چاڊ
نظر ھيٺ مضمون the country تي آهي. the given name جي لاءِ Chad (name) ڏسو. ٻين استعمالن لاءِ other uses چاڊ (سلجھائپ) ڏسو.Republic of Chad
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
شُعار: '
| |||||
ترانو:
| |||||
.svg) | |||||
| گادي جو هنڌ | N'Djamena 12°06′N 16°02′E / 12.100°N 16.033°E | ||||
| سڀ کان وڏو شهر | capital | ||||
| دفتري ٻوليون | |||||
| نسلي گروھ (2009 Census[1]) | |||||
| مذهب (2020) |
| ||||
| مقامي آبادي | Chadian | ||||
| حڪومت | Unitary semi-presidential republic under a military junta[2] | ||||
| Mahamat Déby | |||||
| Succès Masra | |||||
| Djimadoum Tiraina | |||||
| مقننه | National Transitional Council[3] | ||||
| Independence from France | |||||
• Colony established |
5 September 1900 | ||||
• Autonomy granted |
28 November 1958 | ||||
• Sovereign state |
11 August 1960 | ||||
| پکيڙ | |||||
• جملي |
1٬284٬000 km2 (496٬000 sq mi)[4] (20th) | ||||
• پاڻي (%) |
1.9 | ||||
| آبادي | |||||
• 2023 اندازو |
18,523,165[5] (66th) | ||||
• گھاٽائي |
14.4 /km2 (37.3 /sq mi) | ||||
| جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2023 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
 $32.375 billion[6] (147th) | ||||
• في سيڪڙو |
$1,806[6] (179th) | ||||
| جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2023 لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
$12.596 billion[6] (145th) | ||||
چاڊ (Chad[lower-alpha 1] ; فرانسيسي: Tchad ) سرڪاري نالو جمهوريه چاڊ (Republic of Chad [lower-alpha 2] ) وچ آفريڪا ۾ هڪ زمين بند ملڪ آهي۔ هن جي اتر ۾ ليبيا، ڏکڻ ۾ وچ آفريڪي جمهوريه، اوڀر ۾ سوڊان ۽ اولهه ۾ نائجر، نائجيريا ۽ ڪيمرون آهن. هي ملڪ ٽن مختلف جاگرفيائي صوبن ۾ ورهايل آهي. اتريان علائقا ريگستاني آهن جيڪي سهارا جو حصو آهن، وچ وارو علائقو ساهيل آهي ۽ ڏاکڻيون حصو سوانا آهي. چاڊ ۾ چاڊ ڍنڍ واقع آهي، جنهن سان ملڪ جو نالو چاڊ آهي، هي ڍنڍ چاڊ جو سڀ کان وڏو گپڙاٽيل علائقو آهي۔ هن جو سڀ کان وڏو شهر اينجامينا آهي جيڪو هن جي گادي جو هنڌ به آهي. اسلام سڀ کان عام مذهب آهي، عربي ۽ فرانسيسي هتان جون سرڪاري ٻوليون آهن.[10]
چاڊ، سرڪاري طور تي چاڊ جي جمهوريه، اتر ۽ وچ آفريڪا جي سنگم تي هڪ آزاد رياست آهي. زميني بند ٿيل ملڪ اتر ۾ لبيا، اوڀر ۾ سوڊان، ڏکڻ ۾ مرڪزي آفريڪي جمهوريه، ڏکڻ ۾ ڪيمرون، ڏکڻ اولهه ۾ نائيجيريا (ليڪ چاڊ) ۽ اولهه ۾ نائجر سان لڳل آهي. چاڊ جي آبادي 16 ملين آهي، جنهن مان 1.6 ملين گاديءَ واري شهر اجامنا (N'Djamena) ۾ رهن ٿا. لڳ ڀڳ 12,84,000 چورس ڪلوميٽرن (496,000 چورس ميل) جي ڪل ايراضي سان، چاڊ آفريڪا ۾ پنجون نمبر وڏو ملڪ آهي ۽ دنيا ۾ ايراضي جي لحاظ کان 20 نمبر وڏو ملڪ آهي. چاڊ جا ڪيترائي علائقا آهن: اتر ۾ صحارا ريگستان، وچ ۾ هڪ خشڪ علائقو جيڪو ساحل جي نالي سان مشهور آهي ۽ ڏکڻ ۾ وڌيڪ زرخيز سوڊاني سوانا زون. ڍنڍ چاڊ، جنهن جي پٺيان ملڪ جو نالو رکيو ويو آهي، آفريڪا ۾ ٻيو نمبر وڏو آبي زمين آهي. چاڊ جون سرڪاري ٻوليون عربي ۽ فرينچ آهن. اهو 200 کان وڌيڪ مختلف نسلي ۽ لساني گروهن جو گهر آهي. چاڊ ۾ اسلام (55.1٪) ۽ عيسائيت (41.1٪) مکيه مذهب آهن. [11][12]
7 صدي عيسويءَ جي شروعات ۾، انساني آبادي وڏي تعداد ۾ چاڊ جي بيسن ۾ لڏي وئي. پهرين صدي عيسويءَ جي آخر تائين، رياستن ۽ سلطنتن جو هڪ سلسلو چاڊ جي ساحيلين پٽي ۾ اڀري ۽ زوال پذير ٿي چڪو هو، هر هڪ خطي مان گذرندڙ ٽرانس-صحارن واپاري رستن کي ڪنٽرول ڪرڻ تي ڌيان ڏنو. فرانس 1920 ع تائين علائقو فتح ڪيو ۽ ان کي فرانسيسي استوائي آفريڪا جي حصي طور شامل ڪيو. 1960 ۾، چاڊ فرانڪوئس تومبالبي جي اڳواڻي ۾ آزادي حاصل ڪئي. مسلم اتر ۾ سندس پاليسين جي خلاف ناراضگي 1965 ۾ هڪ ڊگهي گهرو ويڙهه جي خاتمي ۾ ختم ٿي وئي. 1979 ۾ باغين راڄڌاني کي فتح ڪيو ۽ ڏکڻ جي تسلط کي ختم ڪري ڇڏيو. باغي ڪمانڊر ان کان پوءِ پاڻ ۾ وڙهندا رهيا جيستائين حسين هيبري پنهنجي مخالفن کي شڪست ڏني. چاڊين-ليبيا تڪرار 1978 ۾ لبيا جي حملي سان شروع ٿيو جيڪو 1987 ۾ فرانس جي فوجي مداخلت (آپريشن ايپرويئر) سان بند ٿي ويو. 1990 ۾ سندس جنرل ادريس ڊيبي طرفان حسين هيبري جو تختو اونڌو ڪيو ويو. فرينچ جي مدد سان، چاڊ نيشنل آرمي جي جديديت 1991 ۾ شروع ڪئي وئي. 2003 کان، سوڊان ۾ دارفور بحران سرحد تي ڦهلائي ڇڏيو ۽ قوم کي غير مستحڪم ڪيو. اڳ ۾ ئي غريب، قوم ۽ ماڻهن سوين هزارين سوڊاني پناهگيرن کي آباد ڪرڻ لاء جدوجهد ڪئي جيڪي اوڀر چاڊ ۾ ڪئمپن ۾ ۽ ان جي چوڌاري رهن ٿا. جڏهن ته ڪيترن ئي سياسي پارٽين چاڊ جي قانون سازي ۾ حصو ورتو، قومي اسيمبلي، ادريس ڊيبي جي صدارت دوران محب وطن سالويشن موومينٽ جي هٿن ۾ مضبوط طور تي رکيل هئي، جنهن جي حڪمراني کي آمرانه طور بيان ڪيو ويو هو. d[13][14][15]
اپريل 2021 ۾ FACT باغين پاران صدر ڊيبي جي قتل ٿيڻ کان پوءِ، سندس پٽ, محمد ڊيبي جي اڳواڻي ۾ عبوري فوجي ڪائونسل حڪومت جو ڪنٽرول سنڀاليو ۽ اسيمبلي کي ٽوڙي ڇڏيو. چاڊ سياسي تشدد ۽ بار بار جي فوجي بغاوتن سان متاثر آهي. چاڊ انساني ترقي جي انڊيڪس ۾ 0.394 سان 2هين نمبر تي گهٽ ۾ گهٽ آهي، 2021 ۾ 190هين نمبر تي آهي، ۽ گهٽ ۾ گهٽ ترقي يافته ملڪ دنيا جي غريب ۽ بدعنوان ملڪن مان هڪ هجڻ جي اثرات کي منهن ڏئي ٿو. هن جا گهڻا رهواسي غربت ۾ رهن ٿا جيئن هارين ۽ چرواهن. 2003 کان وٺي خام تيل, روايتي ڪپهه جي صنعت کي ختم ڪندي, ملڪ جي برآمد آمدني جو بنيادي ذريعو بڻجي چڪو آهي. چاڊ وٽ انساني حقن جو خراب رڪارڊ آهي، بار بار بدسلوڪي سان گڏ، جهڙوڪ منماني قيد، غير عدالتي قتل، ۽ سيڪيورٽي فورسز ۽ هٿياربند مليشيا ٻنهي طرفان سول آزادين تي حدود آهي.
فهرست لاڳاپيل مضمون چاڊ[سنواريو]
- فهرست لاڳاپيل مضمون چاڊ
خارجي ڳنڍڻا[سنواريو]
- حڪومتي
- (فرانسيسي) سرڪاری موقع حباله
- (فرانسيسي) سرڪاري صدارتي موقع حباله آرڪائيو ڪيا ويا 2011-02-26 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- ڪابينه جو موقع حباله آرڪائيو ڪيا ويا 2009-07-27 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- عمومي
- چاڊ آرڪائيو ڪيا ويا 2020-04-24 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. ڪتاب عالمي حقائق ۾ معلومات
- چاڊ آرڪائيو ڪيا ويا 2015-09-23 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. منصوبو مفتوح فهرست تي
- چاڊ پروفائيل بر موقع بي بي سي نيوز
- وڪيميڊيا نقشي نامو چاڊ
- [[عڪس:Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg
] Chad سفري رهنما طرفان وڪي سفر
حوالا[سنواريو]
- ↑ "Analyse Thematique des Resultats Definitifs Etat et Structures de la Population". Institut National de la Statistique, des Études Économiques et Démographiques du Tchad. وقت 28 December 2019 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 May 2020. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ Ramadane, Mahamat (2 October 2022). "Junta set to stay in power after Chad delays elections by two years". Reuters (N'Djamena). https://www.reuters.com/world/africa/junta-set-stay-power-after-chad-delays-elections-by-two-years-2022-10-02/.
- ↑ "Chad's military ruler Mahamat Deby names transitional parliament". Al Jazeera. 24 September 2021. https://www.aljazeera.com/news/2021/9/24/chads-military-ruler-mahamat-deby-names-transitional-parliament.
- ↑ "Le TCHAD en bref" (ٻولي ۾ French). INSEED. وقت 22 December 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 18 December 2015. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ سانچو:Cite CIA World Factbook
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Chad)". IMF.org. International Monetary Fund. حاصل ڪيل 18 October 2023.
- ↑ حوالي جي چڪ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named:religions2020 - ↑ "Gini Index". World Bank. حاصل ڪيل 15 July 2022.
- ↑ "Human Development Report 2023/24" (PDF). United Nations Development Programme. حاصل ڪيل 13 March 2024.
- ↑ "Glottolog 4.8 - Languages of Chad". glottolog.org. حاصل ڪيل 2023-08-15.
- ↑ "Religions in Chad | PEW-GRF". وقت 8 October 2022 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 11 August 2022. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "Enquête Démographique et de Santé 1996–1997" (PDF). وقت 2022-10-09 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "Chad's authoritarian Deby unwilling to quit". Deutsche Welle. حاصل ڪيل 4 August 2020.
- ↑ Haynes, Suyin. "This African Country Has Had a Yearlong Ban on Social Media. Here's What's Behind the Blackout". Time. حاصل ڪيل 4 August 2020.
- ↑ Werman, Marco. "ExxonMobil and Chad's Authoritarian Regime: An 'Unholy Bargain'". The World. Public Radio International. حاصل ڪيل 4 August 2020.
حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/> نہ مليو