هڙپا

هڙپا
	; ھڙپا جي وڏي ھال جو ڏيک
جڳھہ	ساهيوال ضلعو, پنجاب، پاڪستان
مقانيت	30°37′44″N 72°51′50″E / 30.62889°N 72.86389°E
قسم	آبادي وارو علائقو
پکيڙ	370 ايڪڙ
تاريخ
دور	ھڙپا 1 کان ھڙپا 5
ثقافتون	سنڌو ماٿريءَ جي تھذيب
جڳھہ بابت
حالت	کنڊر
ملڪيت	پاڪستان
عوامي پھچ	ھا
ويبسائيٽ	www.harappa.com

هڙپا (انگريزي: Harappa) پنجاب، پاڪستان ۾ هڪ آثار قديمه وارو ماڳ آهي، جيڪو ساهيوال کان 24 ڪلوميٽر (15 ميل) اولهه طرف آهي. برونز دور جي هڙپائي تهذيب، جنهن کي هاڻي گهڻو ڪري سنڌو ماٿري جي تهذيب سڏيو وڃي ٿو، ان ماڳ جي نالي پٺيان رکيو ويو آهي، جيڪو ان جو نالو راوي نديءَ جي اڳوڻي ڪناري جي ڀرسان هڪ جديد ڳوٺ مان پيو، جيڪو هاڻي اتر طرف 8 ڪلوميٽر (5 ميل) هلندو آهي. هڙپائي تهذيب جو مرڪز هڪ وڏي ايراضيءَ تي، ڏکڻ ۾ گجرات کان وٺي سنڌ ۽ راجسٿان تائين ۽ پنجاب ۽ هريانه تائين پکڙيل هو. بنيادي علائقي کان ٻاهر ڪيتريون ئي ماڳون مليون آهن، جن ۾ ڪجهه اوڀر اتر پرديش تائين ۽ گهڻو پري اولهه بلوچستان جي مڪران سامونڊي ڪناري تي سٽڪاگن ڊور تائين، ايران کان گهڻو پري ناهي.^[1]^[2]

قديم شهر جي ماڳ تي برونز دور جي قلعي واري شهر جا آثار موجود آهن، جيڪو هڙپائي تهذيب جو حصو هو، جنهن جو مرڪز سنڌ ۽ پنجاب ۾ هو. سمجهيو وڃي ٿو ته هن شهر ۾ 23,500 رهواسي هئا ۽ تقريبن 150 هيڪٽر (370 ايڪڙ) تي قبضو ڪيو ويو هو مٽيءَ جي سرن جي گهرن سان ان جي وڏي حد تائين بالغ هڙپائي مرحلي (2600 کان 1900 ق.م.) دوران، جيڪو پنهنجي وقت لاءِ وڏو سمجهيو وڃي ٿو.^[3] قديم آثارن جي ڪنوينشن جي مطابق، اڳوڻي اڻڄاتل تهذيب کي ان جي پهرين کوٽائي واري ماڳ جي نالي سان، سنڌو ماٿري جي تهذيب کي هڙپائي تهذيب به سڏيو وڃي ٿو.

هڙپا جو قديم شهر انگريزن ۽ فرينچ راڄ ۾ تمام گهڻو تباه ٿيو، جڏهن لاهور۔ملتان ريلوي جي اڏاوت ۾ ٿر جي سرن کي ٽريڪ بيلاسٽ طور استعمال ڪيو ويو. هڙپا جو موجوده ڳوٺ قديم ماڳ کان 1 ڪلوميٽر (0.62 ميل) کان به گهٽ آهي. جيتوڻيڪ جديد هڙپا وٽ برطانوي راڄ جي دور کان هڪ ريلوي اسٽيشن آهي، پر اڄڪلهه اهو 15,000 ماڻهن جو هڪ ننڍڙو ٻهراڙي وارو شهر آهي. سال 2005ع ۾، سائٽ تي هڪ تڪراري تفريحي پارڪ اسڪيم کي ختم ڪيو ويو جڏهن عمارت ساز عمارت جي ڪم جي شروعاتي مرحلن دوران ڪيترن ئي آثار قديمه جا آثار دريافت ڪيا.^[4]

حوالا

↑ Giosan, L., Clift, P. D., Macklin, M. G., Fuller, D. Q., Constantinescu, S., Durcan, J. A., ... & Syvitski, J. P. (2012). Fluvial landscapes of the Harappan civilization. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(26), E1688-E1694.
↑ Dales, George F. (June 1962). "Harappan Outposts on the Makran Coast". Antiquity 36 (142): 86–92. doi:10.1017/s0003598x00029689. ISSN 0003-598X. http://dx.doi.org/10.1017/s0003598x00029689.
↑ Fagan, Brian (2003). People of the earth: an introduction to world prehistory. Pearson. p. 414. ISBN 978-0-13-111316-9.
↑ Tahir, Zulqernain. 26 May 2005. Probe body on Harappa park, Dawn. Retrieved 13 January 2006. آرڪائيو ڪيا ويا 11 March 2007 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.

[1] Giosan, L., Clift, P. D., Macklin, M. G., Fuller, D. Q., Constantinescu, S., Durcan, J. A., ... & Syvitski, J. P. (2012). Fluvial landscapes of the Harappan civilization. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(26), E1688-E1694.

[2] Dales, George F. (June 1962). "Harappan Outposts on the Makran Coast". Antiquity 36 (142): 86–92. doi:10.1017/s0003598x00029689. ISSN 0003-598X. http://dx.doi.org/10.1017/s0003598x00029689.

[3] Fagan, Brian (2003). People of the earth: an introduction to world prehistory. Pearson. p. 414. ISBN 978-0-13-111316-9.

[4] Tahir, Zulqernain. 26 May 2005. Probe body on Harappa park, Dawn. Retrieved 13 January 2006. آرڪائيو ڪيا ويا 11 March 2007 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.

[1]

[2]

[3]

[4]