ڏاکڻي سمنڊ
ڏاکڻي سمنڊ (Southern Ocean) جنهن کي انٽارڪٽڪ سمنڊ (Antarctic Ocean)[1] به چيو وڃي ٿو، دنيا جي سمنڊ جي ڏاکڻين پاڻيءَ تي مشتمل آهي، عام طور تي °60 ڏکڻ ويڪرائي ڦاڪ جي ڏکڻ ۾ ورتو وڃي ٿو ۽ انٽارڪيڪا کي گهيرو ڪري ٿو. 2,03,27,000 چورس ڪلوميٽر (78,48,000 اسڪوائر ميل) جي پکيڙ سان، ان کي پنجن پرنسپل سامونڊي ڀاڱن مان ٻيو نمبر ننڍو سمجھيو وڃي ٿو: پئسفڪ، ائٽلانٽڪ ۽ هندي سمنڊ کان ننڍو پر آرڪٽڪ سمنڊ کان وڏو.[2]
 |
| زمين جا وڏا سمنڊ يا يا ساگر |
|---|
|
دنيا جا وڏا سمنڊ |
ڏاکڻي سمنڊ جي وڌ ۾ وڌ کوٽائي، اها تعريف استعمال ڪندي ته اهو 60هين متوازي ڏکڻ ۾ آهي، فيبروري 2019ع جي شروعات ۾ فائيو ڊيپس ايڪسپيڊيشن پاران سروي ڪيو ويو. ايڪسپريس جي ملٽي بيم سونار ٽيم "46'28°60 ڏکڻ، "32'32°25 اولهه تي 7,434 ميٽر (24,390 فوٽ) جي کوٽائي سان تمام گهڻي اونهي نقطي جي نشاندهي ڪئي. مهم جو اڳواڻ ۽ چيف آبدوز پائلٽ وڪٽر ويسڪوو، ڏاکڻي سمنڊ جي هن اونهي نقطي کي ”فئڪٽرين ڊيپ“ جو نالو ڏيڻ جي تجويز ڏني آهي، جنهن ۾ هن پهريون ڀيرو 3 فيبروري، 2019ع تی ڪاميابيءَ سان هيٺئين حصي جو دورو ڪيو.[3]
سال 1770ع واري ڏهاڪي ۾ پنهنجي سفر جي ذريعي، جيمس ڪڪ ثابت ڪيو ته پاڻي دنيا جي ڏاکڻي ويڪرائي ڦاڪن کي گهيرو ڪري ٿو. ان جي باوجود، جاگرافيدان اڪثر ان ڳالهه تي متفق نه ٿيا آهن ته ڇا ڏاکڻي سمنڊ کي پاڻي جي جسم جي طور تي بيان ڪيو وڃي جيڪو موسمي طور تي اڀرندڙ انٽارڪٽڪ ڪنورجينس سان جڙيل هجي؛ هڪ سامونڊي علائقو جتي انٽارڪٽڪ مان ٿڌو، اتر طرف وهندڙ پاڻي گرم سبانٽارڪٽڪ پاڻيءَ سان ملي ٿو، يا ان جي وضاحت نه ڪئي وئي آهي.[4] ان جي پاڻيءَ سان بدران پئسفڪ، ائٽلانٽڪ ۽ هندي ساگرن جي ڏاکڻين حدن وانگر سمجھيو وڃي ٿو. بين الاقوامي هائيڊروگرافڪ آرگنائيزيشن (IHO) آخرڪار بحث کي ختم ڪري ڇڏيو جڏهن ته ڏاکڻي سمنڊ جي اوسر جي گردش جي مڪمل اهميت جو اندازو لڳايو ويو ۽ اصطلاح ڏاکڻي سمنڊ هاڻي پاڻي جي جسم جي وضاحت ڪري ٿو جيڪو ان گردش جي اتر واري حد جي ڏکڻ ۾ واقع آهي.[5]
ڏاکڻي سمنڊ اوورٽرننگ سرڪيوليشن اهم آهي ڇاڪاڻ ته اهو عالمي ٿرموهالين گردش جو ٻيو اڌ حصو ٺاهي ٿو، باقي اڌ حصو وڌيڪ مشهور ائٽلانٽڪ ميريڊينل اوورٽرننگ سرڪیولیشن (AMOC) آهي.[6] گهڻو ڪري AMOC وانگر، اهو پڻ آبهوا جي تبديلي کان گهڻو متاثر ٿيو آهي، انهن طريقن سان جيڪي سامونڊي سطحن کي وڌايو آهي ۽ اهو پڻ ٿي سگهي ٿو ته گردش ڪافي طور تي سست ٿي سگهي ٿي يا هڪ ٽپڻ واري نقطي کي گذرڻ ۽ مڪمل طور تي ختم ٿي سگهي ٿو.[7] بعد ۾ عالمي موسم تي خراب اثر پوندا ۽ ڏاکڻي سمنڊ ۾ سامونڊي ماحوليات جي ڪم تي جيڪي صدين تائين پکڙجي ويندا.[8][9] وڌيڪ، جاري گرمي اڳ ۾ ئي ڏکڻ سمنڊ ۾ سامونڊي ماحولياتي نظام کي تبديل ڪري رهيو آهي.[10]
حوالا[سنواريو]
- ↑ EB (1878).
- ↑ "Introduction – Southern Ocean". CIA Factbook. حاصل ڪيل 16 July 2012.
...As such, the Southern Ocean is now the fourth largest of the world's five oceans (after the Pacific Ocean, Atlantic Ocean, and Indian Ocean, but larger than the Arctic Ocean).
- ↑ "Explorer completes another historic submersible dive". For The Win. حاصل ڪيل 2019-02-16.
- ↑ Pyne, Stephen J. (1986). The Ice: A Journey to Antarctica. University of Washington Press.
- ↑ "Do You Know the World's Newest Ocean?". ThoughtCo.
- ↑ "NOAA Scientists Detect a Reshaping of the Meridional Overturning Circulation in the Southern Ocean". NOAA.
- ↑ Haumann, F. Alexander; Gruber, Nicolas; Münnich, Matthias; Frenger, Ivy; Kern, Stefan (September 2016). "Sea-ice transport driving Southern Ocean salinity and its recent trends" (en ۾). Nature 537 (7618): 89–92. doi:. ISSN 1476-4687. PMID 27582222. Bibcode: 2016Natur.537...89H. https://www.nature.com/articles/nature19101.
- ↑ Lenton, T. M.; Armstrong McKay, D.I.; Loriani, S.; Abrams, J.F.; Lade, S.J.; Donges, J.F.; Milkoreit, M.; Powell, T.; Smith, S.R.; Zimm, C.; Buxton, J.E.; Daube, Bruce C.; Krummel, Paul B.; Loh, Zoë; Luijkx, Ingrid T. The Global Tipping Points Report 2023 (Report). University of Exeter.
- ↑ Logan, Tyne. "Landmark study projects 'dramatic' changes to Southern Ocean by 2050". ABC News.
- ↑ Constable, Andrew J.; Melbourne-Thomas, Jessica; Corney, Stuart P.; Arrigo, Kevin R.; Barbraud, Christophe; Barnes, David K. A.; Bindoff, Nathaniel L.; Boyd, Philip W. et al. (2014). "Climate change and Southern Ocean ecosystems I: how changes in physical habitats directly affect marine biota" (en ۾). Global Change Biology 20 (10): 3004–3025. doi:. ISSN 1365-2486. PMID 24802817. Bibcode: 2014GCBio..20.3004C. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/gcb.12623.