مواد ڏانھن هلو

ميٿيو، حواري

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
سينٽ ميٿيو، حواري
Saint Matthew the Apostle

سينٽ ميٿيو دي اينجل از: گئڊو ريني
حواري( عیسیٰ جو حواري)، انجيلي فرقي وارو(انگريزي: Evangelist) ۽ شھيد.
تاريخ پيدائش پھرين صدي عيسوي
ڪيپرنئم[1]
تاريخ وفات پھرين صدي عيسوي
ھائرپولس جي ويجھو يا ايٿوپيا,سندس تبرڪات سيليرنو اٽلي ۾ دفنايل اٿس
قابل احترام ايسٽرن آرٿوڊڪس چرچ,
رومن ڪيٿولڪ چرچ,
ايسٽرن ڪيٿولڪ چرچ,
اوريئنٽل آرٿوڊڪس چرچ,
چرچ آف دي ايسٽ,
اينگليڪن ڪميونين,
لوٿرن ازم
تعظيم ۽ تڪريم پري- ڪانگريگيشن
اهم مزار تبرڪات سيليرنو، اٽلي
ضيافت 21 سيپٽمبر
خصوصيتون عيسائين واري شھادت


ميٿيو، حواري(انگريزي: Matthew the Apostle) يا متي جنھن کي سينٽ ميٿيو جي نالي سان سڃاتو ويندو آهي. عيسائي بائيبل مطابق ھي عیسیٰ مسیح جي ٻارھن حوارين(انگريزي: Apostles) مان ھڪ ھيو ۽ ھڪ عيسائي روايت مطابق عيسائين جي چئن انجيلي فرقي وارن مان ھڪ ھيو.

نئون عھدنامو

[سنواريو]
بوڊليئن لائبريري ۾ رکيل 1609 ۾ آرمينيائي گاسپل جي ھڪ جلد ۾ رڱيل ميٿيو جي تصوير

عیسیٰ مسیح جي شروعاتي حوارين مان ھڪ ھيو جيڪو ڪيپرنئم ۾ ڪسٽم جي وصولي ڪندڙ ملازم ھيو جنھن کي سڏ ٿيو تہ عیسیٰ مسیح جي پيروي ڪري.[2]


ابتدائي زندگي

[سنواريو]
ڏکڻ ڪيليفورنيا جي شھر چارليٽ ۾ سينٽ ميٿيو جي جرمن لوٿرن چرچ ۾ سينٽ ميٿيو جي تصوير

ھن لاء خيال آهي تہ رومي سلطنت جي صوبي جوڊيا(انگريزي: Judea) يا ايوڊيا(انگريزي: Iudaea province)کان ٻاهر واقع شھر گئليلي(انگريزي: Galilee) ۾ پيدا ٿيو ۽ الفيئس جو پٽ ھيو.[3] ھن آرامي(انگريزي: Aramaic) ۽ يوناني ٻوليءَ ۾ تعليم حاصل ڪئي ۽ ٽيڪس جي وصولي جي نوڪري حاصل ڪيائين. [4][5][6][7]ھن جا ھم مذھب يھودي ھن جي ان نوڪريءَ تي ساڻس حقارت ڪندا ھيا ڇو تہ اھا نوڪري قابض رومين جي مدد ھئي جي مترادف ھئي. [8]

سينٽ ميٿيو کي سڏ ٿيڻ وارو منظر 1600 ۾ ٺاھيل ڪاراوئگيو جي پينٽنگ ۾ ڏيکاريل

کيس سڏ ٿيڻ کان اول ميٿيو عیسیٰ مسیح جي پنھنجي گھر ۾ دعوت ڪئي هئي. ان دعوت ۾ شرڪت تي يھودي ڪاتبن ۽ سماجي گروھ فارسييز عیسیٰ مسیح تي تنقيد ڪئي ھئي تہ ان ٽيڪس اڳاڙيندڙن ۽ گنھگارن جي ماني کاڌي آھي. ان تنقيد جو عیسیٰ مسیح جواب ڏيندي چيو ھو تہ:

مان نيڪوڪارن کي نہ پر گنھگارن کي سڏڻ آيو آھيان تہ جيئن توبھ ڪن.

— (Mark 2:17, Luke 5:32)

حواري واري حيثيت

[سنواريو]
انڊيا جي شھر پانڊيچري ۾ سينٽ ميٿيو چرچ جي ھڪ ٺلھ جو ھيٺيون حصو


نئين عھدنامي ۾ ھن جو ذڪر عیسیٰ مسیح جي ٻارھن حوارين ۾ ٿيل آهي ۽ کيس عیسیٰ مسیح جي وري زندہ ٿيڻ ۽ سندس آسمان ڏانھن کڄڻ جو شاھد قرار ڏنو ويو آهي.[9] .[3] حواري جيروسلم ۾ ئي ترسيا ۽ اعلان ڪيائون تي عیسیٰ ئي اھو مسيح ھيو جنھن جي آڻڻ جو خدا واعدو ڪيو هو.يھودين جي تلمود ۾ لکيل آهي تہ ’متي' يسوع(انگريزي: Jeshu) جي پنجن حوارين مان ھو. [10] بعد ۾ چرچ جي پادرين جھڙوڪ: ارينيئيس ۽ اليگزينڊريہ جي ڪليمنٽ دعویٰ ڪئي ھئي تہ ٻين ملڪن ڏانهن وڃڻ کان اڳ ميٿيو جوڊيا(انگريزي: Judea) جي يھودين ۾ گاسپل جي تبليغ ڪئي ھئي.ٻين ملڪن واري ڳالھ سان وري قديم ليکڪن جو اختلاف آهي.[3] رومن ڪيٿولڪ چرچ ۽ آرٿوڊڪس چرچ ان روايت برقرار رکيو آھي تہ ميٿيو کي شھيد ڪيو ويو ھو. [11][12] جيتوڻيڪ ان روايت کي ٻين صدي عيسويءَ ۾ گناسٽڪ ھيريٽڪ(انگريزي: gnostic heretic) ھيراڪليئن(انگريزي: Heracleon) رد ڪري چڪو هو[5]

ميٿيو جو انجيل

[سنواريو]
ريمبرانڊٽ پاران 1661 ۾ سينٽ ميٿيو ۽ ملائڪ جي رڱيل تصوير

ميٿيو جو انجيل(انگريزي: Matthew's Gospel) ڪنھن نامعلوم جو لکيل آھي. ليکڪ جو نالو ڪتاب ۾ بہ ناھي لکيل. ان جي عبارت ۾ "ميٿيو مطابق.." لفظ بہ ٻين صدي عيسويءَ ۾ شامل ڪيا ويا.[13][14] ان انجيل جي ميٿيو سان منصوب ھجڻ جي روايت ٻين صدي عيسويءَ ۾ ھڪ عيسائي بشپ ھائراپولس جي پپائيس جي ھئي جنھن جو ذڪر چرچ جي ھڪ تاريخ نويس ايوسيبيئس ٽين صدي عيسويءَ ۾ ڪيو ھو جنھن مطابق ميٿيو عیسیٰ مسیح جون پيشنگوئيون ۽ چوڻيون عبراني ٻولي۾ لکندو ويو. [15][Notes 1] اھو بہ خيال آهي تہ ميٿيو ٻہ ڪتاب لکيا ھڪ عبراني ٻولي ۾ ۽ ٻيو يوناني ٻولي ۾ جن مان عبراني ٻولي وارو وڃائجي ويو.


ميٿيو جا غيرمستند انجيل

[سنواريو]
روم ۾ سينٽ جان واري وڏي بيسييلڪا ۾ سينٽ ميٿيو جو مجسمو

ٽين صدي عيسويءَ ۾ يھودي عيسائين وارن انجيلن کي ميٿيو سان منصوب ڪيو ويو جن ۾ نظارين ۽ ايبئونائيٽز شامل آهن. انھن جا ڪجهه حصا قولن جي صورت ۾ جيروم ۽ ايپيفينئس ۽ ٻين محفوظ ڪيا. اڪثر تعليمي مطالعي نظارين (انگريزي: Nazarenes) جي 26 ڪتابي ٽڪرن ۽ ايبيئونيائي (انگريزي: Ebionites) واري 7 ڪتابي ٽڪرن ۾ فرق ظاھر ڪيو آھي. نقادي شارحن مطابق اھي ڪتابي ٽڪرا يوناني ٻولي ۾ لکيا ويا ۽ انھن جو تعلق ميٿيو سان آھي.[16] A اقليتي عالمن جو خيال آهي تہ اھي ٽڪرا درحقيقت اصل آرامي ٻولي واري يا عبراني ٻولي واري گم ٿي ويل انجيل جو حصو آھن. سوڊو ميٿيو وارو انجيل ستين صدي عيسويءَ جي ٽن ٻين لکڻين جو مجموعو آھي. اوريجن(انگريزي: Origen) جي مطابق سڀ کان پھريون ميٿيو انجيل لکيو ھو.[17]

سيليرينو ڪيٿيڊرل جو تبرڪات وارو تھ خانو

ان انجيل کي عبراني ٻولي ۾ جيروسلم لڳ ڪتابي شڪل ڏني وئي ۽ ان جو يوناني ۾ ترجمو ڪيو ويو جيڪا ڪاپي وڃائجي وئي باقي عبراني ٻولي واري ڪاپي ڪئيسريئا واري عيسائي مرڪز جي لائبريري ۾ محفوظ ڪئي وئي جتان نظاري ڪميونٽي ھڪ ڪاپي جيروم لاء نقل ڪئي.[18] [19] ميٿيو جو انجيل عبرانين وارو انجيل سڏجڻ لڳ [20] يا ڪڏھن ڪڏھن ا حوارين وارو انجيل سڏبو هو.[21] اھو بي سمجھيو ويو تہ اھو انجيل بائيبل م موجود يوناڻي ميٿيو جو اصل آھي.[22]ان ھوندي به جديد عالمن ان کي چئلينج ڪيو.[23][24][25]نظاري عيسائين جو خيال ھيو تہ عبراني انجيل ميٿيو جو خود ترتيب ڏنل آهي.[26]

عقيدت

[سنواريو]
سينٽ ميٿيو جو مجسمو

رومن ڪيٿولڪ، آرٿوڊڪس ۽ انجيلي لوٿرن چرچ ميٿيو کي سينٽ تسليم ڪندا آهن.[27] ھن جو فيسٽ مغرب ۾ 21 سيپٽمبر تي ۽ مشرق ۾ 16 نومبر تي ملھايو ويندو آهي.ھن جو مقبرو ڏکڻ اٽلي جي ساليرنو ڪيٿيڊرل ۾ واقع آهي. ٻين انجيلي حوارين وانگر ميٿيو کي فنون لطيف ۾ ڪافي ڏيکاريو ويو آهي.

اسلام ۾ حيثيت

[سنواريو]
مغل بادشاھ لاءِ ڪيسوداس پاران 1530 ۾ ٺاھيل پينٽنگ جنھن م سينٽ ميٿيو کي انجيل لکندي ڏيکاريل ء پاسي ۾ ملائڪ ھڪ جلد جھلي بيٺل ڏيکاريل

قرآن ۾ عیسیٰ مسیح جي حوارين جو ذڪر ٿيل آهي پر انھن جا نالا ناھن ڏنل پر کين خدا جي ڪمن ۾ مددگار ڏيکاريو ويو آهي .[28] قرآن جي مفسرن(انگريزي: exegesis) تفسيرن ۾ حوارين ۾ ميٿيو جو نالو متي جي نالي سان ڏنو آھي.[29] قرآن جي مفسرن ان روايت کي محفوظ ڪيو ويو آھي تہ اينڊريو ۽ ميٿيو ٻئي حواري ھئا ۽ ايٿوپيا ( ايٿوپيا موجوده آفريڪي ملڪ نہ پر ڪيسپئن سمنڊ جي ڏکڻ وارو علائقو ھيو) خدا جي تبليغ لاء ويا ھئا.

حوالا

[سنواريو]
  1. ↑  Easton, Matthew George. "Matthew". Easton's Bible Dictionary. T. Nelson and Sons. 
  2. ↑ سانچو:Bibleref سانچو:Bibleref سانچو:Bibleref
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 سانچو:CathEncy
  4. ↑ Werner G. Marx, Money Matters in Matthew, Bibliotheca Sacra 136:542 (April–June 1979):148- 57
  5. ↑ 5.0 5.1 James Orr (وڪي نويس.). "The International Standard Bible Encyclopedia: Matthew". Studylight.org. حاصل ڪيل 2010-02-22. 
  6. ↑ Catherine Hezser, Jewish Literacy in Roman Palestine, Mohr Siebeck, صفحو. 172, ISBN 978-3161475467, حاصل ڪيل 2014-09-10, Even if they were pious and able to read the Hebrew Bible and/or literate in Greek poetry and prose, the writing they had to do in every day life ... 24 For the evidence of tax receipts amongst the Judaean Desert papyri see section II. 
    • The Cambridge history of Judaism: 2 p192 ed. William David Davies, Louis Finkelstein "We are now touching upon that milieu in which Greek language and civilization were readily accepted in order to ... A great number of tax receipts on ostraca mainly from the 2nd century BCE show how Jews, Egyptians and Greeks.. "
  7. ↑ Encyclopædia Britannica. "Encyclopædia Britannica: Saint Matthew the Evangelist". Britannica.com. حاصل ڪيل 2010-02-22. 
  8. ↑ "Saint Matthew". 
  9. ↑ Anchor Bible Reference Library, Doubleday, 2001 pp. 130-133, 201
  10. ↑ Wilhelm Schneemelcher New Testament Apocrypha: Writings Relating to the Apostles revised edition translated R. McL. Wilson – 2003 Page 17 "in the Babylonian Talmud five disciples of Jesus are mentioned by name: 'Matthai, Nagai, Nezer, Buni, Thoda' (Sanhedrin 43a)."
  11. ↑ Nathaniel Lardner, Andrew Kippis, "Eusebius, Church History 3.24.6", The Works of Nathaniel Lardner, Volume 5 (W. Ball), صفحو. 299, حاصل ڪيل 2010-02-22 
  12. ↑ Darrell L. Bock – Studying the Historical Jesus: A Guide to Sources and Methods – Page 164 2002 "The early church tradition is consistent in claiming that Matthew wrote his Gospel in Hebrew for the Jews (Irenaeus, Against Heresies 3.1.1)."
  13. ↑ Harrington 19918.
  14. ↑ Nolland 200516.
  15. ↑ Turner 200815–16.
  16. ↑ Vielhauer NTA1
  17. ↑ Edwards, James R. (2009). The Hebrew Gospel and the Development of the Synoptic Tradition. Wm. B. Eerdmans Publishing. p. 18. ISBN 978-0802862341. https://books.google.com/books?id=Vs9YXAB_axYC&pg=PA18#v=snippet&q=%22The%20First%20Gospel,%20says%20Origen%22&f=false. 
  18. ↑ Edward Williams B. Nicholson, ed (1979). The Gospel according to the Hebrews, its fragments tr. and annotated, with a critical analysis of the evidence relating to it, by E. B. Nicholson. [With Corrections and suppl. notes]. p. 82. https://books.google.com/books?id=Cb4CAAAAQAAJ&pg=PA82&q=%22Hebrews%20was%20yet%20extant%22#v=onepage&f=false. 
  19. ↑ Saint Jerome (2000). Thomas P. Halton. ed. On Illustrious Men (The Fathers of the Church, Volume 100). CUA Press. p. 10. ISBN 978-0813201009. https://books.google.com/books?id=uqzY1zBtKg0C&pg=PA10&q=%22composed%20a%20gospel%20of%20Christ%22#v=onepage&f=false. 
  20. ↑ Arland J. Hultgren; Steven A. Haggmark (1996). The Earliest Christian Heretics: Readings from Their Opponents. Fortress Press. p. 122. ISBN 978-0800629632. https://books.google.com/books?id=_wLZAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=Cerinthus+Merinthus. 
  21. ↑ Edward Williams B. Nicholson, ed (1979). The Gospel according to the Hebrews, its fragments tr. and annotated, with a critical analysis of the evidence relating to it, by E. B. Nicholson. [With Corrections and suppl. notes]. p. 26. https://books.google.com/books?id=Cb4CAAAAQAAJ&pg=PA26#v=snippet&q=%22now%20sum%20up%20the%20external%20evidence%22&f=false.  books?id=c2ANAAAAYAAJ&pg=PR4#v=onepage&q=%22Gospel%20of%20the%20Apostles%22&f=false The Gospel of Jesus]. G. Smith. p. iv. https://books.google. com/ books?id=c2ANAAAAYAAJ&pg=PR4#v=onepage&q=%22Gospel%20of%20the%20Apostles%22&f=false. 
  22. ↑ Harrison, Everett Falconer (1964). Introduction to the New Testament. Wm. B. Eerdmans Publishing. p. 152. ISBN 9780802847867. https://books.google.com/books?id=qh7b4o6JQpIC&pg=PA152#v=onepage&q=Aramaic%20matthew%20%22roughly%20equated%22&f=false. 
  23. ↑ Edwards, James R. The Hebrew Gospel & the Development of the Synoptic Tradition, Wm. B. Eerdmans Publishing Co, 2009. ISBN 978-0802862341, pp 245-258
  24. ↑ Watson E. Mills, Richard F. Wilson and Roger Aubrey Bullard, Mercer Commentary on the New Testament, Mercer University Press, ISBN 978-0865548640, 2003, p.942
  25. ↑ Saint Epiphanius (Bishop of Constantia in Cyprus) (1987). Frank Williams. ed. The Panarion of Ephiphanius of Salamis: Book I (sects 1-46). BRILL. p. 129. ISBN 9789004079267. https://books.google.com/books?id=s9-utOHPLfEC&pg=PA129#v=snippet&q=%22and%20they%20call%20this%20thing%20Hebrew%22&f=false. "What they call a Gospel according to Matthew, though it is not entirely complete, but is corrupt and mutilated — and they call this thing 'Hebrew'!" 
  26. ↑ "On Illustrious Men (The Fathers of the Church, Volume 100)". 
  27. ↑ Evangelical Lutheran Church in America: Lesser Festivals, Commemorations, and Occasions, Evangelical Lutheran Worship, page 57. Augsburg Fortress.
  28. ↑ سانچو:Cite quran
  29. ↑ Historical Dictionary of Prophets In Islam And Judaism, Brandon M. Wheeler, Disciples of Christ: "Muslim exegesis identifies the disciples as Peter, Andrew, Matthew, Thomas, Philip, John, James, Bartholomew, and Simon"


حوالي جي چڪ: "Notes" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="Notes"/> نہ مليو

"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=ميٿيو،_حواري&oldid=280273" تان ورتل