انڊلٺ

Double rainbow and supernumerary rainbows on the inside of the primary arc. The shadow of the photographer's head on the bottom marks the centre of the rainbow circle (antisolar point).

Rainbow after the rain. Grodno, Belarus.

انڊلٺ (انگريزي ٻولي: Rainbow، (اردو: دھنک)) فطرت جو هڪ مظهر آهي۔جنهن ۾ بارش يا مينهن (برسات) کان بعد فضا ۾ موجود پاڻيءَ جا قطرا هڪ منشور جيطرح ڪم ڪندا آهن۔ جڏهن انهن منجهان سج جون شعائون گزرنديون آهن ۽ اهي گزرڻ هي بعد ست رنگن ۾ بدلجي ويندي آهي ۽ ائين آسمان جي مٿان هڪ سترنگي ڪمانَ يا انڊلٺ (مُڙيل) دھنڪ بڻجي ويندي آهي۔ انکي قوس و قزح به ڇوندا آهن۔

انڊلٺ جا هي ست رنگ سرخ يا ڳاڙهو (Red)، مالٽائي, گيڙو يا نارنگي (Orange)، پيلو يا ڦِڪو (Yellow)، سائو (Green)، نیرو (Blue)، ڄامنئي (Indigo) ۽ گهاٽو نیرو (Violet) شامل آهن۔

انڊلٺ اس وقت نظر آتی ہے جب بارش کے قطرے فضا میں ہوں اور سورج کی روشنی دیکھنے والے کے پیچھے سے چھوٹے زاویے سے آرہی ہوں۔ زیادہ خوبصورت دھنک اس وقت بنتی ہے جب آدھے آسمان پر بادل ہوں اور آدھا آسمان صاف ہو اور دیکھنے والے کے سر پر بھی آسمان صاف ہو۔ دھنک کے آبشاروں اور فواروں کے گرد بننے کے مواقع زیادہ ہوتے ہیں۔ شعاع کا قطرے میں داخل ہونا، مڑنا، منعکس ہونا، پھر مڑنا اور سات رنگوں میں بٹنا

دھنک اس وقت بنتی ہے جب سورج کی روشنی کی شعاع پانی کے ایک قطرے میں داخل ہوتی ہے یہ قطرہ مثلثی منشور کی طرح کام کرتا ہے۔ پانی کے قطرے میں داخل ہونے کے بعد یہ شعاع مڑتی ہے قطرے کے آخر میں پہنچ کر یہ شعاع منعکس ہوتی ہے اور واپس مڑتی ہے قطرے سے باہر نکلتے ہوئے یو دوبارا مڑتی ہے اور سات رنگوں ميں تبدیل ہو جاتی ہے۔

دھنک آسمان پر عملی طور پر موجود نہیں ہوتی بلکہ یہ ایک نظری مظہر ہے۔ جس کا مقام دیکھنے والے کی جگہ پر منحصر ہوتا ہے۔ تمام قطرے سورج کی شعاعوں کو موڑتے اور منعکس کرتے ہیں۔ لیکن چند قطروں کی روشنی ہی دیکھنے والے تک پہنچتی ہے۔

قوس و قزاح ۾ رنگن جو تعداد

قوس و قزاح ۾ رنگن جو تعداد ست رنگ آهن ، جِن ۾ سرخ يا ڳاڙهو (Red)، مالٽائي, گيڙو يا نارنگي (Orange)، پيلو يا ڦِڪو (Yellow)، سائو (Green)، نیرو (Blue)، ڄامنئي (Indigo) ۽ گهاٽو نیرو (Violet) شامل آهن۔

وضاحت

روشني ستن رنگن جي ميلاپ سان ٺهيل هوندي آهي، تيز رفتاريءَ جي ڪري هڪڙي رنگ م ڏسبي آهي ۽ جڏهن بارش پوندي آهي ته پاڻيءَ جا ننڍڙا ننڍڙا ذررا جيڪي هوا ۾ موجود هوندا آهن اهي هڪ پرزم جو ڪم ڏيندا اهن ۽جڏهن روشني انهن ذرڙن مان ٽپندي آهي ته پنهن جي اصلي رنگن ۾ ٽٽي ويندي آهي ۽ ان جا ستئي رنگ پنهن جي اصلي واٽ تي نظر ايندا آهن جنهن کي اسين انڊ لٺ چوندا آهيون۔ اهوئي قدرت جو ڪمال آهي

برسات- کان پوءِ -آسمان- ۾ ظاهر ٿيندڙ ستن رنگن وارو آسماني -پٽو-. انڊلٺ ۾ ترتيبوار ست رنگ ٿيندا آهن: واڱڻائي، نيرو، اڇو، سائو، پيلو، ترنجي ۽ ڳاڙهو. واڱڻائي رنگ مٿان ۽ ڳاڙهو رنگ هيٺيان ٿيندو اٿس. ٻيا رنگ انهن ٻنهي جي وچ ۾ هوندا آهن. -انڊلٺ- جي سائنسي جوڙجڪ هيٺينءَ ريت آهي: مينهن وسڻ کان پوءِ وايومنڊل ۾ مينهن جي سنهي بوندار رهجي ويندي آهي، پوءِ جڏهن سج مان ايندڙ سفيد روشني، انهن سنهين بوندن مان لنگهندي آهي ته اُن جا ست رنگ الڳ الڳ ٿي ويندا آهن. مينهن جون بوندون گول هونديون آهن، تنهنڪري -انڊلٺ- جي شڪل به گولائيءَ ۾ هوندي آهي ۽ اها ڪمان جي صورت ۾، اڌ گول وانگر نظر ايندي آهي. انڊلٺ عام طور تي -ان- صورت ۾ نظر ايندي آهي، جڏهن سج پٺئين طرف ۽ پاڻيءَ جي ڦڙن جو ميڙ اکين جي سامهون هوندو آهي. -انڊلٺ- ظاهر ٿيڻ لاءِ اهو لازمي آهي ته مينهن وسڻ کان پوءِ يڪدم سج نڪري اچي. حقيقت ۾ -انڊلٺ-، سج جي ڪرڻن يعني روشنيءَ جي قدرتي ستن رنگن جي تقسيم آهي. انڊلٺ کي هنديءَ وارا ”اندر ڌنش“ چوندا آهن. فارسيءَ ۾ هن کي ”قوس قزح“ ۽ انگريزيءَ ۾ ”رين بو“ (Rainbow) سڏيندا آهن.

انڊ لٺ جو تمام بهترين نظارو تمام خوبصورت ونڊ

تبدیلي

مختلف انڊلٺون

مرڪب يا ڪيترن ئي حصن تي مشتمل انڊلٺون

چانڊوڪيءَ هيٺ انڊلٺون

چاندني ،چنڊ جي روشني

افقي مُحیط ۽ چوڌاري اَوج قوس

نقطہ عروج،سمت الراس

سج ديوتا تي انڊلٺون

دیو پیڪر سورج دیوتا تي انڊلٺون ٺهنديون آهن جيئن چنڊ ، زحل وغيره تي.

عڪسي گیلري

• 
  Rainbow rising over the Atacama Large Millimeter Array.
• 
  A view of a rainbow from a helicopter
• 
  Eruption of Castle geyser, Yellowstone National Park, with double rainbow
• 
  Rainbow after sunlight bursts through after an intense shower in Maraetai, New Zealand
• 
  Alexander's Band.

پڻ ڏسو

• انڊلٺ سنڌي وڪشنري