مواد ڏانھن هلو

امبر قلعو

بيھڪ: 26°59′09″N 75°51′03″E / 26.9859°N 75.8507°E / 26.9859; 75.8507
کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
امير قلعو
جاگرافيائي بيهڪ 26°59′09″N 75°51′03″E / 26.9859°N 75.8507°E / 26.9859; 75.8507
نوعيت قلعو ۽ محل
مقام جي ڄاڻ
عوام لاءِ کليل ها
مقام جي تاريخ
ٺھيو 1592[1]
ٺھرائيندڙ مان سنگهه 1
استعمال ٿيندڙ شيون سنگ پٿر ۽ سنگ مرمر
نشاندهي ڪندڙ
قسم ثقافتي
معيار ii, iii
عهدو 2013 (37th session)
حصو راجستان جا ٽڪري قلعا
حوالا نمبر. 247
Region ڏکڻ ايشيا

امير قلعو يا امبر قلعو هڪ قلعو آهي جيڪو امير، راجستان، هندستان ۾ واقع آهي. امير هڪ شهر آهي جنهن جي ايراضي 4 چورس ڪلوميٽر (1.5 اسڪوائر ميل)[2] آهي، جيڪو راجسٿان جي راڄڌاني جيپور کان 11 ڪلوميٽر (6.8 ميل) جي فاصلي تي واقع آهي. هڪ ٽڪريءَ تي مٿاهون واقع آهي، اهو جئپور ۾ سياحن جي ڪشش جو مکيه مرڪز آهي.[3][4] امير قلعو پنهنجي فني انداز جي عناصر لاء مشهور آهي. ان جي وڏي قلعي ۽ دروازن جي سيريز ۽ پٿرن واري رستن سان، قلعو ماوتا ڍنڍ کي نظر انداز ڪري ٿو، [5][6][7][8] جيڪو امير محل لاءِ پاڻي جو مکيه ذريعو آهي.

امير محل راجپوت فن تعمير جو هڪ وڏو مثال آهي. ان جي ڪجهه عمارتن ۽ ڪم تي مغل فن تعمير جو اثر آهي.[9][10][11]ڳاڙهي پٿر ۽ سنگ مرمر مان ٺهيل، پرڪشش، شاندار محل چار سطحن تي ٺهيل آهي، هر هڪ صحن سان. اهو ديوان عام، يا ”هال آف پبلڪ آڊيئنس“، ديوان خاص، يا ”نجي سامعين جو هال“، شيش محل (عڪسي محل)، يا جئه مندر، ۽ سک نواس تي مشتمل آهي. ٿڌي آبهوا مصنوعي طور تي هوائن جي ذريعي پيدا ڪئي وئي آهي جيڪا محلات جي اندر پاڻيءَ جي جھرڻ تي وهندي آهي. ان ڪري، امير قلعو پڻ عام طور تي امير محل جي نالي سان مشهور آهي.[12] اهو محل راجپوت مهاراجا ۽ سندن خاندانن جي رهائشگاهه هو. قلعي جي گنيش گيٽ جي ويجهو محلات جي دروازي تي، اتي هڪ مندر آهي، شيلا ديوي لاء وقف آهي، جيڪو چيتنيا جي ديوي آهي، جيڪو راجا مان سنگهه کي ڏنو ويو هو جڏهن هن 1604 ۾ جيسور، بنگال جي راجا کي شڪست ڏني هئي. ھاڻي بنگلاديش ۾).[13][14][15] راجا مان سنگهه کي 12 راڻيون هيون، تنهن ڪري هن 12 ڪمرا ٺاهيا، هر هڪ راڻي لاءِ هڪ. هر ڪمري کي بادشاهه جي ڪمري سان جڙيل هڪ ڏاڪڻ هئي پر راڻين کي مٿي نه وڃڻو هو. راجا جئ سنگهه کي فقط هڪ راڻي هئي، تنهن ڪري هن هڪ ڪمرو ٺاهيو جيڪو ٽن پراڻي راڻي جي ڪمرن جي برابر هو.

هي محل، جيئي ڳڙهه جي قلعي سان گڏ، ساڳئي اراولي جي ٽڪرين جي چيل ڪا ٽيلا (هل آف ايگلز) جي بلڪل مٿان واقع آهي. محل ۽ جيگڙ قلعو هڪ پيچيده سمجهيا وڃن ٿا، ڇاڪاڻ ته ٻئي هڪ زير زمين گذرڻ سان ڳنڍيل آهن. هن لنگهه جو مقصد جنگ جي وقت ۾ شاهي خاندان جي ميمبرن ۽ امير قلعي ۾ موجود ٻين ماڻهن کي وڌيڪ شڪي جيا ڳڙهه قلعي ڏانهن منتقل ڪرڻ جي قابل بنائڻ لاءِ هو. .[16][17][18]آرڪيالاجي ۽ ميوزيم ڊپارٽمينٽ جي سپرنٽينڊنٽ آف آرڪيالاجي ۽ ميوزيم پاران ساليانو سياحن جي دوري جي رپورٽ ڪئي وئي آهي هڪ ڏينهن ۾ 5000 سياحن، 2007 دوران 1.4 ملين سياحن سان گڏ.[19]2013 ۾ ڪمبوڊيا جي نام پنه ۾ منعقد ڪيل عالمي ورثي واري ڪميٽي جي 37 هين اجلاس ۾، امير قلعي سميت راجسٿان جي پنجن ٻين قلعن کي يونيسڪو عالمي ورثو قرار ڏنو ويو، جيئن راجسٿان جي هيل فورٽس جي گروپ ۾ شامل آهي.[20]

اشتقاق

[سنواريو]

امير، يا امبر، ان جو نالو امبيڪيشور مندر مان نڪتل آهي، جيڪو چيل ڪا ٽيلا جي مٿان ٺهيل آهي. امبيڪاشورا ديوي شيوا جو مقامي نالو آهي. بهرحال، مقامي لوڪ ڪهاڻين مان معلوم ٿئي ٿو ته قلعو ان جو نالو امبا، مادر ديوي درگا جي نالي تان ورتل آهي.[21]

جاگرافي

[سنواريو]

امير محل هڪ ٻيلي واري ٽڪريءَ تي واقع آهي جيڪا راجسٿان جي گاديءَ واري هنڌ جيپور شهر کان اٽڪل 11 ڪلوميٽر (6.8 ميل) امير شهر جي ويجهو ماوتا ڍنڍ ۾ وڃي ٿي. محل نيشنل هاءِ وي 11C کان دهلي جي ويجهو آهي.[22]هڪ تنگ 4WD روڊ داخل ٿيڻ واري دروازي تائين وڃي ٿو، جيڪو قلعي جي سورج پول (Sun Gate) جي نالي سان مشهور آهي. هاڻي سياحن لاءِ هاٿي تي سوار ٿيڻ بدران قلعي تائين جيپ جي سواري وٺڻ وڌيڪ اخلاقي سمجهيو وڃي ٿو.

تاريخ

[سنواريو]

شروعاتي تاريخ

[سنواريو]
راجسٿان ۾ امير جي قلعي جو هڪ نظارو؛ وليم سمپسن پاران William Simpson, ت. 1860

امبر هڪ مينا رياست هئي، جنهن تي سوساوت قبيلي جي حڪومت هئي. ڪڪيل ديو سوساوت کي شڪست ڏيڻ کان پوءِ امبر کي کوهه کان پوءِ ڌنڌار جي گاديءَ جو هنڌ بڻايو. ڪڪيل ديو دولهه جو پٽ هو.[23][24]

شروعاتي دور ۾، جئپور جي رياست امبر يا ڌنڌار جي نالي سان سڃاتي ويندي هئي ۽ پنجن مختلف قبيلن جي مينا سردارن جي قبضي ۾ هئي. اهي ديوتيءَ جي راجا برگرجر راجپوت جي ماتحت هئا. بعد ۾ ڪڇ واهڻ جي هڪ شهزادي، دولهه راءِ، مينن جي راڄ کي تباهه ڪري ڇڏيو ۽ ديولي جي برگرجرن کي به شڪست ڏئي، ڌنڌار کي مڪمل طور ڪڇ واهڻ جي حڪومت هيٺ وٺي ويو.[25]

امبر قلعو اصل ۾ راجا مان سنگهه ٺاهيو هو. جئه سنگهه ان کي 1600ع جي شروعات ۾ وڌايو. ايندڙ 150 سالن ۾ لڳاتار حڪمرانن طرفان سڌارا ۽ واڌارا ڪيا ويا، تان جو ڪچوهاڻن 1727ع ۾ سوائي جئه سنگهه II جي دور ۾ پنهنجي گاديءَ جو هنڌ جئپور منتقل ڪيو.[26][27]

قرون وسطيٰ واري دور ۾، امير کي ڌندر جي نالي سان سڃاتو ويندو هو (مطلب الهندي سرحدن ۾ قرباني جي جبل سان منسوب ڪيو ويو) ۽ 11 صدي عيسويءَ کان وٺي ڪڇ واهڙن جي حڪومت رهي - 1037ع ۽ 1727ع جي وچ ۾، جيستائين راڄڌاني امير کان جئپور منتقل ڪيو ويو. [28] امير جي تاريخ انهن حڪمرانن سان جڙيل آهي، ڇاڪاڻ ته هنن امير ۾ پنهنجي سلطنت جو بنياد رکيو هو.[29]

ترتيب

[سنواريو]
امير قلعي جو زينانا صحن

محل ڇهن الڳ پر مکيه حصن ۾ ورهايل آهي، هر هڪ پنهنجي داخلي دروازي ۽ صحن سان. مکيه داخلا سورج پول (سورج گيٽ) ذريعي آهي، جيڪو پهرين مکيه صحن ڏانهن وٺي ٿو. هيءَ اها جاءِ هئي جتي فوجون جنگين مان واپسيءَ تي پنهنجي جنگي فضل سان فتح جون پريڊون منعقد ڪنديون هيون، جن کي شاهي خاندان جي عورتون به لٽيل دريءَ مان ڏسنديون هيون.[30] هي دروازو خاص طور تي تعمير ڪيو ويو آهي [وضاحت جي ضرورت آهي] ۽ ان کي محافظ فراهم ڪيو ويو هو جيئن اهو محلات ۾ مکيه داخلا هو. اهو اڀرندڙ سج ڏانهن اوڀر طرف منهن ڪري ٿو، تنهنڪري نالو. شاهي گهوڙي سوار ۽ معزز ماڻهو هن دروازي ذريعي محل ۾ داخل ٿيندا هئا.[31]

جلب چوڪ هڪ عربي اصطلاح آهي جنهن جي معنيٰ آهي سپاهين جي گڏ ٿيڻ جي جاءِ. هي امر محل جي چئن صحنن مان هڪ آهي، جيڪو سوائي جئ سنگهه جي راڄ (1693-1743ع) دوران ٺاهيو ويو هو. مهاراجا جي ذاتي محافظ فوج جي ڪمانڊر يا فوج بخشي جي حڪم هيٺ هتي پريڊ منعقد ڪيو. مهاراجا نگهبانن جو معائنو ڪندو هو. صحن جي ڀرسان گھوڙن جا اصطبل هئا، جن ۾ مٿئين سطح جا ڪمرا محافظن جي قبضي ۾ هئا.[32]

گيلري

[سنواريو]
  • Bright morning vista of Amer Fort from across the road.
    روڊ جي پار کان امير قلعي جو روشن صبح جو نظارو.
  • Amer Fort lit up at night.
    امير قلعو رات جو روشن ٿيو.
  • Maota Lake and Kesar Kyari (Saffron Garden).
    ماوتا ڍنڍ ۽ ڪيسر ڪيري (زعفران باغ).
  • Outer wall
    ٻاهرين ڀت
  • A fusion of Rajputana Hindu and Mughal Islamic style of architecture
    راجپوتانا هندو ۽ مغل اسلامي طرز تعمير جو ميلاپ
  • Sattais Kacheri
    سٽي ڪچري
  • Second Courtyard Mirror Palace Amer Fort.
    ٻيو صحن آئيني محل امير قلعو.
  • Sheesh Mahal Arch
    شيش محل آرڪ
  • Embossed silver artwork in Sheesh Mahal
    شيش محل ۾ چانديءَ جو ٺهيل نقش
  • Windows
    ونڊوز
  • Tunnels inside the fort
    قلعي اندر سرنگون
  • An outer door
    هڪ ٻاهرئين دروازو

پڻ ڏسو

[سنواريو]
  • جيئي ڳڙهه جو قلعو
  • ڪمبل ڳڙهه

حوالا

[سنواريو]
  1. ↑ "Outlook". Outlook. 
  2. ↑ Outlook Publishing (2008). Outlook. Outlook Publishing. p. 39. https://books.google.com/books?id=PTEEAAAAMBAJ&pg=PA39. 
  3. ↑ Mancini, Marc (2009). Selling Destinations: Geography for the Travel Professional. Cengage Learning. p. 539. ISBN 978-1-4283-2142-7. https://books.google.com/books?id=Kp6ceVRUg8UC&pg=PA539. 
  4. ↑ Abram, David (2003). Rough guide to India. Rough Guides. p. 161. ISBN 978-1-84353-089-3. https://books.google.com/books?id=kAMik_6LbwUC&pg=PA161. 
  5. ↑ Abram, David (2003). Rough guide to India. Rough Guides. p. 161. ISBN 978-1-84353-089-3. https://books.google.com/books?id=kAMik_6LbwUC&pg=PA161. 
  6. ↑ Pippa de Bruyn; Keith Bain; David Allardice; Shonar Joshi (2010). Frommer's India. Frommer's. pp. 521–522. ISBN 978-0-470-55610-8. https://books.google.com/books?id=HlqM2CR4vfUC&pg=PA521. 
  7. ↑ "Amer Fort - Jaipur". حاصل ڪيل 2017-11-17. 
  8. ↑ "Maota Sarover -Amer-jaipur". Agam pareek. حاصل ڪيل 2015-09-25. 
  9. ↑ "Amer | India". Encyclopedia Britannica. حاصل ڪيل 2019-06-21. 
  10. ↑ DK (2009-11-02) (en ۾). Great Monuments of India. Dorling Kindersley Limited. ISBN 9781405347822. https://books.google.com/books?id=oXa60HtlNOYC&pg=PA195. 
  11. ↑ Bhargava, Visheshwar Sarup (1979) (en ۾). Rise of the Kachhawas in Dhundhār (Jaipur): From the Earliest Times to the Death of Sawai Jai Singh (1743 A.D.). Shabd Sanchar. https://books.google.com/books?id=p0NJAAAAIAAJ&q=amer+fort+mughal+influence. 
  12. ↑ Pippa de Bruyn; Keith Bain; David Allardice; Shonar Joshi (2010). Frommer's India. Frommer's. pp. 521–522. ISBN 978-0-470-55610-8. https://books.google.com/books?id=HlqM2CR4vfUC&pg=PA521. 
  13. ↑ Abram, David (2003). Rough guide to India. Rough Guides. p. 161. ISBN 978-1-84353-089-3. https://books.google.com/books?id=kAMik_6LbwUC&pg=PA161. 
  14. ↑ Rajiva Nain Prasad (1966). Raja Mān Singh of Amer. World Press. ISBN 9780842614733. https://books.google.com/books?id=FsA5AQAAIAAJ. 
  15. ↑ Lawrence A. Babb (2004). Alchemies of violence: myths of identity and the life of trade in western India. SAGE. pp. 230–231. ISBN 978-0-7619-3223-9. https://books.google.com/books?id=74tUY0le33UC&pg=PA230. 
  16. ↑ Pippa de Bruyn; Keith Bain; David Allardice; Shonar Joshi (2010). Frommer's India. Frommer's. pp. 521–522. ISBN 978-0-470-55610-8. https://books.google.com/books?id=HlqM2CR4vfUC&pg=PA521. 
  17. ↑ "Jaipur". Jaipur.org.uk. حاصل ڪيل 16 April 2011. 
  18. ↑ D. Fairchild Ruggles (2008). Islamic gardens and landscapes. University of Pennsylvania Press. pp. 205–206. ISBN 978-0-8122-4025-2. https://books.google.com/books?id=PgbjhGwfXBEC&pg=PA205. 
  19. ↑ "Glorious Amber Fort Breath Taking Place To Visit In Jaipur 2020". Fort Trek. حاصل ڪيل 2020-09-20. 
  20. ↑ Singh, Mahim Pratap (22 June 2013). "Unesco declares 6 Rajasthan forts World Heritage Sites". The Hindu. http://www.thehindu.com/news/national/other-states/unesco-declares-6-rajasthan-forts-world-heritage-sites/article4838107.ece. 
  21. ↑ Trudy Ring, Noelle Watson, Paul Schellinger (2012).
  22. ↑ "Amer Palace". Rajasthan Tourism: Government of India. حاصل ڪيل 31 March 2011. 
  23. ↑ Jaigarh, the Invincible Fort of Amber. RBSA Publishers, 1990. 1990. p. 18. ISBN 9788185176482. https://books.google.com/books?id=hkBuAAAAMAAJ&q=Khoh. 
  24. ↑ Jaipur: Gem of India. IntegralDMS, 2016. 7 July 2016. p. 24. ISBN 9781942322054. https://books.google.com/books?id=5tCeDAAAQBAJ&q=khoh. 
  25. ↑ Sarkar, Jadunath (1994). A History of Jaipur: C. 1503–1938. Orient Longman Limited. pp. 23,24. ISBN 81-250-0333-9. https://books.google.com/books?id=O0oPIo9TXKcC&pg=PA23. 
  26. ↑ Outlook Publishing (2008). Outlook. Outlook Publishing. p. 39. https://books.google.com/books?id=PTEEAAAAMBAJ&pg=PA39. 
  27. ↑ "Golden Triangle". mariatours.in. وقت 15 October 2019 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2019-10-15.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  28. ↑ Pippa de Bruyn; Keith Bain; David Allardice; Shonar Joshi (2010). Frommer's India. Frommer's. pp. 521–522. ISBN 978-0-470-55610-8. https://books.google.com/books?id=HlqM2CR4vfUC&pg=PA521. 
  29. ↑ R. S. Khangarot; P. S. Nathawat (1990). Jaigarh, the invincible fort of Amer. RBSA Publishers. pp. 8–9, 17. ISBN 978-81-85176-48-2. https://books.google.com/books?id=hkBuAAAAMAAJ. 
  30. ↑ Lindsay Brown; Amelia Thomas (2008). Rajasthan, Delhi & Agra. Lonely Planet. p. 178. ISBN 978-1-74104-690-8. https://books.google.com/books?id=Zz0_zXPb68kC&pg=PA178. 
  31. ↑ "Places around Jaipur". Archaeology Department of Rajasthan. حاصل ڪيل 17 April 2011. 
  32. ↑ "Information plaque at Jaleb Chowk". Archaeology Department of Rajasthan. حاصل ڪيل 17 April 2011. 
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=امبر_قلعو&oldid=296870" تان ورتل