مواد ڏانھن هلو

فاران جو ريگستان

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان

فاران جو ريگستان (Desert of Paran or Wilderness) of Paran؛ عبرانی: מִדְבַּר פָּארָן‎) ھڪڙو جڳھ آھي جنھن جو ذڪر عبراني بائيبل ۾ ڪيو ويو آھي. اهو انهن هنڌن مان هڪ آهي جتي بني اسرائيلن پنهنجي 40 سالن جو حصو خروج کان پوءِ ڀڄڻ ۾ گذاريو ۽ اسماعيل جو گهر ۽ دائود لاءِ پناهه جو هنڌ پڻ هو.

اسلامي روايت ۾، اهو اڪثر ڪري حجاز جي علائقي کي سدیو ويو آهي.

بائيبل جو پاران[سنواريو]

پاران جو ويرانو يا ريگستان ان جاءِ کي چيو ويندو آهي جتي حاجره کي حضرت ابراهيم عليه السلام جي بيرشیبه ۾ رهائش کان جلاوطن ڪيو ويو هو. (هاجره ابراهيم جي زال ساره جي مصري نوڪر ڇوڪري هئي، ساره جي تجويز تي ابراهيم جي زال ڪئي وئي هئي، ۽ هن سان گڏ هڪ پٽ اسماعيل هو.) هوء "وڏي وئي، ۽ بيئر شيبا جي بيابان ۾ گم ٿي وئي":

"پوءِ خدا هن جون اکيون کوليون ۽ هن کي پاڻيءَ جو کوهه نظر آيو. پوءِ هوءَ وئي ۽ چمڙيءَ ۾ پاڻي ڀريو ۽ ڇوڪر کي پيئڻ لاءِ ڏنائين. خدا ڇوڪر سان گڏ هو جيئن هو وڏو ٿيو. هو ريگستان ۾ رهندو هو ۽ هڪ تير انداز بڻجي ويو. جڏهن هو صحراءِ فاران ۾ رهندو هو ته سندس ماءُ مصر مان سندس لاءِ زال ورتي."(پيدائش 21:19-22)

پاران بعد ۾ نمبرن جي ڪتاب ۾ هڪ هنڌ جي طور تي ذڪر ڪيو ويو آهي جتي بني اسرائيل عارضي طور تي خروج (Exodus) دوران آباد ٿيا:

"پوءِ بني اسرائيل ريگستان سينا ​​مان روانا ٿيا ۽ ھڪ ھنڌ کان ٻي جاءِ تي سفر ڪيائون، تان جو بادل پاران جي ريگستان ۾ اچي بيٺو." (نمبر 10:12)

پاران جو ريگستان ڪٿي آهي، اها پڪ ناهي. اهو اڪثر ڪري مصر ۾ جبل سينا ​​سان لاڳاپيل آهي، ۽ ڪجهه ثبوت موجود آهن ته اهو اصل ۾ سينا ​​​​جي جزائر جي ڏاکڻي حصي ڏانهن اشارو ڪيو ويو آهي.[1] تنهن هوندي به دیترونومی 1: 1 متن ڏيکاري ٿو ته اهو اردن درياهه جي اوڀر ۾ ٿي سگهي ٿو.

اوسیبیئس (هن جي آنوماسٽڪون ، هڪ بائيبل ڊڪشنري ۾) ۽ جيروم ٻنهي ٻڌايو ته پاران ريگستان پاران ۾ هڪ شهر هو، عرب ريگستان ۾ (عربيه نباطہ کان ٻاهر)، ايلات فاران جي ڏکڻ اوڀر ۾. آنوماسٽڪون، فاران جي تحت، لکي ٿو ته:

”(هاڻي) هڪ شهر جيڪو عرب کان پرڀرو آهي، جيڪو ساراسين جي ريگستان جي ڀرسان آهي (جيڪي ريگستان ۾ گهمندا آهن) جنهن جي ذريعي بني اسرائيل سينا ​​کان (ڪيمپ) هليا ويا هئا. ڏکڻ، ٽن ڏينهن جو سفر آئلا جي اوڀر ۾ (ريگستان فاران ۾) جتي صحيفن ۾ اسماعيلين جي رهائش جي تصديق ڪئي وئي آهي، اهو پڻ چيو ويندو آهي ته (بادشاهه) چاڊولاگومور انهن کي ٽڪر ٽڪر ڪري ڇڏيو جيڪو فاران ۾ آهي."[2]

اوسیبیئس "چاڊولاگومور ريگستان" جو ذڪر پيدائش 14:6 ۾ پاران جي ممڪن اڳئين ذڪر ڏانهن اشارو ڪري ٿو، جنهن ۾ چيو ويو آهي ته؛

"جيئن هو ۽ ٻيا بادشاه هن سان گڏ سدوم ۽ گومراه جي علائقي ۾ مهم هلائي رهيا هئا، انهن "هورائٽس" کي پنهنجي جبل سير ۾ ماريو. الپاران ڏانهن، جيڪو بيابان جي ڀرسان آهي". (KJV)

سيبيوس، آرمينيائي بشپ ۽ مورخ، پنهنجي وقت جي عربن جي فتح کي بيان ڪندي لکيو آهي ته عرب "جمع ٿيا ۽ پاران مان نڪري آيا".[3][4]

سال 1989ع ۾ پروفيسر حسيب شهدا پنهنجي سامري توريت جي ترجمي ۾ پاران جي بيابان کي مغربي عرب جي ريگستان سان سڃاڻڻ جو مشورو ڏنو، جيڪو اڄ به حجاز جي نالي سان مشهور آهي.[5]

عرب ۽ اسلامي روايتون[سنواريو]

عرب جاگرافيدان المقدسي پنهنجي ڪتاب ۾ ذڪر ڪيو آهي ته بحر احمر ٻن شاخن ۾ ”الحجاز جي انتها تي فاران نالي هڪ هنڌ“ آهي.[6]

پيدائش 21:21 ۾ اسماعيل ۽ اسماعيلين سان پاران جي وابستگي جي تصديق مسلمان جيوگرافر ياقوت الحموي طرفان ڪئي وئي آهي، جيڪو لکي ٿو "فاران، هڪ عربي عبراني لفظ، جيڪو توريت ۾ ذڪر ڪيل مڪي جي نالن مان هڪ آهي."[7] اسلامي ۽ عربي روايتون چون ٿا ته پاران جو بيابان، حجاز، تھامه جو اُتر اڌ، اردن ۽ سينا ​​کان شروع ٿيندڙ بحر احمر جي اڀرندي پاسي تائين پکڙيل آهي[8] ۽ اهو خاص ماڳ، مڪي، پاران جبل جي ويجهو، جتي حضرت اسماعيل عليه السلام آباد ٿيا هئا.[9]

سماريتن پينٽيتیوچ جي پراڻي عربي ترجمي ۾ ”پاران جو صحرا“ پڻ حجاز جي نالي سان تعبير ڪيو ويو آهي.[10] جڏهن 1851ع ۾ انگريزيءَ ۾ ترجمو ڪيو ويو ته ان ۾ هڪ فوٽ نوٽ به شامل ڪيو ويو، جنهن ۾ هن تفسير کي ترتيب ڏنو ويو.[11] پاران يا فاران جو نالو اڪثر خاص طور تي مڪي شريف جي ويجھو ويران ۽ جبلن جي حوالي سان استعمال ٿيندو آهي.[12] الهمداني پنهنجي ڪتاب جيوگرافي آف دي عربي پيننسولا ۾ لکي ٿو ته مڪي جي چوڌاري پاران جبلن جو نالو امالیڪ جي پٽ فاران جي نالي تي رکيو ويو آهي.[13] ساموني پنهنجي ڪتاب لقبن ۾ پڻ چيو آهي ته فاراني لقب حجاز ۾ مڪي جي ويجهو فاران جبل مان نڪتل آهي.[14]

وھب بن منبہ جي مطابق، مڪي جي ڀر ۾ تل فاران ("فاران جي ٽڪري") ھئي، جنھن جو ذڪر سندس ڪتاب ڪتاب التيجان ۾ آھي، جيڪو اسلام کان اڳ جي عربي لوڪ داستانن جو مجموعو آھي.[15] ابن منبہ وڌيڪ تجويز ڪيو ته تل فاران کي ”ٻه ڀڄندڙ دڙي“ جي نالي سان سڃاڻي، اها جاءِ جتي جرهم قبيلو هاجره ۽ اسماعيل کي ڳولي لڌو ۽ انهن کي ٻه ڀڄڻ وارا سمجهيا.[16]

بار-ايلان يونيورسٽي سان تعلق رکندڙ اسلام جو هڪ اسڪالر هگائي مزوز ان ڳالهه تي زور ڏئي ٿو ته مسلمان سياسيات جي ماهرن (جهڙوڪ يهودي متغير سموال المغربي، 1125-1175 عيسوي) دویت جي تخصيص ڪئي. 33:2 يهودين جي روايتن ۾ پاڻ کي اڳوڻو آهي، جيئن ڪجهه مدراشيم ۽ ترگوميم، پاڻ اسلام جي اڀار کان اڳ، پاران ۽ اسماعيل-عربن جي وچ ۾ تعلق پيدا ڪيو. مثال طور، سیفیری دیبارم، دوترونومی تي هڪ هلاخڪ مدراش، تي 3 کان 5 صدي عيسوي جي تاريخ تي تبصرو ڪندي، هو چوي ٿو:

پاران ۽ عربن (دراصل عربي ٻولي) جي وچ ۾ ڳنڍڻ، جن کي اسماعيل (ٻين نالن جي وچ ۾) جي نالي پٺيان اسماعيلي به سڏيو وڃي ٿو، تمام اوائلي آهي جيتوڻيڪ ڪجهه مبهم آهي.[17]

جديد اسڪالرشپ[سنواريو]

اوزي انور (Uzi Avner) جي مطابق، بائيبل جو پاران ريگستان سينا ​​جي ڏاکڻي جبل واري علائقي ۾ واقع هو، جيڪو وادي فيران کي گهيرو ڪري ٿو. انور دليل ڏئي ٿو ته نبطي دور جي لکت ۾ فيرون يا پاران جو نالو آهي، اهو ظاهر ڪري ٿو ته مقامي آبادي هن علائقي جي بائبلاتي جاگرافيائي نالي کي صدين تائين محفوظ ڪيو آهي.

پڻ ڏسو[سنواريو]

• وچ اوڀر

• وادي فيران، جنهن جي نخلستان کي ٽالمي "پاران" طور سڃاتو هو.

خارجي لنڪس[سنواريو]

حوالا[سنواريو]

  1. ↑ Brisco, T.V. (1982). Geoffrey W. Bromiley. ed. International Standard Bible Encyclopedia: E-J (Revised ed.). Wm. B. Eerdmans Publishing. p. 241. ISBN 978-0-8028-3782-0. https://books.google.com/books?id=yklDk6Vv0l4C&q=paran&pg=PA241. 
  2. ↑ Eusebius. "entry for Pharan No 917". Onomasticon. http://www.tertullian.org/fathers/eusebius_onomasticon_02_trans.htm. 
  3. ↑ Sebeos (1999). "30". The Armenian History of Sebeosi. liverpool: liverpool university press. pp. 95–97. OCLC 44228890. https://archive.org/details/SebeosHistoryOfArmenia. 
  4. ↑ Neuwirth, Angelika; Sinai, Nicolai; Marx, Michael, eds (2010). The Qur'an in context historical and literary investigations into the Qur'anic milieu. Leiden: Brill. p. 142. ISBN 9789047430322. https://books.google.com/books?id=GcgCErhKGrAC&pg=142.  Alt URL آرڪائيو ڪيا ويا 2015-10-02 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
  5. ↑ Shehada, Haseeb (1989). Translation of the Samaritan Torah, p.90. Israel Academy of Sciences and Humanities.
  6. ↑ Al-Muqaddasi, Muhammad (1994). The Best Divisions for Knowledge of the Regions. The United Kingdom: Garnet Pub.. p. 11. ISBN 1873938144. https://books.google.com/books?id=LBO1PijX1qsC&pg=PA11. 
  7. ↑ Reuven Firestone (1990). Title Journeys in holy lands: the evolution of the Abraham-Ishmael legends in Islamic exegesis. SUNY Press. pp. 65, 205. ISBN 0585076294. https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&q=faran&pg=PA205. 
  8. ↑ "Hejaz map". 
  9. ↑ Marx (1924). Halper's 'Post-Biblical Hebrew literature. Philadelphia. p. 53. OCLC 172997009. 
  10. ↑ Khan, Sayyid (1870). Essays on the life of Muhammad. London: Trubner. p. 75. OCLC 438478. https://books.google.com/books?id=NeoOAAAAQAAJ&pg=PA75. 
  11. ↑ Sir Sayyid Aḥmad Khān (1870). A series of essays on the life of Mohammad: and subjects subsidiary thereto. London: Trübner & co.. pp. 74–76. https://books.google.com/books?id=NeoOAAAAQAAJ&q=arabic+pharan&pg=PA75. 
  12. ↑ Sir Sayyid Aḥmad Khān (1870). A series of essays on the life of Mohammad: and subjects subsidiary thereto. London: Trübner & co.. pp. 74–76. https://books.google.com/books?id=NeoOAAAAQAAJ&q=arabic+pharan&pg=PA75. 
  13. ↑ Hamdani, al-Hasan. Geography of the Arabian Peninsula. p. 285. http://islamport.com/w/tkh/Web/368/86.htm. Retrieved 2013-05-30. 
  14. ↑ al-Sam`ni, Abd Al-Karim (1912). Kitab al-Ansab: The book of surnames. London. OCLC 459336183. https://books.google.com/books?id=NgEMAQAAMAAJ&q=%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86.  Alt URL
  15. ↑ Reuven Firestone (1990). Title Journeys in holy lands: the evolution of the Abraham-Ishmael legends in Islamic exegesis. SUNY Press. pp. 65, 205. ISBN 0585076294. https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&q=faran&pg=PA205. 
  16. ↑ Al-Munabbih, Wahb bin (2009). Book of crowns on the kings of Himyar = Kitab al-Tigan. Piscataway: Gorgias Press. ISBN 978-1593335151. 
  17. ↑ Haggai Mazuz, "Tracing possible Jewish influence on a common Islamic commentary on Deuteronomy 33:2" in Journal of Jewish Studies, Autumn 2016, vol. 67, no. 2, p. 294
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=فاران_جو_ريگستان&oldid=274298" تان ورتل