مواد ڏانھن هلو

ايشيا جي جاگرافي

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
ریسینٽسیما ایشیائ دیلائنیٽیو، سال 1730ع جو جوھان ڪرسٽوف ھومان جو جاگرافيڪل نقشو. ايشيا رنگن ۾ ڏيکاريل آهي. نالا لاطيني ۾ آهن.
ايشيا جو سيٽلائيٽ ڏيک.

ايشيا جي جاگرافي (Geography of Asia) جاگرافيائي تصورن جو جائزو وٺي ايشيا، يوريشيا جو مرڪزي ۽ اڀرندي حصو، جيڪو 58 ملڪن ۽ علائقن تي مشتمل آهي، جي درجه بندي ڪرڻ ۽ جاگرافيکل تصورن جو مطالعو آھي.

حدون

[سنواريو]

ايشيا جو علائقو ان جي هر علائقي جي ايراضين جو مجموعو نه آهي، جن کي مڪمل طور تي آزاد طور تي بيان ڪيو ويو آهي. مثال طور، ڏکڻ ايشيا ۽ اولهه ايشيا جون سرحدون ان ڳالهه تي منحصر آهن ته انهن جي وضاحت ڪير ڪري رهيو آهي ۽ ڪهڙي مقصد لاءِ. اهي مختلف وصفون عام طور تي پوري ايشيا جي نقشي ۾ ظاهر نه ٿيون ٿين؛ مثال طور، مصر عام طور تي وچ اوڀر ۾ شامل آهي، پر ايشيا ۾ نه، جيتوڻيڪ وچ اوڀر جو وڏو حصو ايشيا ۾ آهي. ايشيا ۽ آفريڪا جي وچ ۾ حد بندي سوئز ڪينال، سوئز جی نار، ڳاڙهو سمنڊ ۽ باب المندب آهي.

يورپ سان سرحد مشرقي ميڊيٽرينين سمنڊ جي ساحل سان شروع ٿئي ٿي، جيتوڻيڪ ويجھي اوڀر ۾ ترڪي جزوي طور ايجين ٻيٽن تائين پکڙيل آهي ۽ باسفورس جي يورپي پاسي استنبول شامل آهي. اتر طرف ايشيا ۽ يورپ جي براعظمن جي وچ واري حد کي عام طور تي ڊارڊنيلس، بحر مارمارا، باسپورس، ڪارو سمنڊ، قفقاز جبل، ڪئسپين سمنڊ، يورال درياءَ ان جي ماخذ تائين لنگهندي سمجهيو ويندو آهي. ڊگھي سرحد عام طور تي يورال جبل جي اڀرندي پاسي کان ڪارو سمنڊ، روس تائين آھي. آرڪٽڪ سمنڊ اتر سرحد آهي. بيرنگ اسٽريٽ ايشيا کي اتر آمريڪا کان ورهائي ٿو.

ايشيا جي ڏکڻ۔اوڀر تي ملائي جزيرو (مکيه سرزمين ايشيا جي حد) ۽ انڊونيشيا آهن، سنڊا شيلف تي هزارين ٻيٽن جي وچ ۾ هڪ وسيع قوم، وڏا ۽ ننڍا، آباد ۽ غير آباد. ڀرسان آسٽريليا هڪ مختلف براعظم آهي. پئسفڪ جزائر آسٽريليا جي اتر اوڀر ۾ جاپان ۽ ڪوريا کان وڌيڪ پري پري ايشيا جي بدران اوشيانا آهن. انڊونيشيا جي سرحد هندي سمنڊ سان گڏ ڳاڙهي سمنڊ تائين هلندي آهي. هندي سمنڊ ۾ اڪثر ٻيٽ ايشيائي آهن.

مجموعي طول و عرض

[سنواريو]

ڪيترائي ذريعا ايشيا جي تصوراتي سرحد سان جڙيل علائقي جا مختلف اندازا ڏين ٿا. نيو يارڪ ٽائمز جو دنيا جو ائٽلس 4,36,08,000 چورس ڪلوميٽر (1,68,37,000 چورس ميل) ڏئي ٿو. چيمبرز ورلڊ گزيٽيئر 4,40,00,000 چورس ڪلوميٽر (1,70,00,000چورس میل) تائين آهي، جڏهن ته جامع ڪولمبيا انسائيڪلوپيڊيا 4,43,90,000 چورس ڪلوميٽر (1,71,40,000 چورس میل) ڏئي ٿو. سال 2011ع پيئرسن جي ماپ 4,40,30,000 چورس ڪلوميٽر (17,000,000 چورس میل) آهي. انهن انگن اکرن کي حاصل ڪرڻ جا طريقا ۽ انهن ۾ ڪهڙا علائقا شامل آهن، انهن کي ظاهر نه ڪيو ويو آهي.

سرزمين ايشيا جي نقشي جي مٿاڇري مڪمل طور تي جيوڊيٽڪ چوگرد جي اندر موجود آهي جيڪا ويڪرائي ڦاڪ جي حصن مان ٺهي ٿي جيڪا ان جي اتر ۽ ڏکڻ انتها مان گذري ٿي ۽ ڊگهائي ڦاڪ جا حصا اوڀر ۽ اولهه جي حدن مان گذري ٿي. ڪيپ چیلیوسڪن 77° 43′ اتر ۾ آهي؛ ڪيپ پيائي ملائي ٻيٽ ۾ 1° 16′ اتر ۾ آهي. ڪيپ بابا ترڪي ۾ 26° 4′ اوڀر ۾ آهي. ڪيپ ڊيزنيوف 169° 40′ اولهه ۾ آهي. يعني، مکيه زمين ايشيا اٽڪل °77 ويڪرائي ڦاڪ ۽ °195 ڊگھائي ڦاڪ تائين، فاصلو اٽڪل 8,560 ڪلوميٽر (5,320 ميل) ڊگهو آهي 9,600 ڪلوميٽر (6,000 ميل) ويڪر چيمبرز مطابق، يا 8,700 ڪلوميٽر (5,400 ميل) ڊگهو 9,070 ڪلوميٽر (6,000 ميل) ويڪر پيئرسن جي مطابق آھی.

انڊونيشيا ڏکڻ اوڀر طرف، هڪ ملڪ جيڪا هزارين ٻيٽن تي مشتمل آهي، سرزمين ايشيا ۾ علائقي جو هڪ اهم مقدار شامل ڪري ٿو ۽ ڏکڻ ايشيا جي انتهائي ويڪرائي ڦاڪ کي وڌائي ٿو. ملڪ جي جاگرافيائي نوعيت اهڙن سوالن کي جنم ڏئي ٿي ته ڇا سمنڊ ۽ سامونڊي ڪنارا ايشيا ۾ شمار ٿين ٿا. آسٽريليا۔انڊونيشيا سرحد اڃا تائين ڳالهين ۾ آهي. في الحال، هڪ 1997ع جو معاهدو غير تصديق ٿيل رهي ٿو. جيئن پاڻيءَ ۾ مڇي مارڻ جي حقن ۽ سامونڊي پٽيءَ ۾ معدني حقن جا سوال آهن، تيئن ٻن مختلف حدن تي ڳالهه ٻولهه ٿي رهي آهي، هڪ واٽر ڪالم لاءِ ۽ ٻي سامونڊي ڪناري لاءِ. سڀ کان ڏاکڻي سامونڊي ڪناري واري حد 10° 50' ڏکڻ، پوائنٽ A3 جي ويڪرائي ڦاڪ، آسٽريليا، انڊونيشيا ۽ پاپوا نيو گني گڏيل ٽرپ پوائنٽ آهي. ڏاکڻي پاڻيءَ جي ڪالمن جي حد اڃا به وڌيڪ ڏکڻ ۾ آهي پوائنٽ Z تي 88، 13° 56' 31.8" تي آھي.

ايشيا جي باري م يورپي نظريا

[سنواريو]

جاگرافيائي يا روايتي نظریو

[سنواريو]
تار ۽ ميڪمري طرفان سال 1916ع جو ايشيا جو فزيڪل نقشو

وچين دور جا يورپين ايشيا کي هڪ براعظم، هڪ الڳ زميني ماڳ سمجهندا ھئا. پراڻي دنيا ۾ ٽن براعظمن جو يورپي تصور قديم آثارن ڏانهن واپس وڃي ٿو. براعظمن جي تعريف گهڻي عرصي کان ڪئي وئي آهي ۽ بنيادي طور تي جاگرافيدانن، بشمول ثقافتي جاگرافيدان ۽ گڏوگڏ طبیعي جاگرافيدان جي دائري ۾ رهي ٿي. جاگرافيدانن جي وڏي اڪثريت، نيشنل جيوگرافڪ کان وٺي سي آءِ اي ورلڊ فيڪٽ بڪ ۽ ميريئم۔ويبسٽر جي جاگرافيائي ڊڪشنري تائين تقريبن سڀني ائٽلس ۽ ٻين ڪيترن ئي اشاعتن ۾، يورپ، ايشيا ۽ آفريڪا براعظمن طور بيان ڪیا ویا آھن.

هيلينڪ اصل

[سنواريو]
ترڪي جو ساحل، اصل ايشيائي ساحل روڊس تي سامونڊي ڪناري کان ڏٺو ويو

ٽي براعظمن وارو نظام قديم يونان ۾، يوناني نوآبادياتي توسيع جو وقت ۽ واپار سڄي رومی (ميڊيٽرينين) سمنڊ جي علائقي ۾ ۽ ٻيهر لکڻ جي پکيڙ ۾ ٺهيل هڪ خيال هو، جيڪو لکڻ جي جاگرافي جو هڪ لازمي شرط آهي. اهو اڳئين يوناني اونداهي دور ۾، سمنڊ ۾ قزاقي جو دور ۽ زمين تي دفاعي پارچائيزم جی دور ۾ گم ٿي چڪو هو. اڳئين مائيسينيائي يونان، ايشيا مائنر جي هڪ علائقي مان ڪجهه "خدمت ڪندڙ عورتن" جو ننڍڙو رڪارڊ ڇڏي ويو جنهن کي "ايشيا" سڏيو ويندو هو. يورپ گهڻو ڪري يونان هو، جڏهن ته "لبيا" مصر جي اولهه ۾ هڪ ننڍڙو علائقو هو. "براعظم" جي ڪا به منظم تعريف نه هئي. بهرحال، يوناني بحري جهازن هڪ فرق ڪيو جيڪو هڪ ٿيڻو هو: جزائر، nēsoi، بمقابله مکيه زمين، ēpeiros.[1] هڪ اصطلاح، ēpeir- جو تعلق انڊو۔يورپي جڙ سان آهي، جيڪو انگريزي "اوور" آھي.[2] آرمينيائي فارم جو مطلب آهي "بئنڪ، ساحل." يوناني شڪل ڪنهن نه ڪنهن قسم جي ”اوورلينڊ“ هجڻ گهرجي، چاهي مسلسل زمين هجي يا ڪو ساحل جيڪو مٿان چڙهيل هجي. لاطيني ۾ اهو مسلسل زمين "continens terra" بڻجي ويو، مختصر ڪري فقط براعظم، اسٽيم براعظم.

قديم دور جا اڪثر جهاز سمنڊ ۾ نه ويندا هئا، انهن ساحلن جي ويجهڙائي سان پيروي ڪئي، مصيبت جي پهرين نشاني تي داخل ٿيڻ لاءِ تيار رھندا ھئا. اها تعجب جي ڳالهه نه آهي ته پهريون براعظم ”ساحل“ هئا، جيئن اهي هيروڊوٽس ۾ آهن، پهريون مورخ جن جا ڪم موجود آهن، جيڪي اڳئين جاگرافي تي ڀاڙين ٿا، هاڻي ٽڪرن کان سواءِ غائب آهن. ايشيا ٻن اکري، "بلفس" يا "ڪنهن" سان بيان ڪيو ويو آهي. ھڪڙو ھلندو آھي فاسس کان ڪولچيس (جارجيا) ۾ اسود سمنڊ جي اڀرندي ڪناري تي ايشيا مائنر جي ساحل جي چوڌاري فينيشيا تائين. ٻيو سلسلو فينيشيا کان ڳاڙهي سمنڊ تائين (قديم ڳاڙهي سمنڊ جنهن ۾ فارسي نار ۽ هندي وڏي سمنڊ به شامل آهي) ۽ اتان کان هندستان تائين، جنهن کان پوءِ ”ڪو به ماڻهو نٿو چئي سگهي ته اهو ڪهڙي قسم جو علائقو آھی".

e sea

Asia

ايشيا ان جي ڪنارن جي برابر هو، جو يورپ ۽ لبيا جي به تعريف ڪن ٿا. اتر طرف، فرات (Phasis) ۽ دجلہ (Araxes) ندين جي قطار سان اوڀر طرف، يعني قفقاز جبل جي ڏکڻ ۾ ۽ ڪئسپين سمنڊ جي ڏکڻ ۾، وهي ٿو. ڏاکڻي ڪناري ڳاڙهي سمنڊ ۽ نيل نديءَ جو سلسلو جاري آهي، جيئن دارا اعظم انهن جي وچ ۾ هڪ واهه ٺاهي هئي. هي ورهاڱو ۽ نظام هيروڊوٽس کان اڳ ۾ ئي موجود هو. هو اهو نه سمجهڻ جو دعويٰ ڪري ٿو:

”مان حيران آهيان ته انسانن ڪڏهن به لبيا، ايشيا ۽ يورپ کي ورهائي ڇڏيو هجي جيئن انهن وٽ آهي، ڇاڪاڻ ته اهي انتهائي غير مساوي آهن."

سندس حيرانگي جاري آهي:

”مان سمجهان ٿو ته ٽن نالن ۽ خاص ڪري عورتن جا نالا ڇو ڪنهن اهڙي ٽريڪر کي ڏنا ويا هجن، جيڪا حقيقت ۾ هڪ هجي... ۽ نه ئي اهو چئي سگهان ٿو ته انهن ٽنهي پٿرن کي سندن نالا ڪير ٿو ڏئي."

اڳ ۾ هن ٻن پٿرن جي ڳالهه ڪئي هئي. هن جو چوڻ آهي ته،

"هڪ متبادل اتر سرحد ڊان نديء جو وات آهي."

اسٽرابو، شروعاتي رومن سلطنت جي جاگرافيدان، هيروڊوٽس جي جاگرافي جي وضاحت، تمام حيران ڪندڙ، ڪئي آهي. سڀ کان وڌيڪ قديم نيويگيشن جي ساحل کي ڇڪڻ جي اهم ضرورت آهي. جيئن قديم نيويگيٽر جبرالٽر جي پٿر جي هيٺان، ميڊيٽرينين سمنڊ ۾ لنگهندو هو (“اسان جو سمنڊ” انهن لاءِ جيڪي اتي رهندا هئا)، هن کي ٻه رستا نظر آيا، اتر ڪنارو يا ڏکڻ وارو ساحل. اسٽرابو چوي ٿو:

”هاڻي جيئن تون ٿنڀن واري آبنائيءَ ۾ چڙهندو، لبيا تنهنجي ساڄي هٿ تي نيل نديءَ تائين آهي ۽ تنهنجي کاٻي هٿ تي يورپ آهي، تینائن تائين."

اسان جي سمنڊ جي قديم نيويگيٽرن لاءِ، براعظمن کي سمنڊن کان ڌار ڪيو ويو. واهه ڏکڻ واري ڪناري کي ڳاڙهي سمنڊ تائين وڌايو. يونانين جي مزاحمت ڪرڻ لاءِ منصوبي جي همراهيءَ تمام گهڻي جاميٽري هئي، ڇاڪاڻ ته اهي جيڪڏهن ٿي سگهن ته باقاعده انگن اکرن ذريعي سڀني جاگرافيائي عوام جي نمائندگي ڪن. يوناني تصور ۾ ٿنڀن، تنائي ۽ ڳاڙهي سمنڊ جي نقطن سان هڪ مثلث غالب آهي. جيئن پاسا ٽي کنارا هئا، براعظم ٽي هئا.

is equal to its shores, which also define Europe and Libya. The northern shore runs eastward along the line if the Phasis and Araxes Rivers; that is, south of the Caucasus Mountains, and around the south of the Caspian Sea. The southern shore continues the Red Sea and the Nile River, as Darius the Great had constructed a canal between them. This division and system was already in place before Herodotus. He professes not to understand it: "I am astonished that men should ever have divided Libya, Asia and Europe as they have, for they are exceedingly unequal."[3] His astonishment continues: "I cannot conceive why three names, and women's names especially, should ever have been given to a tract which is in reality one ... nor can I even say who gives the three tracts [akrai] their names." Previously he had spoken of two tracts. He says that an alternate northern border is the mouth of the Don River.[4]

Strabo, geographer of the Early Roman Empire, has an explanation of the geography Herodotus found so puzzling. The key is the coast-hugging requirement of most ancient navigation. As the ancient navigator passed under the Rock of Gibraltar on his way into the Mediterranean Sea ("our sea" to those who lived there), two paths appeared to him, the north shore or the south shore. Strabo says:[5]

"Now as you sail into the strait at the Pillars, Libya lies on your right hand as far as the stream of the Nile, and on your left hand across the strait lies Europe as far as the Tanais."

To the ancient navigators of Our Sea, the continents were separated by seas. The canal extended the southern shore into the Red Sea. The symmetry of the scheme was too geometric for the Greeks to resist, as they represented all geographic masses by regular figures if they could. A triangle prevailed in the Greek imagination with points at the Pillars, the Tanais and the Red Sea. As the sides were three shores, the continents were three.

شاهي رومن جاگرافي

[سنواريو]

Imperial Roman geography:::: The geographer, Claudius Ptolemaeus, distinguishes between geography, which is "a representation in picture of the whole known world," and chorography ("study of places"), which "treats more fully the particulars."[6] The idea of the continents is geography and is presented as such. A chorographer in Ptolemy's view was the expert in a specific locality, such as a ship captain, a merchant, or a native. Geographers consult them but they do not write geography unless they happen to be both.

Ptolemy was a geographer of the middle Roman Empire, an Egyptian. The idea of the continents preceded the imperial Romans but through them reached to modern time to determine today's geographic views, which are enhancements and refinements of the classical. Stating that "continents are bounded more properly, when it is possible, by seas than by rivers," Ptolemy defines a three-continent system: Europe, Libya, Asia. His Libya is the North Africa of today, containing a province, Africa, whose name replaced Libya. Rejecting the Nile River as the Asian border so as not to split Egypt, Ptolemy designates the Red Sea as the border between Libya and Asia. In the north, the border between Asia and Europe is a meridian through the mouth of the Don River northward "to the unknown region."[7] Asia Minor remains "Asia properly so called."[8]

Ptolemy's Asia extends to the Far East, approximately identical to today's Asia, except that the European border runs through the future location of Moscow, then a wilderness of forest skirted by Sarmatian tribesmen. In a striking foreshadowing of European and Asian Russia, European Sarmatia lies between the Vistula River and the Don River, while Asiatic Sarmatia runs east of the Don to Scythia.[9]

Geologic view

[سنواريو]

The relatively recent study of plate tectonics has discovered that Asia has several regions that would be considered distinct landmasses if strictly geologic and tectonic criteria were used (for example, South Asia and East Asia). Definition of continental plates is the realm of geologists. Strictly in terms of geological landmasses or tectonic plates, Europe is a western peninsula of Eurasia and of the Africa-Eurasia landmass. In the latter, Europe and Asia are parts of the Eurasian plate, which excludes the Arabian and Indian tectonic plates.

Regional view

[سنواريو]

In human geography, there are several schools of thought. The more common school follows historical convention and treats Europe and Asia as different continents, categorizing East Asia, South Asia, and the Middle East as specific regions for more detailed analysis. Other schools equate the word "continent" to geographical "region" when referring to Europe and Asia in terms of physical geography. [حوالو گهربل]

Ethnic view

[سنواريو]

In European languages, the term "Asian" more commonly refers to ethnic heritage rather than a strict geographic area. In American English, "Asian" often refers to East Asians, while in British English, Asian often refers to South Asians. See the List of transcontinental countries for further geographic definitions. The term Asia Pacific generally refers to a combination of East Asia, Southeast Asia, and islands in the Pacific Ocean – and most are also considered part of Australasia or Oceania. Asia contains the Indian subcontinent, Iranian Plateau, Arabian peninsula, as well as a piece of the North American plate in Siberia.

علائقا

[سنواريو]

18ھین صدي کان وٺي، ايشيا ڪيترن ئي علائقن ۽ ذيلي علائقن ۾ ورهايل آهي. انهن تقسیم جي استعمال تي ڪو به عالمي اتفاق نه آهي. ايشيا جي ڇهه علائقن ۾ شامل آهن:

  • وچ ايشيا

عام طور تي سمجھيو ويو ته اڳوڻي سوويت وچ ايشيائي ملڪن قزاقستان، ڪرغزستان، تاجڪستان، ترڪمانستان ۽ ازبڪستان شامل آهن.

  • اوڀر ايشيا

چين، هانگ ڪانگ (چين)، جاپان، مڪاو (چين)، منگوليا، اتر ڪوريا، ڏکڻ ڪوريا ۽ تائيوان تي عام طور تي سمجھيو ويو آهي. گريٽر چين (مين لينڊ چين، چين جا ٻه خاص انتظامي علائقا ۽ تائيوان ايريا) هن علائقي جو وڏو حصو شامل آهي. مکيه لينڊ چين کي وڌيڪ پنجن ننڍن علائقن ۾ ورهائي سگهجي ٿو:

  1. چين پراپر
  2. اندروني منگوليا
  3. اتر اوڀر چين (امنچوريا)
  4. تبت ۽
  5. سنجيانگ (چيني ترڪستان يا اوڀر ترڪستان).

اوڀر ايشيا لاءِ هڪ عام مترادف آهي، شمال مشرقي ايشيا، جيتوڻيڪ ڪجهه جاگرافيدان جی مطابق هن علائقي ۾ صرف جاپاني آرڪيپيلاگو، ڪوريا جو جزيرو نما، منگوليا پليٽو ۽ اتر اوڀر چين جو ميدان، گڏوگڏ روسي ڏور اوڀر جا جبل وارا علائقا (سائبيريا جو هڪ حصو) شامل آهن.

  • اتر ايشيا عام طور تي سمجھيو ويو آھي تہ سائبيريا (روس) تي مشتمل آھي، جيڪو پڻ اتر ايشيا لاء ھڪڙو عام مترادف آھي.
  • ڏکڻ ايشيا، عام طور تي، افغانستان، بنگلاديش، ڀوٽان، برٽش انڊين اوشیئن ٽيريٽري (برطانيه)، انڊيا، مالديپ، نيپال، پاڪستان ۽ سري لنڪا تي مشتمل سمجھيو وڃي ٿو. ڏکڻ ايشيا لاءِ هڪ عام لڳ ڀڳ مترادف هندستاني برصغير ​​​​آهي جنهن ۾ افغانستان شامل ناهي.
  • ڏکڻ اوڀر ايشيا، عام طور تي، برونائي، ڪمبوڊيا، ايسٽ تيمور، انڊونيشيا، لاوس، ملائيشيا، ميانمار، فلپائن، سنگاپور، ٿائيلينڊ ۽ ويٽنام جي ايشيائي ملڪن تي سمجھيو وڃي ٿو. ھي علائقو وڌيڪ ٻن ننڍن علائقن ۾ ورهائي سگھجي ٿو:
    • مين لينڊ ڏکڻ اوڀر ايشيا
    • سامونڊي ڏکڻ اوڀر ايشيا (ملائين آرڪيپيلاگو).
  • اولهه ايشيا ابخازيا، اکروتيري ۽ ديڪيليا (برطانيه)، آرمينيا، آذربائيجان، بحرين، قبرص، جارجيا، ايران، عراق، اسرائيل، اردن، ڪويت، لبنان، اتر قبرص، عمان، فلسطين، قطر، سعودي عرب، سينائي ​​(مصر)، ڏکڻ اوسيشيا، شام، ترڪي، گڏيل عرب امارات، ۽ يمن. ويسٽ ايشيا لاءِ عام مترادفات آهن وچ اوڀر، ويجھو اوڀر، ۽ ڏکڻ اولهه ايشيا. وچ اوڀر ۾ عام طور تي مصر (آفريڪا ۽ ايشيا جي وچ ۾ هڪ بين البراعظمي ملڪ) شامل آهي پر ڏکڻ قفقاز جا ملڪ شامل نه آهن.

ايشيا جي بدلجندڙ آبهوا

[سنواريو]

UNSD پاران ايشيائي طور بيان ڪيل ملڪن لاءِ عام ڊيٽا

[سنواريو]

ايشيا جا علائقائي نقشا

[سنواريو]
ايشيا جا علائقائي نقشا

پڻ ڏسو

[سنواريو]

خارجي لنڪس

[سنواريو]
  • "Estimated Population Densities". UNEP/GRID-Arendal. وقت 3 March 2016 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 13 July 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  • "The Soil Maps of Asia". European Digital Archives of Soil Maps – EuDASM. European Commission Joint Research Centre. وقت 13 October 2008 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 20 July 2011.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  • "Asia Maps". Perry–Castañeda Library Map Collection. University of Texas Libraries. حاصل ڪيل 20 July 2011. 

حوالا

[سنواريو]
  1. Georg Autenrieth. "ēpeiros". A Homeric Dictionary for Schools and Colleges. 
  2. J.B. Hofmann. "ēpeiros". Etymologisches Wörterbuch des Griechischen (ٻولي ۾ German). München: Verlag von R. Oldenbourg. 
  3. Histories, Book IV, Article 42.
  4. Histories, Book !V, Article 45
  5. Geography, 2.5.26.
  6. Geography, Book I, Chapter 1.
  7. Geography, Book II, Prologue.
  8. Geography, Book V, Chapter 11.
  9. Geography, Book V, Chapter 8.