ڏکڻ ڪوريا
ريپبلڪ آف ڪوريا 대한민국 Daehan Minguk | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
شُعار: '홍익인간 (弘益人間 (ڪوريائي) (Hongik Ingan)حقيقي "انساني دنيا ۾ وسيع طور تي فائدو، انسانيت جي ڀلائي لاءِ ڪوششون سان حاصل ڪيو ويو آهي“[1] | |||||
.svg) چٽي سائي رنگ ۾ ڏکڻ ڪوريا ڏيکاريل- ھلڪي سائي رنگ ۾ اھي علائقا جن جو ڏکڻ ڪوريا دعويدار آهي پر سندس اختيار ۾ ناھن. | |||||
| حیثیت | خودمختيار رياست | ||||
| گادي جو هنڌ | سيئول | ||||
| سڀ کان وڏو شهر | سيئول | ||||
| دفتري ٻوليون | ڪورين يا ڪوريائي[2] | ||||
| دفتري اسڪرپٽ | ھينگل | ||||
| نسلي گروھ | ڪوريائي يا ڪورين[3][4] | ||||
| مذهب | |||||
| مقامي آبادي |
| ||||
| حڪومت | يونيٽري صدارتي آئيني ريپبلڪ | ||||
• صدر |
يوون سڪ يول | ||||
• وزيراعظم |
هان بتھ-سو | ||||
• نيشنل اسيمبلي جو اسپيڪر |
ڪيم جين پيو | ||||
• ريپبلڪ آف ڪوريا جو چيف جسٽس |
چو هي-دائي | ||||
• آئيني ڪورٽ جو صدر |
لي جونگ سيوک | ||||
| مقننه | نيشنل اسيمبلي | ||||
| قيام | |||||
| ستین صدی قبل مسیح | |||||
| 18 قبل مسیح | |||||
| 698 ق.م | |||||
| 918ع | |||||
| 1392ع | |||||
| 12 آڪٽوبر 1897ع | |||||
| 22 آگسٽ 1910ع | |||||
| 1 مارچ 1919ع | |||||
| 11 اپريل 1919ع | |||||
| 2 سيپٽمبر 1945ع | |||||
| 15 آگسٽ 1948ع | |||||
| 25 فيبروري، 1988ع | |||||
| September 17, 1991 | |||||
| پکيڙ | |||||
• جملي |
100٬210 km2 (38٬690 sq mi) (1,00,413 چورس ڪلوميٽر (38,770 اسڪوائر ميل) (اتر ڪوريا کان سواء) 107 هون) | ||||
• پاڻي (%) |
0.3 (301 km2 / 116 mi2) | ||||
| آبادي | |||||
• 2023ع جو تخمينو اندازو |
5,19,66,948[7][8] (28ھون) | ||||
• گھاٽائي |
507 /km2 (1٬313.1 /sq mi) (23ھون) | ||||
| جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد ) | 2024ع جو تخمينو لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
3.058 ٽريلين آمريڪي ڊالر[9] (14ھون) | ||||
• في سيڪڙو |
59,330 آمريڪي ڊالر[9] (28ھون) | ||||
| جِي. ڊي. پي (رڳو نالي ۾ ) | 2021ع لڳ ڀڳ | ||||
• ڪل |
1.761 ٽريلين آمريڪي ڊالر[10] (14هون) | ||||
ڏکڻ ڪوريا (South Korea)، سرڪاري طور تي ڪوريا جي جمهوريه (ROK)، اوڀر ايشيا ۾ هڪ ملڪ آهي. اهو ڪورين جزیری نما جو ڏاکڻي حصو ٺاهي ٿو ۽ اتر ڪوريا جي سرحدن سان گڏ ڪوريا جي غير فوجي علائقي سان گڏ؛ جيتوڻيڪ اهو چين ۽ روس سان زميني سرحد جي دعويٰ ڪري ٿو. ملڪ جي الهندي سرحد يالو سمنڊ جي ذريعي ٺهيل آهي، جڏهن ته ان جي اڀرندي سرحد جاپان جي سمنڊ طرفان بيان ڪيل آهي. ڏکڻ ڪوريا دعوي ڪري ٿو ته سڄي جزيري ۽ ڀرپاسي جزائر جي واحد جائز حڪومت آهي. ان جي پکيڙ 38,000 مربع ميل آهي ء ان جي آبادي پنج ڪروڙ 20 لک (51.96 ملين) آهي، جنهن مان لڳ ڀڳ اڌ سيئول ڪيپيٽل ايريا ۾ رهن ٿا، جيڪو دنيا ۾ نائين نمبر تي سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو ميٽروپوليٽن علائقو آهي. ٻين وڏن شهرن ۾ انچيون، بوسان ۽ ڊائيگو شامل آهن.
ڪوريا جو ٻيٽ لوئر پيلو ليٿڪ دور جي شروعات ۾ آباد هو. ان جي پهرين سلطنت 7 صدي قبل مسيح جي شروعات ۾ چيني رڪارڊ ۾ نوٽ ڪئي وئي هئي. 7 صدي عيسويءَ جي آخر ۾ ڪوريا جي ٽن بادشاهن جي سله ۽ بالاهي ۾ متحد ٿيڻ کان پوءِ، ڪوريا تي گوريو خاندان (918-1392) ۽ جوزون خاندان (1392-1897) جي حڪومت هئي. ايندڙ ڪورين سلطنت (1897-1910) 1910 ۾ جاپان جي سلطنت سان ملائي وئي. ان جي حڪمراني ٻي عالمي جنگ ۾ هٿيار ڦٽا ڪرڻ کان پوءِ ختم ٿي وئي، جنهن کان پوءِ ڪوريا کي ٻن علائقن ۾ ورهايو ويو: هڪ اتر زون سوويت يونين جي قبضي ۾، ۽ ڏکڻ وارو علائقو جيڪو آمريڪا جي قبضي ۾ هو. ٻيهر متحد ٿيڻ تي ڳالهين ناڪام ٿيڻ کان پوء، ڏکڻ زون آگسٽ 1948 ۾ ڪوريا جو نمائندو بڻجي ويو، جڏهن ته اتر زون ڪميونسٽ ڊيم بڻجي ويو. ايندڙ مهيني ڪوريا جي عوام جو نمائندو. 1950 ۾، اتر ڪوريا جي حملي K War جي شروعات ڪئي، جيڪا 1953 ۾ آمريڪا جي اڳواڻي ۾ گڏيل قومن جي ڪمانڊ ۽ چين جي عوام جي فوج کي سوويت جي مدد سان شامل ڪرڻ کان پوء ختم ٿي وئي. جنگ ۾ 30 لک ڪورين مارجي ويا ۽ معيشت تباهه ٿي وئي. 1960ع جي اپريل انقلاب ۾ Syngman Rhee جي اڳواڻيءَ ۾ آمرانه پهرين جمهوريه K جي حڪومت جو تختو اونڌو ڪيو ويو، پر ٻيو ريپبلڪ نااهل هو، ڇاڪاڻ ته اهو انقلابي جوش تي ضابطو نه رکي سگهيو. 16 مئي 1961 جي بغاوت پارڪ چنگ هي جي اڳواڻي ۾ 2nd Rep. کي ختم ڪري ڇڏيو، 1963 ۾ 3rd Rep. جي شروعات جو اشارو ڏنو. ڏکڻ ڪوريا جي تباهي واري معيشت پارڪ جي اڳواڻي ۾ وڌڻ شروع ڪيو، جنهن ۾ هڪ تيز ترين اڀرڻ جو رڪارڊ ڪيو ويو. سراسري GDP في ماڻهو. قدرتي وسيلن جي کوٽ جي باوجود، قوم تيزيءَ سان ترقي ڪندي 4 ايشيائي ٽائيگرز مان هڪ بڻجي وئي، بين الاقوامي واپار ۽ اقتصادي گلوبلائيزيشن جي بنياد تي، پاڻ کي عالمي معيشت ۾ شامل ڪندي، برآمداتي بنيادن تي صنعتڪاري سان. چوٿين جمهوريه 1972 جي آڪٽوبر بحاليءَ کان پوءِ قائم ڪئي وئي، جنهن ۾ پارڪ کي مڪمل طاقت حاصل هئي. يوشين آئين اعلان ڪيو ته صدر بنيادي انساني حقن کي معطل ڪري سگهي ٿو ۽ پارليامينٽ جو ٽيون حصو مقرر ڪري سگهي ٿو. ان دور ۾ حڪومت پاران اپوزيشن جي جبر ۽ انساني حقن جي ڀڃڪڙي وڌيڪ شديد ٿي وئي. 1979 ۾ پارڪ جي قتل کان پوءِ به، چن ڊو-هان جي اڳواڻي ۾ 5 هين جمهوريه ۾ آمرانه راڄ جاري رهيو، جنهن ٻن فوجي بغاوتن جي زور تي اقتدار تي قبضو ڪيو ۽ گوانگجو بغاوت کي بي رحميءَ سان دٻائي ڇڏيو. 1987 جي جون جمهوري جدوجهد آمرانه راڄ ختم ڪري، موجوده ڇهين جمهوريه ٺاهي. ملڪ کي هاڻي براعظم ۽ اوڀر ايشيا ۾ سڀ کان وڌيڪ ترقي يافته جمهوريتن مان سمجهيو ويندو آهي. S. ڪوريا 1987 جي آئين تحت هڪ واحد صدارتي جمهوريه کي برقرار رکي ٿو، هڪ گڏيل قانون سازي، قومي اسيمبلي سان. اهو هڪ علائقائي طاقت ۽ هڪ ترقي يافته ملڪ سمجهي وڃي ٿو، ان جي معيشت سان دنيا جي 12th-وڏي وڏي GDP جي لحاظ کان ۽ 14th-وڏي GDP (PPP) جي لحاظ کان. اهو UNO، G-20، OECD جو ميمبر آهي.
تاريخ
[سنواريو]مئي 1948ع ۾ ڏکڻ ڪوريا کي جمهوريه قرار ڏنو ويو ۽ سنگمون ري کي صدر چونڊيو ويو. سيول هن سلطنت جي راڄڌاني بڻجي ويو. ڏکڻ ڪوريا جي ايراضي 38,000 چورس ميل ۽ آبادي 46,885,000 (46.88 ملين) آهي. 1950ع ۾ (5 جولاءِ تي) اتر ڪوريا جي فوجن ڏکڻ ڪوريا تي حملو ڪيو. اهڙيء طرح ڪورين جنگ شروع ٿي. گڏيل قومن جون فوجون آمريڪي قيادت ۾ ڏکڻ ڪوريا جي مدد لاءِ پهچي ويون آهن. اها جنگ ٽي سال جاري رهي. تجزيه نگارن جو خيال آهي ته ڪورين جنگ آمريڪا جي پهرين محدود جنگ هئي، ان جي پهرين غير اعلانيل جنگ، ۽ ان جي پهرين جنگ جيڪا آمريڪا کٽي نه سگهي.
ڪورين جنگ دنيا جي پهرين جنگ هئي، جيڪا دنيا جي ٻن سپر پاورن آمريڪا ۽ روس وچ ۾ پراڪسي وار طور وڙهي وئي. هن ٽن سالن واري جنگ ۾ 3 ڪروڙ 30 لک ماڻهو مارجي ويا، جن ۾ 36 هزار 940 آمريڪي به شامل هئا. (جڏهن ته ويٽنام ۾ 16 سالن جي جنگ ۾ 58,218 آمريڪي شهري مارجي ويا هئا.) 1953 ۾، هٿياربندي عمل ۾ آئي ۽ ان سان ٻه ڪوريائي رياستون مستقل طور تي 38 هين برابريءَ تي ورهائجي ويون. سرحد کي بارودي سرنگن ۽ بارڊ تارن سان محفوظ ڪيو ويو. بعد ۾ ٻئي ملڪ گڏيل قومن جا ميمبر بڻيا.
ڏکڻ ڪوريا ۾، سنگمون-ري جي حڪومت آهستي آهستي غير مقبول ٿي وئي. شاگردن سندس خلاف سخت تحريڪ شروع ڪئي، جنهن جي نتيجي ۾ سنگن راهي کي 26 اپريل 1960ع تي استعيفيٰ ڏيڻي پيئي.
16 مئي، 1961 تي، جنرل پارڪ چنگ-هي فوجي بغاوت ذريعي حڪمران جماعت جو چيئرمين ٿيو. 1963ع ۾ کيس صدر چونڊيو ويو. 1972ع جي ريفرنڊم ۾ جنرل پارڪ چنگ-هي کي لامحدود مدت لاءِ ملڪ جو صدر بڻجڻ جو اختيار ڏنو ويو. 26 آڪٽوبر 1979ع تي ڪورين سي آءِ اي جي سربراهه جنرل پارڪ چنگ هي کي قتل ڪيو. مئي 1980ع ۾ ملٽري انٽيليجنس جي سربراهه جنرل جن دوهوان ملڪ ۾ مڪمل مارشل لا لاڳو ڪري ڇڏيو ۽ ڪوانگجو ۾ جمهوريت نواز احتجاج کي پرتشدد طريقي سان ڪچليو.
جولاء 1972 ۾، ڪوريا جي ٻنهي پاسن ملڪ کي متحد ڪرڻ لاء پرامن طريقن تي ڪم ڪرڻ جو فيصلو ڪيو، پر 1985 تائين ڪا به ترقي نه ڪئي وئي. 1985ع ۾ ٻنهي ملڪن وچ ۾ اقتصادي معاملن تي ڳالهه ٻولهه جو فيصلو ڪيو ويو.
10 جون 1987ع تي مزدورن، مزدورن، دڪاندارن ۽ ٻين وچولي طبقي جي ماڻهن شاگردن سان گڏ حڪومت خلاف مظاهرا ڪيا ۽ جمهوريت جي بحاليءَ جو مطالبو ڪيو. پهرين جولاءِ 1987ع تي ”چن“ چونڊون ڪرائڻ جو اعلان ڪيو. ڊسمبر 1987ع ۾ ”Oh Tae-woo“ صدر چونڊيو ويو. 1990 ۾، ٽن وڏين سياسي پارٽين هڪ پارٽي ۾ ضم ٿيڻ جو فيصلو ڪيو، پر 100,000 شاگردن ان قدم جي خلاف احتجاج ڪيو، ان کي غير جمهوري قرار ڏنو.
1993ع ۾ ”ڪِم يونگ سام“ 1961ع کان پوءِ پهريون ڀيرو سويلين صدر جو عهدو سنڀاليو. 26 آگسٽ 1996ع تي سيول جي هڪ عدالت جنرل چنگ کي موت جي سزا ۽ روه تائي وو کي بغاوت ۽ ڪرپشن جي الزام ۾ اڍائي سال قيد جي سزا ٻڌائي. 18 ڊسمبر 1997ع تي Kim Jong-un صدارتي اليڪشن کٽي. 22 ڊسمبر 1997ع تي چن ۽ روه کي معاف ڪري آزاد ڪيو ويو.
2010 ۾، اتر ڪوريا پاران حملن ۾ اضافو ٿيو. مارچ 2010 ۾ ڏکڻ ڪوريا جو جنگي جهاز ROKS Cheonan ٻڏي ويو 46 ڏکڻ ڪوريا ملاح، مبينا طور تي اتر ڪوريا جي آبدوز طرفان. نومبر 2010 ۾ Yeonpyeong ٻيٽ تي هڪ اهم اتر ڪوريا جي آرٽلري بيراج تي حملو ڪيو ويو، جنهن ۾ 4 ماڻهو مري ويا. ڏکڻ ڪوريا ۽ بين الاقوامي برادري ٻنهي جي انهن حملن تي سخت ردعمل جي کوٽ (سرڪاري گڏيل قومن جي رپورٽ ۾ واضح طور تي اتر ڪوريا کي چيونان ٻڏڻ جو مجرم قرار ڏيڻ کان انڪار ڪيو ويو) ڏکڻ ڪوريا جي عوام سان وڏي ڪاوڙ جو سبب بڻيو. ڏکڻ ڪوريا 2012 ۾ هڪ ٻيو سنگ ميل ڏٺو جڏهن ته پهرين عورت صدر پارڪ گيون-هي چونڊجي ۽ آفيس سنڀالي. اڳوڻي صدر پارڪ چنگ هي جي ڌيءَ، هن سياست جي قدامت پسند برانڊ تي هلي. صدر Park Geun-hye جي انتظاميه تي سرڪاري طور تي رياستي معاملن ۾ ويجهي دوست چوئي سون-سائل جي شموليت لاءِ ڪرپشن، رشوت خوري ۽ اثر رسوخ جو الزام لڳايو ويو. نومبر 2016، [119] کان وڏي پيماني تي عوامي مظاهرين جو سلسلو جاري آهي ۽ کيس عهدي تان هٽايو ويو. پارڪ جي مواخذي ۽ برطرفي جي نتيجي کان پوءِ، چونڊون منعقد ٿيون ۽ ڊيموڪريٽڪ پارٽي جي مون جي ان صدارت حاصل ڪئي، 10 مئي 2017 تي عهدو سنڀاليو. هن جي دور ۾ اتر ڪوريا سان سياسي لاڳاپن ۾ بهتري، فوجي اتحاد ۾ ڪجهه وڌندڙ تڪرار ڏٺو. آمريڪا سان گڏ، ۽ پيانگ چانگ ۾ سرمائي اولمپڪس جي ڪامياب ميزباني. اپريل 2018 ۾، پارڪ گيون-هي کي 24 سال جيل ۾ سزا ڏني وئي ڇاڪاڻ ته طاقت جي غلط استعمال ۽ ڪرپشن جي ڪري. COVID-19 جي وبائي مرض 2020 کان قوم کي متاثر ڪيو آهي. ساڳئي سال، ڏکڻ ڪوريا ۾ پيدائش کان وڌيڪ موت رڪارڊ ڪيا ويا، نتيجي ۾ رڪارڊ تي پهريون ڀيرو آبادي ۾ گهٽتائي. مارچ 2022 ۾، يون سک يول، قدامت پسند اپوزيشن پيپلز پاور پارٽي جي اميدوار، ڊيموڪريٽڪ پارٽي جي اميدوار تي تمام گهٽ مارجن سان ويجهي اليڪشن کٽي. يون 10 مئي 2022 تي حلف کنيو.
جاگرافي
[سنواريو]ڏکڻ ڪوريا ڪورين جزائر جي ڏاکڻي حصي تي قبضو ڪري ٿو، جيڪو ڪنٽيننٽل ۽ اوڀر ايشيائي سرزمين کان 1,100 ڪلوميٽر (680 ميل) تائين پکڙيل آهي. هي جبل وارو اپٻيٽ اولهه ۾ زرد سمنڊ ۽ اوڀر ۾ جاپان جي سمنڊ سان پکڙيل آهي. ان جو ڏاکڻي ڀاڱو ڪوريا اسٽريٽ ۽ اوڀر چين سمنڊ تي واقع آهي. ملڪ، ان جي سڀني ٻيٽن سميت، ويڪرائي ڦاڪ °33 ۽ °39 اتر، ۽ ڊگھائي ڦاڪ °124 ۽ °130 اوڀر جي وچ ۾ آهي. ان جي ڪل ايراضي 1,00,410 چورس ڪلوميٽر (38,768.52 چورس ميل) آهي. ڏکڻ ڪوريا کي چئن عام علائقن ۾ ورهائي سگهجي ٿو: هڪ اڀرندي وارو علائقو جبلن جي بلندي ۽ تنگ ساحلي ميدانن جو؛ وسيع ساحلي ميدانن جو الهندي علائقو، درياءَ جي بيسن، ۽ ڦرندڙ جبلن ۽ وادين جو ڏکڻ اولهه وارو علائقو؛ ۽ هڪ ڏکڻ اوڀر وارو علائقو جنهن تي نڪڊونگ نديءَ جي وسيع بيسن جو تسلط آهي. ڏکڻ ڪوريا ٽن زميني ماحولي علائقن جو گهر آهي: وچ ڪوريا جا پُراڻا ٻيلا، منچورين مخلوط ٻيلا، ۽ ڏاکڻي ڪوريا سدا بہار ٻيلا. ڏکڻ ڪوريا جو علائقو گهڻو ڪري جبلن وارو آهي. هيٺيون زمينون، بنيادي طور تي اولهه ۽ ڏکڻ اوڀر ۾ واقع آهن، صرف 30 سيڪڙو ڪل زمين جي ايراضيء تي مشتمل آهن. ڏکڻ ڪوريا ۾ 20 نيشنل پارڪ ۽ مشهور فطري جايون جهڙوڪ بوسونگ ٽي فيلڊس، سنچيون بي ايڪولوجيڪل پارڪ ۽ جيرسان آهن. اٽڪل 3,000 جزائر، اڪثر ڪري ننڍا ۽ غير آباد آهن، ڏکڻ ڪوريا جي اولهه ۽ ڏاکڻي ساحلن کان پري آهن. جيجو صوبو ڏکڻ ڪوريا جي ڏاکڻي ساحل کان اٽڪل 100 ڪلوميٽر (62 ميل) پري آهي. اهو ملڪ جو سڀ کان وڏو ٻيٽ آهي، جنهن جي ايراضي 1,845 چورس ڪلوميٽر (712 چورس ميل) آهي. جيجو پڻ ڏکڻ ڪوريا جي بلند ترين نقطي جو ماڳ آهي: هالاسان، هڪ ناپيد ٻرندڙ جبل، سمنڊ جي سطح کان مٿي 1,950 ميٽر (6,400 فوٽ) تي پهچي ٿو. ڏکڻ ڪوريا جا اڀرندي جزائر ۾ الانگ ڊو, ليان ڪورٽ روڪ, ڊاکڊو ۽ تاڪيشيما شامل آهن جڏهن ته مراڊو ۽ سوڪوٽرا روڪ ڏکڻ ڪوريا جا ڏاکڻيون ٻيٽ آهن. موسم
حڪومت ۽ سياست
[سنواريو]ڏکڻ ڪوريا جي حڪومت جي جوڙجڪ ڪوريا جي جمهوريه جي آئين طرفان طئي ڪئي وئي آهي. ڪيترن ئي جمهوري رياستن وانگر، ڏکڻ ڪوريا جي حڪومت ٽن شاخن ۾ ورهايل آهي: ايگزيڪيوٽو، عدالتي، ۽ قانون ساز. ايگزيڪيوٽو ۽ قانون ساز شاخون بنيادي طور تي قومي سطح تي ڪم ڪن ٿيون، جيتوڻيڪ ايگزيڪيوٽو شاخ ۾ مختلف وزارتون پڻ مقامي ڪم ڪن ٿيون. عدالتي شاخ قومي ۽ مقامي سطح تي ڪم ڪري ٿي. مقامي حڪومتون نيم خود مختيار آهن ۽ انهن ۾ پنهنجون ايگزيڪيوٽو ۽ قانون ساز ادارا شامل آهن. ڏکڻ ڪوريا هڪ آئيني جمهوريت آهي.
1948ع ۾ آزاديءَ کان پوءِ ان جي پهرين اعلان کان وٺي آئين ۾ ڪيترائي ڀيرا ترميم ڪئي وئي آهي. تنهن هوندي، هن ڪيترن ئي وسيع خاصيتن کي برقرار رکيو آهي ۽ ڪوريا جي مختصر مدت واري سيڪنڊ ريپبلڪ جي استثنا سان، ملڪ هميشه هڪ آزاد چيف ايگزيڪيوٽو سان صدارتي نظام آهي. ان جي موجوده آئين تحت رياست کي ڪڏهن ڪڏهن ڪوريا جي ڇهين جمهوريه طور حوالو ڏنو ويندو آهي. پهرين سڌي چونڊ به 1948ع ۾ ٿي. جيتوڻيڪ ڏکڻ ڪوريا 1960 کان وٺي 1980 جي ڏهاڪي تائين فوجي آمريتن جو هڪ سلسلو تجربو ڪيو، ان کان پوء اهو هڪ ڪامياب لبرل جمهوريت ۾ ترقي ڪري چڪو آهي. اڄ، CIA ورلڊ فيڪٽ بڪ ڏکڻ ڪوريا جي جمهوريت کي "مڪمل طور تي ڪم ڪندڙ جديد جمهوريت" جي طور تي بيان ڪري ٿو، جڏهن ته اقتصاديات ڊيموڪريسي انڊيڪس ان کي "مڪمل جمهوريت" جي طور تي درجه بندي ڪري ٿو، 2022 ۾ 167 ملڪن مان 24 هين نمبر تي. V-Democracy مطابق انڊيڪس ڏکڻ ڪوريا 2023 ايشيا ۾ ٽيون سڀ کان وڌيڪ چونڊيل جمهوري ملڪ آهي. ڏکڻ ڪوريا 100 مان 63 نمبرن سان ڪرپشن جي تصور جي انڊيڪس ۾ 33 هين نمبر تي آهي.
انتظامي ڊويزنون
ڏکڻ ڪوريا ۾ وڏيون انتظامي ڊويزنون يارهن صوبا آهن، ٽي خاص خود مختيار صوبا، ڇهه ميٽروپوليٽن شهر (خود سنڀاليندڙ شهر جيڪي ڪنهن به صوبي جو حصو نه آهن)، هڪ خاص شهر ۽ هڪ خاص خودمختيار شهر.
خاص شهر:
1. سيول. 98,30,452.
ميٽروپوليٽن شهر: 1. بسان. 34,60,707.
2. ڊيگو. 24,71,136.
3. انچيون 29,52,476.
4. گوانگجو. 14,60,972.
5. ڊيجيون. 14,96,123
6. السان. 11,61,303.
خاص خودمختيار شهر:
1. سيجونگ. 2,95,041.
صوبو:
1. گيونگجي. 1,29,41,604.
2. اتر چنگ چيانگ. 15,95,164.
3. ڏکڻ چنگ چيانگ. 21,20,666.
4. ڏکڻ جيولا. 18,90,412
5. اتر گيونگ سانگ 26,82,897
6. ڏکڻ گيونگ سانگ 33,77,126
خاص خودمختيار صوبو:
1. جيجو. 6,61,511
2. گنگاون. 15,45,452.
3. جيونبڪ. 1,847,089.
پرڏيهي لاڳاپا:
ڏکڻ ڪوريا 1991 کان گڏيل قومن جو ميمبر آهي، جڏهن اهو هڪ ئي وقت اتر ڪوريا جي ميمبر رياست بڻجي ويو. 1 جنوري 2007 تي، اڳوڻي ڏکڻ ڪوريا جي پرڏيهي وزير بان ڪي مون 2007 کان 2016 تائين گڏيل قومن جي سيڪريٽري جنرل جي حيثيت سان خدمتون سرانجام ڏنيون. ڏکڻ ڪوريا ڏکڻ اوڀر ايشيائي قومن جي ايسوسيئيشن سان لاڳاپا ٺاهيا آهن ٻنهي جي ميمبر طور ASEAN پلس ٽي، مبصرن جي هڪ اداري. ، ۽ اوڀر ايشيا سمٽ (EAS). نومبر 2009 ۾، ڏکڻ ڪوريا OECD ڊولپمينٽ اسسٽنٽ ڪميٽي ۾ شامل ٿيو. ايس ڪوريا نومبر 2010 ۾ سيئول ۾ G-20 سربراهي اجلاس جي ميزباني ڪئي، هڪ سال جنهن ۾ ايس ڪوريا ۽ يورپي يونين واپار جي رڪاوٽن کي گهٽائڻ لاءِ آزاد واپاري معاهدو (FTA) ڪيو. ايس ڪوريا 2014 ۾ ڪئناڊا ۽ آسٽريليا سان آزاد واپاري معاهدي تي دستخط ڪرڻ لاءِ ويو ۽ ٻيو 2015 ۾ نيوزيلينڊ سان. يورپي يونين آڪٽوبر 2023 ۾.
معيشت
[سنواريو]ڏکڻ ڪوريا جي مخلوط معيشت 13 هين وڏي مجموعي گھربل پيداوار آهي ۽ 14 هين وڏي مجموعي ڈومیسٹک پيداوار (GDP) آهي دنيا ۾ خريداري طاقت جي برابري جي لحاظ سان، ان کي G-20 وڏين معيشتن مان هڪ طور سڃاڻي ٿي. اهو هڪ ترقي يافته ملڪ آهي هڪ اعلي آمدني معيشت سان ۽ او ای سی ڈی (OECD) جو سڀ کان وڌيڪ صنعتي ميمبر ملڪ آهي. ڏکڻ ڪوريا جون برانڊون جهڙوڪ ایل جی اليڪٽرانڪس (LG Electronics) ۽ سام سنگ (Samsung) بين الاقوامي طور تي مشهور آهن ۽ ڏکڻ ڪوريا جي شهرت پنهنجي معيار جي اليڪٽرانڪس ۽ ٻين ٺاهيل شين جي ڪري حاصل ڪئي آهي. ڏکڻ ڪوريا سال 1996 ۾ او ای سی ڈی جو ميمبر ٿيو. تعليم ۾ ان جي وڏي سيڙپڪاري ملڪ کي وڏي پئماني تي اڻ پڙهيل کان وٺي هڪ وڏي بين الاقوامي ٽيڪنالاجي پاور هائوس تائين پهچايو آهي. ملڪ جي قومي معيشت هڪ انتهائي ماهر افرادي قوت مان فائدو حاصل ڪري ٿي ۽ دنيا جي سڀ کان وڌيڪ تعليم يافته ملڪن مان هڪ آهي جنهن جي شهرين جي اعلي ترين سيڪڙو مان هڪ اعلي تعليم جي ڊگري آهي. ڏکڻ ڪوريا جي معيشت سال 1960ع جي شروعات کان وٺي 1990ع جي ڏهاڪي جي آخر تائين دنيا جي تيز ترين ترقي ڪندڙ ملڪن مان هڪ هئي، ۽ اڃا به 2000ع جي ڏهاڪي ۾ هانگ ڪانگ، سنگاپور ۽ تائيوان، ٻين ٽن ايشيائي ٽائيگرز سان گڏ، تيز ترين ترقي ڪندڙ ملڪن مان هڪ هئي. اهو سال 1980ع ۽ 1990ع جي وچ ۾ دنيا ۾ سراسري جی ڈی پی في کس ۾ تيز ترين اضافو رڪارڊ ڪيو. ڏکڻ ڪوريا جا ماٹھو هن ترقي کي هان درياء تي معجزو سڏيو آهي.
ڏکڻ ڪوريا جي معيشت گهڻو ڪري بين الاقوامي واپار تي منحصر آهي، ۽ سال 2014ع ۾، ڏکڻ ڪوريا دنيا ۾ پنجون نمبر وڏو برآمد ڪندڙ ۽ ستين نمبر وڏو درآمد ڪندڙ هو. ان کان علاوه، ملڪ ۾ دنيا جي سڀ کان وڏي پرڏيهي مٽاسٽا جي ذخيرن مان هڪ آهي. معيشت جي اعلي ترقي جي صلاحيت ۽ ظاهري ڍانچي جي استحڪام جي باوجود، ملڪ کي اسٽاڪ مارڪيٽ ۾ ان جي ڪريڊٽ ريٽنگ کي نقصان پهچندو آهي ڇاڪاڻ ته اتر ڪوريا جي سخت فوجي بحرانن جي وقت ۾، جنهن جي مالي مارڪيٽن تي خراب اثر آهي. بين الاقوامي مالیاتي فنڊ مختلف معاشي بحرانن جي خلاف معيشت جي لچڪ جي تعريف ڪري ٿو، گهٽ رياستي قرضن ۽ اعلي مالياتي ذخيرن جو حوالو ڏيندي جيڪي مالي هنگامي حالتن کي منهن ڏيڻ لاءِ جلدي متحرڪ ٿي سگهن ٿا. جيتوڻيڪ سال 1997ع جي ايشيائي مالياتي بحران پاران ان کي سخت نقصان پهچايو ويو، ملڪ هڪ تيز بحالي کي منظم ڪيو ۽ بعد ۾ ان جي جي ڊي پي کي ٽي ڀيرا ڪيو. ان کان علاوه، ڏکڻ ڪوريا انهن چند ترقي يافته ملڪن مان هڪ هو، جيڪي سال 2007-2008 ع جي عالمي مالياتي بحران دوران کساد بازاري کان بچڻ جي قابل هئا. ان جي معاشي ترقي جي شرح سال 2010ع ۾ 6.2 سيڪڙو تائين پهچي وئي ( سال 2002ع ۾ 7.2 سيڪڙو جي وڏي ترقي کان پوءِ اٺن سالن جي تيز ترين واڌ)، سال 2008ع ۾ 2.3 سيڪڙو جي معاشي ترقي جي شرح ۽ سال 2009ع ۾ 0.2 سيڪڙو جي وڏي ريسيشن دوران تيز بحالي. بيروزگاري جي شرح پڻ سال 2009ع ۾ 3.6 سيڪڙی تي گهٽ رهي.
ٽرانسپورٽ:
ڊيموگرافڪ
[سنواريو]سال 2022ع ۾، ڏکڻ ڪوريا جي آبادي جو اندازو اٽڪل پنج ڪروڙ 17 لک (51.7 ملين) انگن اکرن ڪوريا پاران، ڪم ڪندڙ عمر جي آبادي جي مسلسل گهٽتائي ۽ مجموعي زرخيزي جي شرح سان، لڳايو ويو. ڏکڻ ڪوريا جي زرخيزي ۾ ڊرامائي گهٽتائي جي وڌيڪ اشاري ۾، سال 2020ع ۾ ملڪ پيدائش کان وڌيڪ موت رڪارڊ ڪيو، جنهن جي نتيجي ۾ پهريون ڀيرو آبادي ۾ گهٽتائي آئي جڏهن کان جديد رڪارڊ شروع ٿيو. سال 2021ع ۾، زرخيزي جي شرح صرف 0.81 ٻار في عورت تي بيٺو.
ملڪ هن جي آبادي جي کثافت لاءِ مشهور آهي، جيڪا سال 2022ع ۾ اندازي مطابق 514.6 في چورس ڪلوميٽر (1,333 في چورس میل) هئي، جيڪا عالمي سراسري کان 10 ڀيرا وڌيڪ هئي. ننڍن رياستن ۽ شهري رياستن کان علاوه، ڏکڻ ڪوريا دنيا جو ٽيون سڀ کان وڌيڪ گنجان آباد ملڪ آهي. سال 1970ع، 1980ع ۽ 1990ع جي ڏهاڪي ۾ ملڪ جي تيز معاشي توسيع دوران ٻهراڙين مان تيز لڏپلاڻ سبب اڪثر ڏکڻ ڪوريا شهري علائقن ۾ رهن ٿا. سال 2005ع جي مردم شماري مطابق، سيئول جي آبادي هڪ ڪروڙ (10 ملين) باشندن جي هئي. سيئول نيشنل ڪيپيٽل ايريا ۾ ٻه ڪروڙ 45 لک (24.5 ملين) آبادي (ڏکڻ ڪوريا جي سڄي آبادي جو اڌ) ان کي دنيا جو ٻيو نمبر وڏو ميٽروپوليٽن علائقو بڻائي ٿو. ٻين وڏن شهرن ۾ بوسان 35 لک (3.5 ملين)، انچيون 30 لک (3.0 ملين)، ڊيگو 25 لک (2.5 ملين)، ڊيجيون 14 لک (1.4 ملين)، گوانگجو 14 لک (1.4 ملين) ۽ السان 11 لک (1.1 ملين) شامل آهن.
ثقافت
[سنواريو]ڏکڻ ڪوريا پنهنجي روايتي ڪلچر کي اتر ڪوريا سان شيئر ڪري ٿو، پر ٻنهي ڪوريا ڪلچر جا الڳ الڳ معاصر ثقافت ٺاهيا آهن جڏهن کان اپٻيٽ سال 1945ع ۾ ورهائجي ويو هو. تاريخي طور تي، جڏهن ته ثقافت پاڙيسري چين جي ثقافت کان تمام گهڻو متاثر ٿيو آهي، ان جي باوجود اهو آزاديء سان پنهنجي منفرد ثقافت ٺاهي آهي. پنهنجي حق ۾ هڪ منفرد ثقافتي سڃاڻپ ٺاهي جيڪا اوڀر ايشيائي سرزمين تي ان جي وڏي پاڙيسري کان الڳ آهي. ان جي شاهڪار ۽ متحرڪ ثقافت، 15 عالمي ورثو سائيٽن سان گڏ، دنيا ۾ چوٿون وڏو ء انسانيت جي 21ھون يونيسڪو غير معمولي ثقافتي ورثو ڇڏي. ثقافت، راندين ۽ سياحت واري وزارت فنانس ۽ تعليمي پروگرامن جي ذريعي روايتي فنون، گڏوگڏ جديد فنون کي فعال طور تي حوصلا افزائي ڪري ٿو. پريس فريڊم انڊيڪس جي سال 2023ع جي ايڊيشن موجب، ڏکڻ ڪوريا، تائيوان کان پوءِ براعظم ۽ اوڀر ايشيا ۾ پريس جي آزاديءَ جي ٻئي نمبر تي آهي.
صنعتڪاري ۽ شهريت جديد ڪورين جي زندگي گذارڻ ۾ ڪيتريون ئي تبديليون آڻي ڇڏيون آهن. تبديل ٿيندڙ معاشي حالتون ۽ طرز زندگي وڏن شهرن ۾ آبادي جي توجهه جو سبب بڻيا آهن، خاص طور تي راڄڌاني سيئول، ڪيترن ئي نسلن وارن گهرن سان ائٽمي خاندانن جي رهائش جي انتظامن ۾ الڳ ٿي ويا آهن. سال 2014ع جي يورو مانيٽر جي مطالعي مان معلوم ٿيو ته ڏکڻ ڪورين سڄي دنيا جي مقابلي ۾، روس، فلپائن ۽ ٿائيلينڊ پٺيان، هفتيوار بنياد تي سڀ کان وڌيڪ شراب پيئندا آهن. ڏکڻ ڪوريا هر هفتي سراسري طور تي شراب جا 13.7 شاٽ پيئندا آهن.
فن:
اصل مضمون: ڪورين آرٽ
پڻ ڏسو
[سنواريو]• ڪورين آرٽ
حوالا
[سنواريو]- ↑ (PDF) A New Way of Seeing Country Social Responsibility. Alexandru Ioan Cuza University. p. 6. http://www.fssp.uaic.ro/argumentum/Numarul%2010%20%282%29/Articol%20Cozmiuc.pdf. Retrieved January 16, 2014.
- ↑ "[시행 2016.8.4.] [법률 제13978호, 2016.2.3., 제정] (Enforcement 2016.8.4. Law No. 13978, enacted on February 3, 2016) (in Korean)". حاصل ڪيل July 26, 2017.
- ↑ official data regarding ethnicity is collected by the South Korean government. At the end of 2015, approximately 4% of the population had a foreign nationality.
- ↑ Many researchers 지표상세 آرڪائيو ڪيا ويا September 6, 2015, حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.. Index.go.kr (July 19, 2016). Retrieved October 5, 2016.
- ↑ 5.0 5.1 حوالي جي چڪ: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs named2015 Census - ↑ http://image.kmib.co.kr/online_image/2016/1219/201612191738_61220011145071_1.jpg
- ↑ "Population Projections for Provinces (2013~2040)" (PDF). Statistics Korea. حاصل ڪيل May 20, 2016.
- ↑ "Major Indicators of Korea". Korean Statistical Information Service. حاصل ڪيل September 9, 2016.
- ↑ 9.0 9.1 "South Korea". International Monetary Fund.
- ↑ GDP : 네이버 통합검색
- ↑ 한국 1인당 gdp : 네이버 통합검색
- ↑ "Distribution of income (Gini index)". e-National Index. Daejeon: Korea National Statistical Office. حاصل ڪيل June 30, 2017.
- ↑ "2016 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. حاصل ڪيل March 23, 2017.
