چارباغ
 |
ھي مضمون وڪپيڊيا ايشيائي مھيني 2024ع جي حصي طور اماڻيو ويو ھيو يا ان کي وڌايو ويو ھيو. |
چارباغ يا چاهار باغ (فارسي: چهارباغ، رومانوي:چہارباغ، lit. 'چار باغ'؛ هندي: چار باغ چار باغ، اردو: چار باغ چار باغ، بنگالي: چار باغ) هڪ فارسي ۽ هند-فارسي آهي، جنهن ۾ چار باغن جو چوٿون حصو آهي. باغن کي روايتي طور تي پاڻي جي رستن سان الڳ ڪيو ويو آهي، گڏو گڏ قرآن ۾ ذڪر ڪيل جنت جي چئن باغن ۽ چئن دريائن جي نمائندگي ڪن ٿا. چاه باغ کي وهندڙ پاڻيءَ بدران ويڪرائي ڦاڪن ذريعي به ورهائي سگهجي ٿو.[1] اهڙا باغ سڄي اولهه ايشيا (جنهن ۾ ايران شامل آهن)، ڏکڻ ايشيا (جنهن ۾ پاڪستان ۽ هندستان شامل آهن)، اتر آفريڪا ۽ اڳوڻي الاندلس جي ملڪن ۾ مليا آهن.[2] چارباغ جو هڪ مشهور مثال هندستان ۾ تاج محل آهي.
تصور
[سنواريو]
روايتي چهارباغ باغ جي وچ ۾ هڪ ننڍڙي چورس بيسن ۾ شامل محوري واٽر ويز سان گڏ چار حصن واري باغ جي جوڙجڪ آهي.
تاريخ
[سنواريو]چاهار باغ جو خاڪو اچامنيڊ سلطنت جي جنت جي باغن ۾ پيدا ٿيو، جيئن پاسارگاڊا ۽ سوسا ۾ ڪيل کوٽائي مان معلوم ٿئي ٿو.[3] چهارباغ جي انتهائي منظم جاميٽري اسڪيم منظرنامي جي تنظيم ۽ گھرائي لاءِ هڪ طاقتور طريقو بڻجي وئي، جيڪو پاڻ سياسي علائقي جي علامت آهي.[4]
فارس جي مسلمانن جي فتح کان پوءِ، چاهار باغ کي جنت جي چئن باغن جي نمائندگي ڪرڻ لاءِ سمجهيو ويو، جنهن جو ذڪر قرآن جي 55 هين باب (سوره)، الرحمٰن ('فائدي ڪندڙ') ۾ ڪيو ويو آهي:
۽ جيڪو پنهنجي پالڻهار جي اڳيان بيهڻ کان ڊڄي تنهن لاءِ ٻه باغ آهن. (باب 55: آيت 46) br
۽ انهن جي ڀرسان ٻه ٻيا باغ آهن. (باب 55: آيت 62)
پاڻي جي رستن کي هڪ حديث ۾ ذڪر ڪيل چئن درياهن جي نمائندگي ڪري ٿو: سيحان، جيحان، فرات ۽ نيل.
16 صدي عيسويء ۾، چاه باغ جي ترتيب کي ايران کان برصغير هندستان ۾ بابر جي قائم ڪيل مغل خاندان طرفان آندو ويو، جيڪو اصل ۾ وچ ايشيا مان هو. هن روايت مغل باغن کي جنم ڏنو، جنهن شايد تاج محل ۾ پنهنجي اعليٰ شڪل ڏيکاري
قابل ذڪر مثال
[سنواريو].jpg)
يادگار پيماني جي پهرين مغل چارباغ باغن مان ڪيترائي شاهي مقبرن سان تعلق رکن ٿا، جيئن ته باغي بابر جي مقبري تي، ڪابل، افغانستان ۾ (پهرين مغل شهنشاهه، بابر جي اعزاز ۾)؛ [5] دهلي ۾ همايون جي مقبري تي چارباغ , هندستان (همايون جي عزت، بابر جو پٽ)؛ ۽ چارباغ جهانگير جي مقبري تي (چوٿين مغل شهنشاهه جهانگير، پٽ اڪبر جي اعزاز ۾) لاهور، پاڪستان ۾.
تاج محل جو چار باغ به هڪ مقبري جو چار باغ آهي، جيڪو مغل شهنشاهه شاهجهان (بابر جو پوٽو) پنهنجي پسنديده هندستاني زال ممتاز محل لاءِ تعمير ڪرايو هو. ٻين مقبرن جي برعڪس، مقبرو باغ جي مرڪز ۾ نه آهي، پر آثار قديمه جي کوٽائي ان جي سامهون هڪ ٻيو باغ ظاهر ڪيو آهي، جنهن مان ظاهر ٿئي ٿو ته تاريخي طور تي مقبرو مزار جي باغ جي روايتن وانگر مرڪز هو.[6] تاج محل جي چارباغ ۾، چئن حصن مان هر هڪ ۾ سورهن گلن جا بسترا آهن.
.jpg)
ٻيا مغل چارباغ باغ تفريح لاءِ ٺاهيا ويا هئا، بغير ڪنهن مقبري، جهڙوڪ شالامار باغ (جنهن کي ”شاهلا باغ“ به چيو ويندو آهي) لاهور، پاڪستان ۾، جن کي پڻ شاهجهان ٺهرايو هو. شالامار باغ ٻن چارباغ باغن تي مشتمل آهي، جيڪي هڪ وڏي تلاءَ سان جدا ٿيل آهن.
همعصر
[سنواريو]هڪ چارباغ ڏکڻ ڪينسنگٽن، لنڊن ۾ اسماعيلي سينٽر جي ڇت تي واقع آهي.[7]
پڻ ڏسو
[سنواريو]نوٽس
[سنواريو]دنيا جو تصور چئن حصن ۾ ورهايل ڪتاب جينيسس (2:10) ۾ پڻ موجود آهي.
حوالا
[سنواريو]- ↑ Cornell, Vincent J. (2007) Voices of Islam: Voices of art, beauty, and science (volume 4 in the Voices of Islam series) Praeger, Westport, Connecticut, pp. 94–95, ISBN 978-0-275-98735-0
- ↑ Begde, Prabhakar V. (1978) (English ۾). Ancient and Mediaeval Town-planning in India. Sagar Publications. pp. 173.
- ↑ "Čahārbāḡ". Encyclopædia Iranica.
- ↑ D. Fairchild Ruggles, Islamic Gardens and Landscapes, University of Pennsylvania Press, 2008, p. 39.
- ↑ Mughul Tomb Gardens The poetics of gardens, by Charles Willard Moore, William J. Mitchell. Published by MIT Press, 2000, p. 17. ISBN 0-262-63153-9
- ↑ "Ep. 2". Monty Don's Paradise Gardens. BBC.
- ↑ A Place in Paradise - radio coverage from the BBC about the charbagh garden on top of the Ismaili Centre in South Kensington
وڌيڪ پڙهڻ
[سنواريو]- Lehrman، Jonas Benzion (1980). زميني جنت: اسلام ۾ باغ ۽ صحن. يونيورسٽي ڪيليفورنيا پريس. ISBN0-520-04363-4.
- رگلس، ڊي فيئر چائلڊ (2008). اسلامي باغ ۽ نظارا. يونيورسٽي آف پنسلوانيا پريس. ISBN0-8122-4025-1.