ميڪانيات
ميڪانيات (Mechanics؛ قديم يوناني لفظμηχανική : mēkhanikḗ مان، معنيٰ: "مشينن سان متعلق") فزڪس جي هڪ شاخ آهي جيڪي طبيعي شيئن ۾ قوت، مادي ۽ حرڪت، شيئن تي لاڳو ڪيل قوتن جي نتيجي ۾ (Displacement)، جيڪي ان جي ماحول جي نسبت ڪنهن شئي جي پوزيشن ۾ تبديليون آهن، جي وچ ۾ لاڳاپن سان لاڳاپيل آهي. فزڪس جي هن شاخ جي نظرياتي نمائشن جي شروعات قديم يونان ۾ ٿي، مثال طور، ارسطو ۽ آرشيميڊيز جي لکڻين ۾ (ڏسو ڪلاسيڪل ميڪانيات جي تاريخ ۽ ڪلاسيڪل ميڪانيات جي ٽائم لائن). شروعاتي جديد دور ۾، سائنسدانن جهڙوڪ گليلو گليلي، جوهانس ڪيپلر، ڪرسٽين هائيگينس ۽ آئزڪ نيوٽن ان جو بنياد رکيو، جنهن کي هاڻي ڪلاسيڪل ميڪانيات چيو وڃي ٿو.
ڪلاسيڪل فزڪس جي هڪ شاخ جي طور تي، ميڪانيات انهن جسمن سان واسطو رکي ٿي جيڪي يا ته آرام ۾ آهن يا روشنيءَ جي رفتار کان تمام گهٽ رفتار سان هلن ٿيون. اهو پڻ فزيڪل سائنس جي طور تي بيان ڪري سگهجي ٿو جيڪو جسم جي حرڪت (ڪوانٽم دائري ۾ نه) ۽ قوتن سان تعلق رکي ٿو.
تاريخ
[سنواريو]ميڪانياتي جسمن جا قسم
[سنواريو]اڪثر استعمال ٿيل اصطلاح جسم (bodies) جي تعريف جي ضرورت آهي شين جي وسيع مجموعن لاءِ، جنهن ۾ ذرڙا، پروجيڪٽائل، خلائي جهاز، تارا، مشينري جا حصا، سولڊ جا حصا، سيال جا حصا (گيسز ۽ مائع) وغيره.
ميڪانيات جي مختلف ذيلي شعبن جي وچ ۾ ٻيا تفاوت بيان ڪيل جسمن جي فطرت سان تعلق رکن ٿا. ذرڙا جسم آهن جن سان ٿورڙي (سڃاڻل) اندروني ڍانچي، ڪلاسيڪل ميڪانيات ۾ رياضياتي نقطن جي طور تي مطالعو ڪيو ويندو آهي. سخت جسمن جي سائيز ۽ شڪل هوندي آهي پر ذرڙي جي ويجهو آزادي جي صرف چند درجي کي شامل ڪندي، جهڙوڪ خلا ۾ واقفيت ۽ سادگي کي برقرار رکندي آهي. ٻي صورت ۾، جسم نيم سخت ٿي سگهي ٿو، يعني لچڪدار، يا غير سخت، يعني سيال. انهن مضمونن ۾ مطالعي جي ڪلاسيڪل ۽ ڪوانٽم ڊويزنون آهن. مثال طور، خلائي جهاز جي حرڪت، ان جي مدار ۽ روش (گردش) جي حوالي سان، ڪلاسيڪل ميڪانيات جي لاڳاپي واري (relativistic) نظريي جي ذريعي بيان ڪئي وئي آهي، جڏهن ته هڪ ائٽمي نيوڪليئس جي هڪجهڙائي واري حرڪت کي ڪوانٽم ميڪانڪس طرفان بيان ڪيو ويو آهي.
ذيلي مضمون
[سنواريو]هيٺيون ميڪانيات ۾ ٽي مکيه شاخون آهن جن ۾ مختلف مضمونن جو مطالعو ڪيو ويندو آهي. ياد رهي ته ”فيلڊز جو نظريو“ پڻ آهي، جيڪو فزڪس ۾ هڪ الڳ نظم و ضبط قائم ڪري ٿو، جنهن کي رسمي طور ميڪانيات کان الڳ سمجهيو وڃي ٿو، چاهي اهو ڪلاسيڪل فيلڊز هجي يا ڪوانٽم فيلڊز. پر عملي طور تي، ميڪانيات ۽ شعبن سان تعلق رکندڙ مضمونن کي ويجهڙائي ۾ ڳنڍيو ويو آهي. اهڙيءَ طرح، مثال طور، قوتون جيڪي ذرڙن تي عمل ڪن ٿيون، اڪثر ڪري شعبن (اليڪٽروميگنيٽيڪل يا گرويٽيشنل) مان نڪتل هونديون آهن ۽ ذرڙا ذريعا طور ڪم ڪندي فيلڊز ٺاهيندا آهن. حقيقت ۾، ڪوانٽم ميڪانيات ۾، ذرڙا پاڻ ۾ فيلڊ آهن، جيئن نظرياتي طور تي موج جي ڪم جي ذريعي بيان ڪيو ويو آهي.
ڪلاسيڪل ميڪانيات
[سنواريو]ڏسو: ڪلاسيڪل ميڪانيات
ڪوانٽم ميڪانيات
[سنواريو]ڏسو: ڪوانٽم ميڪانيات
ريليٽيوسٽڪ ميڪانيات
[سنواريو]اصل مضمون: ريليٽيوسٽڪ ميڪانيات
ڪوانٽم ۽ ڪلاسيڪل ميڪانيات جي وچ ۾ فرق جي برابر، البرٽ آئن اسٽائن جو عام ۽ خاص ريليٽيويٽي جا نظريا نيوٽن ۽ گليلو جي ميڪانڪس جي ٺهڻ جي دائري کي وڌايو. ريليٽيوسٽڪ ۽ نيوٽن جي ميڪانيات جي وچ ۾ فرق اھم ٿي ويندا آھن ۽ حتي غالب ٿي ويندا آھن جيئن ڪنھن جسم جي رفتار روشنيءَ جي رفتار تائين پھچي ٿي. مثال طور، نيوٽنين ميڪانڪس ۾، آزاد ذري جي متحرڪ توانائي، E=1/2(mv^2) آهي، جڏهن ته ريليٽيوسٽڪ ميڪانيات ۾ هي توانائي، E=(γ−1)mc^2 آھي (جتي γ لورينز فيڪٽر آھي)؛ ھي فارمولو گھٽ توانائي جي حد ۾ نيوٽن جي مساوات کي گھٽائي ٿو.
اعلي توانائي جي عملن لاء، ڪوانٽم ميڪانيات کي ريليٽيوسٽڪ ميڪانيات جي حساب سان ترتيب ڏيڻ لازمي آهي. ان ڪري ڪوانٽم فيلڊ ٿيوري جي ترقي ٿي.
پيشه ورانه تنظيمون
[سنواريو]- اپلائيڊ مڪينيڪل ڊويزن، آمريڪي سوسائٽي آف مڪينيڪل انجنيئرز
- فلوئيڊ ڊائنامڪس ڊويزن، آمريڪي فزيڪل سوسائٽي
- تجرباتي ميڪانيات لاء سوسائٽي
- انسٽيٽيوشن آف مڪينيڪل انجنيئرز برطانيه جي مڪينيڪل انجنيئرن لاءِ قابليت وارو ادارو آهي ۽ 150 سالن کان وڌيڪ عرصي کان مڪينيڪل انجنيئرن جو گهر رهيو آهي.
- نظرياتي ۽ اطلاقي ميڪانيات جي بين الاقوامي يونين
پڻ ڏسو
[سنواريو]- سڪونيات
- حرڪيات
- ڪائينيٽڪس
- ڪائيناميٽڪس
- اطلاقي ميڪانيات
- غير خودمختيار ميڪانيات
- انجنيئرنگ
- عمل جا اصول
- انجنيئرنگ، سائنس ۽ ميڪانيات جي مضمونن جو انڊيڪس
- وائيزن ٽيسٽ آف ميڪانياتي قابليت (WTMA)
خارجي لنڪس
[سنواريو] |
ميڪانيات جي لغوي معنائن جي لاءِ وڪي لغت ۾ ڏسو |
- Physclips: Mechanics with animations and video clips from the University of New South Wales
- The Archimedes Project