مواد ڏانھن هلو

ٿالي ٻولي

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان

ٿلي ٻولي هڪ اولھہ واریي سرائيڪي ٻولي آهي جيڪا پاڪستاني صوبن پنجاب ۽ خيبر پختونخوا جي ڪجهه حصن ۾ ڳالهائي وڃي ٿي. ان جو وسيع علائقو آهي، جيڪو ٽانڪ کان شروع ٿي مظفر ڳڙهه تائين سنڌو درياهه جي اڀرندي ڪناري تي ۽ بنون کان وٺي ڊي آءِ خان تائين سنڌو درياهه جي الهندي ڪناري تائين وڃي ٿو.ان کي سرائيڪي جي اترئين لهجي جي طور تي درج ڪيو ويو آهي،[1] [2] جيتوڻيڪ ان کي شاهپوري ۽ مرڪزي سرائيڪي ملتاني لهجي وچ ۾ عبوري طور به بيان ڪيو ويو آهي.[3] ان جو نالو ٿل ريگستان مان ورتل آهي.[3]

ٿلي ڪيترن ئي سرائیڪي ٻولين مان هڪ آهي، جيڪا عام طور تي "جاٽڪي" جي نالي سان مشهور آهي.[4] اها خوشاب ضلعي ۽ اڳوڻي شاهپور ضلعي جي ڪجهه حصن ۾ ڳالهائي وڃي ٿي جتي ان کي "ٿلي" چيو وڃي ٿو.[5] جھنگ ضلعي ۾ ھن جو مقامي نالو "ٿالوچڙي" آھي.[6] ڊيرا اسماعيل خان ضلعي ۾ هيءَ "ڊيرا وال"[7] يا "ڊيرا والي"،[3] جي نالي سان مشهور آهي ۽ ميانوالي ۽ بنون ضلعن ۾ هن کي "هندڪو" يا "ملڪي" جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو.[3] اتر اوڀر ۾ ڳالهائي ويندڙ ٿاليءَ جي ٻولي "ڪچي" سڏجي ٿي.[8] ڊيرا اسماعيل خان ضلعي جا رهواسي، غالباً هن لهجي جا ڳالهائيندڙ، پنهنجي ٻولي کي سرائیڪي يا هندڪو طور سڃاڻن ٿا.[9] ساڳيءَ طرح ميانوالي ضلعي ۾ رهندڙن لاءِ، جيڪي پنهنجي ٻولي پنجابي يا سرائيڪي طور سڃاڻن ٿا.[10]

ٿلي پنجاب ۽ خيبر پختون خواھ صوبن جي ھيٺين ضلعن ۾ ڳالھائي وڃي ٿي:

حوالا

[سنواريو]
  1. Wagha 1997.
  2. Shackle 1976.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 Singh 1970.
  4. Use of the term Jatki: Singh 1970 (for Thali), Masica 1991 (for other Saraiki varieties).
  5. Grierson 1919, p. 381. The description here mentions Jhelum, rather than Khushab, but the current Khushab District occupies the parts of the erstwhile Jhelum District that are under discussion.
  6. Grierson 1919.
  7. Masica 1991.
  8. Bahri 1963.
  9. Rensch 1992.
  10. South Asia Partnership-Pakistan. Profile of district Mianwali. pp. 12–13. http://www.sappk.org/sites/default/files/publications/profiles/Profile_Mianwali.pdf. South Asia Partnership-Pakistan. Profile of district Mianwali (PDF). pp. 12–13. Archived from the original (PDF) on 22 May 2013.