat of the Ecumenical Patriarchate; the sacred Imperial Palace, where the emperors lived; the Hippodrome; the Golden Gate of the Land Walls; and opulent aristocratic palaces. The University of Constantinople was founded in the 5th century and contained artistic and literary treasures before it was sacked in 1204 and 1453,[5] including its vast Imperial Library which contained more than 100,000 volumes.[6] The city was the home of the Ecumenical Patriarch of Constantinople and guardian of Christendom's holiest relics, such as the Crown of Thorns and the True Cross.
Constantinople was famous for its massive and complex fortifications, which ranked among the most sophisticated defensive architecture of antiquity. The Theodosian Walls consisted of a double wall lying about 2 ڪلوميٽر (1.2 mi) to the west of the first wall and a moat with palisades in front.[7] Constantinople's location between the Golden Horn and the Sea of Marmara reduced the land area that needed defensive walls. The city was built intentionally to rival Rome, and it was claimed that several elevations within its walls matched Rome's 'seven hills'.[8] The impenetrable defenses enclosed magnificent palaces, domes, and towers, the result of prosperity Constantinople achieved as the gateway between two continents (Europe and Asia) and two seas (the Mediterranean and the Black Sea). Although besieged on numerous occasions by various armies, the defenses of Constantinople proved impenetrable for nearly nine hundred years.
In 1204, however, the armies of the Fourth Crusade took and devastated the city, and for six decades its inhabitants resided under Latin occupation in a dwindling and depopulated city. In 1261, the Byzantine Emperor Michael VIII Palaiologos liberated the city, and after the restoration under the Palaiologos dynasty it enjoyed a partial recovery. With the advent of the Ottoman Empire in 1299, the Byzantine Empire began to lose territories, and the city began to lose population. By the early 15th century, the Byzantine Empire was reduced to just Constantinople and its environs, along with the territories of the despotate of Morea, in Peloponnese, Greece, making it an enclave inside the Ottoman Empire. The city was finally besieged and conquered by the Ottoman Empire in 1453, remaining under its control until the early 20th century, after which it was renamed Istanbul under the Empire's successor state, Turkey.
مختلف نالا
[سنواريو]تاريخ ۾ قسطنطنيه ڪيترائي نالا اختيار ڪيا جن مان بازنطين، نووا روما (نئون روم)، قسطنطنيه ۽ اسلامبول مشهور آهن.
بنياد
[سنواريو]
سال 667 ق.م. ۾ يونان جي وسعت جي ابتدائي ڏينهن ۾ شهر جو بنياد وڌو ويو ۽ ان وقت شهر کي ان جي باني، بائزس جي نالي تي بازنطين جو نالو ڏنو ويو. 11 مئي 330ع تي شهنشاهه روم، قسطنطين (Constantine) طرفان هن جڳھ تي نئين شهر جي تعمير کانپوء هن کي قسطنطنيه جو نالو ڏنو ويو.
سال 363ع کان رومي سلطنت جي ٻن حصن ۾ ورهاست جي ڪري قسطنطنيه جي اهميت ۾ وڌيڪ اضافو ٿيو۔ سال 376ع ۾ جنگ ادرنه ۾ رومي فوجن جي هٿان بدترين شڪست کانپوء، شهنشاهه ٿيوڊوسس شهر کي 60 فوٽ اچي ٽن فصيلن ۾ بند ڪرائي ڇڏيو. ان فصيل جي مضبوطي جو اندازو هن ڳالھ مان لڳائي سگھجي ٿو ته بارود جي ايجاد تائين، ڪو به انکي ڀڃڻ ۾ ڪامياب نه ٿيو. شاهه ٿيودوسس 27 فيبروري 425ع ۾ شهر ۾ يونيورسٽي به قائم ڪيائين.
7هين صدي ۾ وچ ايشيا جي آوار قبيلي (Avars) ۽ پوء بلغار قبيلو (Vulgars) بلقان جي وڏي حصي کي تباھه ڪري ڇڏيو ۽ اولهه کان قسطنطنيه جي لاءِ وڏو خطرو بڻجي ويو. هن ئي وقت سان ساساني سلطنت اوڀر ۾ مصر، فلسطين، سر زمين شام ۽ آرمينيا تي قبضو ڪري ورتو. ان مو قعي تي روم شاهه هرقل اقتدار تي قبضو ڪيو ۽ علائقي کي يوناني تهذيب جو رنگ ڏيڻ شروع ڪيو ۽ لاطيني ٻولي جي جاء تي يوناني ٻولي کي قومي ٻولي قرار ڏنو ويو. هرقل، فارس جي سلطنت جي خلاف پنھنجي تاريخي مهم جو آغاز ڪيو ۽ انهن کي عظيم شڪست ڏني، سال 627ع تائين تمام علائقا واپس وٺي ڇڏيا.
ان دوران اسلام قبول ڪرڻ وارن عربن جي طاقت اڀري، جنهن فارس ۾ ساساني سلطنت جو خاتمو ڪرڻ کانپوء، بازنطيني سلطنت کان بين النهرين (Mesopotamia)، سر زمين شام، مصر ۽ آفريڪا جا علائقا کٽي ورتا.
اسلامي لشڪر پاران محاصرا
[سنواريو]خلافت جي دور ۾، اسلامي لشڪر ٻه ڀيرا، 674ع ۽ 717ع ۾ قسطنطنيه جو محاصرو ڪيو۔ ٻيو محاصرو زميني ۽ سامونڊي ٻنهي رستن سان ڪيو ويو، پر ٻنهي ۾ فتح ڪرڻ ۾ ناڪام ٿيو. ان ۾ ناڪامي سان قسطنطنيه جي رومي سلطنت کي هڪ نئين زندگي ملي ۽ مسيحي انکي اسلام جي خلاف عيسائيت جي فتح سان تعبير ڪندا آهن.
يارهين صدي ۾ بازنطيني سلطنت ڍيري ڍيري زوال ڏانهن وڃڻ لڳي، خاص ڪري ملازڪرت جي جنگ، جن ۾ سلجوق سلطان، الپ ارسلان جي هٿان تاريخي شڪست کانپوء رومي شهنشاه، رومانوس چوٿين کي گرفتار ڪيو ويو ۽ پوء ڪجهه شرطن تي آزاد ڪيو ويو. موٽن تي رومي فوج، شهنشاهه رومانوس کي قتل ڪري ڇڏيو ۽ نئين حڪمران، مائيڪل اٺيين، ڊوڪاڪس سلجوقين کي خراج ڏيڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو. جنهن جي جواب ۾ ترڪ فوجون چڙھائي ڪندي اناطوليا جو وڏو حصو فتح ڪري ورتو ۽ بازنطيني سلطنت جي 30 هزار چورس ميل وڏي علائقي کي هميش لاء وڃائي ڇڏي.
صليبي فوجن جي هٿان تباهي
[سنواريو]
صليبي جنگن جي دوران 13 اپريل 1204ع تي صليبي فوجون شهر قسطنطنيه تي قبضو ڪري ورتو ۽ شهر کي سخت نقصان پهتايون. سال 1261ع ۾ بزنطیني فوجون مائيڪل پيلولوگس جي زير نگراني لاطيني حڪمران بالڊون ٻئين کان قسطنطنيه واپس حاصل ڪري ورتو.
ترڪن پاران قسطنطنيه جي فتح
[سنواريو]مڪمل مضمون جي لاءِ ڏسو فتح قسطنطنيه
29 مئي 1453ع تي عثماني سلطنت جي سلطان محمد فاتح جي هٿان بازنطيني سلطنت سان گڏ شاهه قسطنطين يارهن جي اقتدار جو به خاتمو ٿي ويو ۽ قسطنطنيه اسلامي دنيا جي مرڪز جي طور تي اڀريو. مرڪزي گرجا، آيا صوفيا کي مسجد ۾ تبديل ڪيو ويو ۽ شهر ۾ مسيحين کي پرامن طور تي رهڻ جي کليل اجازت ڏني وئي. قسطنطنيه جي فتح اسلامي تاريخ جو هڪ سنهري باب آهي، جڏهن ته عيسائي انکي "قسطنطنيه جي زوال" (Fall of Constantinople) جي نالي سان ياد ڪندا آهن.
قسطنطنيه کان استنبول
[سنواريو]شهر 470 سالن تائين سلطنت عثمانيه جي گادي جو هنڌ رهيو. سال 1923ع ۾ مصطفيٰ ڪمال اتاترڪ انقره کي نئين ترڪ جمهوريه جي گادي جو هنڌ قرار ڏنو، قسطنطنيه جو نالو تبديل ڪري، استنبول رکي ڇڏيو.
لاڳاپيل مضمون
[سنواريو]خارجي ڳنڍڻا
[سنواريو]قسطنطنيه جون يادگار اڏاوتون آرڪائيو ڪيا ويا 2006-02-18 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
نقشو، دلچسپ جڳهن جي نشاندهي سان گڏ آرڪائيو ڪيا ويا 2006-11-09 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
حوالا
[سنواريو]- ↑ سانچو:ODB
- ↑ Parry, Ken (2009). Christianity: Religions of the World. Infobase Publishing. p. 139. ISBN 9781438106397.
- ↑ Parry, Ken (2010). The Blackwell Companion to Eastern Christianity. John Wiley & Sons. p. 368. ISBN 9781444333619.
- ↑ Pounds, Norman John Greville. An Historical Geography of Europe, 1500–1840, p. 124. CUP Archive, 1979. ISBN 0-521-22379-2.
- ↑ Janin (1964), passim
- ↑ "Preserving The Intellectual Heritage--Preface", CLIR, اصل کان 20 آڪٽوبر 2017 تي آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 09 جون 2021۔
- ↑ Treadgold, Warren (1997). A History of Byzantine State and Society. Stanford, CA: Stanford University Press. p. 89. https://archive.org/details/historybyzantine00trea_749.
- ↑ John Julius Norwich writes: "To identity them all needs a good deal more credulity and imagination than is required for their Roman counterparts." Byzantium: The Early Centuries (1989), Guildhall Publishing, p. 76n