سلطان باھو
| سلطان باھو | |
|---|---|
| معلومات شخصيت | |
| ڄم | 17 جنوري 1630 [1][2][3] شورڪوٽ |
| موت | 1 مارچ 1691 (61 سال)[1][2][3] جھنگ |
| عملي زندگي | |
| پيشو | شاعر ،ليکڪ |
| ڪم جي ٻولي | پنجابي ،فارسي ٻولي |
ترميم  |
|
پنجابي ۽ سرائڪي شاعر، بزرگ ۽ عالم سلطان باهو 1038ھ/1628ع ڌاري شور ڪوٽ (جهنگ) پنجاب ۾ پيدا ٿيو. سلطان باهو پنهنجي هڪ ڪتاب ”عين الفقر“ ۾ پنهنجي والده جو شڪريو بجا آندو آهي، جو -ان- سندس نالو ”باهو“ رکيو. هن پنهنجي نثري ڪتابن جي شروعات ۾ پنهنجو تعارف ”فقير باهو“ جي نالي سان ڪيو آهي. سندس پيءُ جو نالو محمد بازيد هو جيڪو، حافظ قرآن، فقيهه ۽ عالم هو، سندس ابا ڏاڏا ”سون“ واديءَ جا ”-اعواڻ-“ هئا. جيڪي حجاز کان هرات جي رستي سون سڪيسر اچي -آباد- ٿيا. هن جو نسب هاشمي علوي هو ۽ شجره نسب حضرت علي ابن ابي طالب عليه السلام سان ملي ٿو. سلطان العارفين سلطان باهو ڪنهن کان به ظاهري طور علم حاصل نه ڪيو پر قدرت جي طرفان کيس علم لدني عطا ٿيو، جنهن جي ڪري هي حافظ قرآن هجڻ سان گڏ حديث، فقهه، -تصوف-، فلسفي ۽ منطق جي علمن تي پڻ کيس عبور حاصل هو. علم لدني جي تصديق سندس ڪتاب ”نورالهديٰ“ مان ٿئي ٿي. سلطان باهو رح اڃان ننڍو هو ته سندس والد لاڏاڻو ڪري ويو، ابتدائي -تعليم- پنهنجي والده کان حاصل ڪيائون پر ڪڏهن به ڪنهن مدرسي يا مڪتب ۾ نه پڙهيو. هن پنهنجي زندگي هميشه نهايت سادگيءَ سان گذاري.دنياوي ڪاروبار کي وڌائڻ جي هرگز ڪوشش نه ڪيائون. اباڻيون ٻه جاگيرون قلعي شورڪوٽ ۽ قلعي قهرگان ۾ هيون جيڪي هن صاحب علم غريبن ۾ ورهائي ڇڏيون. سندس پيغام جو مقصد نفس جي -اصلاح- آهي. سندس تصنيفن جو تعداد تحقيقي روايتن مطابق هڪ سئو چاليهه آهي پر هن وقت تائين جيڪي به ڪتاب ميسر ٿي سگهيا آهن انهن جا نالا هي آهن: (1) ديوانِ باهو، (2) تيخ برهنه، (3) گنج اسرار، (4) ڪليد التوحيد، (5) محبت الاسرار، (6) مجالسته النبيصه، (7) اورنگ شاهي، (8) رساله وحي، (9) اميرالڪونين، (10) محڪ الفقراء خورد، (11) محڪ فقراءَ ڪلان، (12) ڪشف الاسرار، (13) حجت الاسرار، (14) فضل اللقاء، (15) توفيق الهدايت، (16) طرفته العين، (17) نور الهديٰ ڪلان، (18) ڪليد -جنت-، (19) جامع الاسرار، (20) محم الفقراء، (21) مفتاح العارفين، (22) اسرار قادري، (23) عين الفقراء، (24) عقل بيدار، (25) قرب بيدار، (26) نور الهديٰ، (27) شمس العارفين ۽ (28) ابيات باهو (سه حرفي يا -ٽيهه اکري-). سلطان العارفين سلطان باهو پنهنجي نثري توڙي نظمي تصنيفن ۾ نفس جي -اصلاح- جو سبق پڙهائي ٿو ۽ اهو ڄاڻائي ٿو ته نفس جي -اصلاح- کان سواءِ -انسان- بيڪار آهي. خود شناسي ۽ خدا شناسي جي -تلقين- ڪري ٿو، دنيا ۽ عقبيٰ جون منزلون فقر ڪامل جي اڳيان هيچ آهن. سندن بيتن ۾ صوفياڻي خيالن جو فلسفو پڻ ملي ٿو. سندن قول مطابق عرفان، نفس ۽ پنهنجي ذات کي سڃاڻڻ جو درس آهي. سلطان باهو معرفت، طريقت ۽ ڪرامت جو وڏو صاحب هو. هن ماڻهن لاءِ پنهنجي فيض کي عام ڪري ڇڏيو. هي تمام وڏو شاعر هو. هي سڄي عمر پنهنجي شهر شورڪوٽ ۾ رهيو ۽ اتي ئي 1102ھ/1690ع ۾ وفات ڪيائين. سندس مقبرو اڄ تائين هر خاص و عام لاءِ وڏي بابرڪت جاءِ آهي.[4]
سلطان باهو جو نسب
[سنواريو]سلطان العارفين حضرت سلطان باهو رحمته الله عليه قدس سرهه امير المومنين اسد الله الغالب حضرت علي المرتضيٰ بن ابي طالب رضي الله عنه جي اولاد مان آهن. توهان جو تعلق قبيلي اعوان سان آهي. سڀ کان پهريون امير شاهه ولد قطب شاهه اعوان جي لقب سان مشهور ٿيو. ان جي وجهه هي آهي ته جڏهن خراسان جا سادات حادثن ۾ مبتلا هيا ۽ سادات عظام صرف گوشه نشيني ۾ پنهنجا ڏينهن جاٽي رهيا هئا. ته امير شاهه والي هرات سادات بني فاطمه جي اعانت ۽ مدد ڪئي. جنهن جي وجهه سان اعوان سڏيو وڃڻ لڳو. تاريخ ۽ سير ڪتابن مان آخر اهڙي قدر تحقيق ٿي ته قبيلو اعوان حضرت قطب شاہ عليه الرحمته جو نسل آهري. جن جو نسب امير المومنين حضرت عليٰ مرتضيٰ رضي الله عنه سان وڃي ملي ٿو.
حوالا
[سنواريو]- ↑ 1.0 1.1 اجازت نامو: Creative Commons CC0 License
- ↑ 2.0 2.1 Open Library ID: https://openlibrary.org/works/OL2472971A?mode=all — subject named as: Sultan Bahu — اخذ شدہ بتاریخ: 9 آڪٽوبر 2017 — مصنف: Aaron Swartz — اجازت نامو: GNU Affero General Public License, version 3.0
- ↑ 3.0 3.1 FAST ID: https://id.worldcat.org/fast/91955 — subject named as: Sult̤ān Bāhū — اخذ شدہ بتاریخ: 9 آڪٽوبر 2017
- ↑ باهُو سلطان : (Sindhianaسنڌيانا)