سنڌو ماٿري جي تهذيب ۾ صفائي جو انتظام
سنڌو ماٿري جي تهذيب ۾ صفائي جو انتظام | |
|---|---|
| قیام | سنڌو ندي |
هندستان جي برصغير ۾ قديم سنڌو ماٿريءَ جي تھذيب (موجوده پاڪستان جو اوڀر حصي ۽ اتر-ڀارت ۾ واقع آهي) بنيادي ڍانچي، هائيڊرولڪ انجنيئرنگ ۾ ممتاز هئي ۽ ان ۾ پاڻي جي فراهمي ۽ صفائي جا ڪيترائي اوزار هئا جيڪي پنهنجي قسم جا پهريون سڃاتل مثال آهن.
سنڌو ماٿريءَ جا اڪثر گھر مٽيءَ سڪل مٽيءَ جي سرن يا معياري سائيز جي مٽيءَ جي سرن مان ٺهيل هئا. سنڌو ماٿري جي شهري علائقن ۾ سرڪاري ۽ خانگي حمام شامل هئا. موئن جي دڙي ۾ ڪيتريون ئي عمارتون ٻه يا وڌيڪ منزلن واريون هيون. انهن وٽ هڪ نفيس نيڪال جو نظام پڻ هو ته جيئن فضول مواد کي شهر کان ٻاهر ڪڍي سگهجي. شهري صفائيءَ جو پهريون ثبوت هڙپا ۽ موهن جو دڙو ۾ ڏٺو ويو. هن شهري منصوبي ۾ دنيا جو پهريون شهري صفائي جو نظام شامل هو. شهر جي اندر، انفرادي گهرن يا گهرن جا گروپ کوهن مان پاڻي حاصل ڪندا هئا. پاڻيءَ کي زمين جي سطح تائين کڻڻ لاءِ اوزار جهڙوڪ ڇانو ۽ ساڪيا استعمال ڪيا ويندا هئا. ڪيترن ئي صحن وارن گهرن ۾ ٻنهي کي ڌوئڻ لاءِ پليٽ فارم ۽ هڪ وقف ٿيل ٽوائلٽ/فضول کي نيڪال ڪرڻ وارو سوراخ هو. ٽوائلٽ جي سوراخن کي گھر جي مرڪزي کوهه مان پاڻي جو هڪ ڄار ڪڍي صاف ڪيو ويندو هو ۽ مٽيءَ جي سرن جي پائپ ذريعي هڪ گڏيل سرن جي نالن ۾، جيڪو ڀرپاسي جي سوکپٽ (سيس پٽ) ۾ ڀريو ويندو هو. ٻرندڙ کڏن کي وقتي طور تي انهن جي سولد مادي (Solid Waste) مان خالي ڪيو ويندو هو، ممڪن آهي ته ڀاڻ طور استعمال ڪيو وڃڻو هوندو. اڪثر گهرن ۾ خانگي کوهه به هوندا هئا. شهر جون ڀتيون سيلاب جي خلاف رڪاوٽ طور ڪم ڪنديون هيون.
نيڪال جو نظام
[سنواريو]سنڌ ۾ موهن جي دڙي ۽ گجرات ۾ ڍولاويرا جهڙن آثارن ۾ دنيا جي قديم ترين سيوريج سسٽم مان ڪجهه آباديون هيون. انهن ۾ ڊرينيج چينل، مينهن جي پاڻي جي کوٽائي ۽ گهٽين جا نلڪا شامل هئا. گٽرن جو نيڪال زير زمين نالن ذريعي ڪيو ويو، جيڪي صحيح طور تي رکيل سرن سان ٺهيل هئا ۽ ڪيترن ئي ذخيرن سان گڏ هڪ نفيس پاڻي جي انتظام جو نظام قائم ڪيو ويو هو. ڊرينيج سسٽم ۾، گهرن مان نڪرندڙ نالن کي مکيه گهٽين ۾ رکيل وسيع عوامي نالن سان ڳنڍيو ويو. سنڌو ماٿري جو پاڻي نيڪال جو نظام 4500 سال اڳ موجود هو.
موهن جو دڙو
[سنواريو]ڍولاويرا
[سنواريو]لوٿل
[سنواريو]پڻ ڏسو
[سنواريو]سنڌو ماٿريءَ جي تهذيب جو فن تعمير
سنڌو ماٿري جي ماڳن جي فهرست