بلوچ ماڻھو

**بلوچ**

*Balōč*
	فائل:Baloch Khans.png
	Sardar Ibrahim khan Sanjrani Iranian Baloch Khans in Qajar era, c. 1884
ڪل آبادي
	Approx. 10 million (2017)
نمايان آبادي وارا علائقا
ٻوليون
	بلوچي (اڪثريت); براهوي (اقليت); سنڌي (اقليت); اردو (ٻي ٻولي پاڪستان ۾)
مذھبَ
	اڪثريت سني اسلام

'بلوچ: Baloch : Baluch: (Balochi: بلوچ) پاڪستان ء ايران جي بلوچستان واري علائقي ۾ رھندڙ قوم^[8] ^[9]جنھن جا ماڻهو بلوچي ٻولي ڳالھائيندا آھن ^[10]. انھن ماڻھن جو پنجاھ سيڪڙو ماڻهو پاڪستان جي صوبي بلوچستان ۾ رھن ٿا.^[11] اٽڪل 40 سيڪڙو سنڌ ۾ رھن ٿا.پنجاب صوبي ۾ به انھن جو وڏو تعداد آھي جيڪو ملڪ جي آبادي جو 3.6 سيڪڙو آھي. بلوچ آبادي ايران ۾ ڪل آبادي جو 2 سيڪڙو يعني 1.5 ملين آهي ۽ افغانستان ۾ ان جي ڪل آبادي جو 2 سيڪڙو آهي.^[12] بلوچ آبادي جي اڪثريت سني اسلام سان واسطو رکندڙ آهي ۽ اردو انھن جي ٻين قومن سان رابطي لاء لنگئا فرئنڪا آھي.

بڻ بنياد، ڀانڃ

’بلوچ‘ لفظ جي اصليت واضح ناهي.

لفظ ”بلوچ“ مختلف دورن ۾ بعل، بلوچ، بلوص، بلوس، بلوش، بعلوث، بلعوث، بيلوث، بيلوس ۽ بعلوس لکيو ۽ استعمال ڪيو ويو آهي^[13].

راولنسن (1873) جو خيال هو ته اهو بابل جي بادشاهه ۽ ديوتا بيلس جي نالي مان نڪتل آهي.
ڊيمز (1904) جو خيال هو ته اهو فارسي اصطلاح ڪُڪڙ جي چوٽي (Cockscomb) مان نڪتل آهي، جنهن لاءِ چيو وڃي ٿو ته ڇهين صدي قبل مسيح ۾ بلوچ فوجن جي هيلمٽ (مٿي) تي موڙ طور استعمال ڪيو ويو.
هيرزفيلڊ (1968) تجويز ڪيو ته اهو وچولي اصطلاح برزا-واسيا مان نڪتل آهي، جيڪو ڳالهائڻ جي بلند آواز يا اَڳرو (جارحانه) انداز کي بيان ڪري ٿو.
نصير دشتي (2012) هڪ ٻيو امڪان پيش ڪري ٿو، اهو آهي ته بالاسگان ۾ رهندڙ نسلي گروهه ’بالاسچڪ‘ جي نالي مان نڪتل آهي، جيڪو ڪئسپين سمنڊ ۽ ڍنڍ وان جي وچ ۾ موجوده ترڪي ۽ آذربائيجان ۾ آباد آهي، جن جو خيال آهي ته اهي بلوچستان ۾ لڏي آيا هئا. ساساني دور ۾ ^[14] اصل نالن جا باقي بچيل نالا جيئن ته ’بلوچڪ‘ ۽ ’بلوچڪي‘ اڃا تائين بلوچستان ۾ نسلي نالن طور استعمال ڪيا وڃن ٿا.^[15]
ڪن اديبن جو خيال آهي ته سنسڪرت لفظ بال مان نڪتل آهي، جنهن جي معنيٰ آهي طاقت، ۽ اوچ معنيٰ بلند يا شاندار.^[15] بلوچن لاءِ سنسڪرت ۾ سڀ کان اوائلي حوالو ٿي سگهي ٿو گواليار جي گجرا-پرٽيهار جي حڪمران مهيرا ڀوجا (ر. 836-885) جو، جنهن ۾ چيو ويو آهي ته خاندان جي باني ناگا ڀٽ اول ولچا مليچاس جي هڪ طاقتور فوج کي پسپا ڪيو، جنهن جو ترجمو ”بلوچ پرڏيهي“ جي طور تي ڊي آر ڀنڊارڪر طرفان ڪيو ويو. هن ڳالهه ۾ بحث هيٺ ڄاڻايل فوج سنڌ جي فتح کان پوءِ اُميه خلافت جي فوج آهي^[16].

حوالا

↑ "CIA World Factbook". cia.gov. حاصل ڪيل 1 March 2017.
↑ "Iran Minorities 2: Ethnic Diversity". iranprimer.usip.org. حاصل ڪيل 1 March 2017.
↑ "United Arab Emirates: Languages". Ethnologue.com. حاصل ڪيل 24 October 2016.
↑ "Oman: Languages". Ethnologue.com. حاصل ڪيل 24 October 2016.
↑ KOKAISLOVÁ, Pavla, KOKAISL Petr. Ethnic Identity of The Baloch People. Central Asia and The Caucasus. Journal of Social and Political Studies. Volume 13, Issue 3, 2012, p. 45-55., ISSN 1404-6091
↑ Baloch, Southern in Saudi Arabia, Joshua Project.
↑ "Demography of Religion in the Gulf". Mehrdad Izady.
↑ Dames, Mansel Longworth (2017-11-26) (en ۾). The Baloch Race: A Historical and Ethnological Sketch. CreateSpace Independent Publishing Platform. ISBN 978-1-9811-4900-1. https://books.google.com.pk/books?id=ge-0swEACAAJ&dq=The+Baloch+Race&hl=sd&sa=X&redir_esc=y.
↑ Dames, Mansel Longworth (1904) (en ۾). The Baloch Race: A Historical and Ethnological Sketch. Royal Asiatic society. https://books.google.com.pk/books?id=D1ebTdUEcKIC&printsec=frontcover&dq=The+Baloch+Race&hl=sd&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=The%20Baloch%20Race&f=false.
↑ Zehi, Pirmohamad. "A Cultural Anthropology of Baluchis". Iran Chamber Society.
↑ Blood, Peter, ed. "Baloch". Pakistan: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1995.
↑ Central Intelligence Agency. "The World Factbook: Ethnic Groups". حاصل ڪيل 3 November 2014.
↑ "بلوچ : (Sindhianaسنڌيانا)". www.encyclopediasindhiana.org (ٻولي ۾ Sindhi). حاصل ڪيل 2022-04-04.
↑ Dashti, The Baloch and Balochistan 20128, 33–34, 44.
↑ ^15.0 ^15.1 Dashti, The Baloch and Balochistan 201233–34.
↑ Bhandarkar, D. R. (1929). "Indian Studies No. I: Slow Progress of Islam Power in Ancient India". Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute 10 (1/2): 30.

[CIA_World_Factbook-1] "CIA World Factbook". cia.gov. حاصل ڪيل 1 March 2017.

[The_Iran_Primer-2] "Iran Minorities 2: Ethnic Diversity". iranprimer.usip.org. حاصل ڪيل 1 March 2017.

[Languages_of_United_Arab_Emirates-3] "United Arab Emirates: Languages". Ethnologue.com. حاصل ڪيل 24 October 2016.

[OM-4] "Oman: Languages". Ethnologue.com. حاصل ڪيل 24 October 2016.

[Balochi_in_TM-5] KOKAISLOVÁ, Pavla, KOKAISL Petr. Ethnic Identity of The Baloch People. Central Asia and The Caucasus. Journal of Social and Political Studies. Volume 13, Issue 3, 2012, p. 45-55., ISSN 1404-6091

[6] Baloch, Southern in Saudi Arabia, Joshua Project.

[7] "Demography of Religion in the Gulf". Mehrdad Izady.

[8] Dames, Mansel Longworth (2017-11-26) (en ۾). The Baloch Race: A Historical and Ethnological Sketch. CreateSpace Independent Publishing Platform. ISBN 978-1-9811-4900-1. https://books.google.com.pk/books?id=ge-0swEACAAJ&dq=The+Baloch+Race&hl=sd&sa=X&redir_esc=y.

[9] Dames, Mansel Longworth (1904) (en ۾). The Baloch Race: A Historical and Ethnological Sketch. Royal Asiatic society. https://books.google.com.pk/books?id=D1ebTdUEcKIC&printsec=frontcover&dq=The+Baloch+Race&hl=sd&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=The%20Baloch%20Race&f=false.

[10] Zehi, Pirmohamad. "A Cultural Anthropology of Baluchis". Iran Chamber Society.

[11] Blood, Peter, ed. "Baloch". Pakistan: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress, 1995.

[12] Central Intelligence Agency. "The World Factbook: Ethnic Groups". حاصل ڪيل 3 November 2014.

[13] "بلوچ : (Sindhianaسنڌيانا)". www.encyclopediasindhiana.org (ٻولي ۾ Sindhi). حاصل ڪيل 2022-04-04.

[FOOTNOTEDashti,_The_Baloch_and_Balochistan20128,&nbsp;33–34,&nbsp;44-14] Dashti, The Baloch and Balochistan 20128, 33–34, 44.

[FOOTNOTEDashti,_The_Baloch_and_Balochistan201233–34-15] 15.0 ^15.1 Dashti, The Baloch and Balochistan 201233–34.

[16] Bhandarkar, D. R. (1929). "Indian Studies No. I: Slow Progress of Islam Power in Ancient India". Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute 10 (1/2): 30.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]