ڪلاسيڪل ميڪانيات
ڪلاسيڪل ميڪانيات (Classical mechanics) هڪ طبيعياتي نظريو آهي جيڪا شيئن جهڙوڪ؛ پروجيڪٽائل، مشينري جا حصا، خلائي جهاز، سيارن، تارن ۽ ڪهڪشائن جي حرڪت کي بيان ڪري ٿو.[1] ڪلاسيڪل ميڪانيات جي ترقيءَ ۾ فزڪس جي طريقن ۽ فلسفي ۾ وڏي تبديلي آئي. 20هين صدي جي شروعات ۾ فزڪس ۾ آيل انقلابن کان پوءِ ترقي ڪيل فزڪس کان هن قسم جي ميڪانيات کي قابليت وارو ڪلاسيڪل دور فرق ڪري ٿو، جن سڀني ڪلاسيڪل ميڪانيات ۾ حدون ظاهر ڪيون.[2]
ڪلاسيڪل ميڪانيات جي ابتدائي جوڙجڪ کي اڪثر ڪري نيوٽن جي ميڪانيات چيو ويندو آهي. اهو 17هين صديءَ جي سر آئزڪ نيوٽن جي بنيادي ڪمن ۽ گوٽفرائيڊ ولهيلم ليبنز، ليونهارڊ ايولر ۽ ٻين پاران ايجاد ڪيل رياضياتي طريقا، قوتن جي اثر هيٺ جسم جي حرڪت کي بيان ڪرڻ لاءِ، تي ٻڌل طبيعياتي تصورن تي مشتمل آهي. بعد ۾، توانائي تي مبني طريقا ايولر، جوزف-لوئس لگرينج، وليم روون هئملٽن ۽ ٻين پاران ٺاهيا ويا، جيڪي تجزياتي ميڪانيات جي ترقي ڪري ٿي (جنهن ۾ لگرينجيئن ميڪانيات ۽ هملٽونين ميڪانيات به شامل آهن). اهي پيش رفت، خاص طور تي 18هين ۽ 19هين صدي عيسويء ۾، اڳوڻي ڪمن کان اڳتي وڌايو؛ اهي ڪجهه ترميمن سان، جديد فزڪس جي سڀني شعبن ۾ استعمال ٿيندا آهن.
جيڪڏهن ڪنهن شئي جي موجوده حالت، جيڪا ڪلاسيڪل ميڪانيات جي قانونن جي تابعداري ڪري ٿي، معلوم ٿئي ٿي، اهو اندازو لڳائي سگهجي ٿو ته اها مستقبل ۾ ڪيئن منتقل ٿيندي ۽ ماضي ۾ ڪيئن منتقل ٿي. "افراتفري جو نظريو" (Theory of Chaos) ڏيکاري ٿو ته ڪلاسيڪل ميڪانيات جون ڊگهي مدي واريون اڳڪٿيون قابل اعتماد نه آهن. ڪلاسيڪل ميڪانڪس صحيح نتيجا ڏئي ٿو جڏهن انهن شيئن جو مطالعو ڪيو وڃي جيڪي تمام وڏا نه هجن ۽ انهن جي رفتار روشني جي رفتار جي ويجهو نه هجي. ايٽم جي قطر جي ماپ بابت شيئن سان، اهو ضروري آهي ته ڪوانٽم ميڪانيات کي استعمال ڪيو وڃي. روشنيءَ جي رفتار جي ويجهو اچڻ واري رفتار کي بيان ڪرڻ لاءِ، خاص نسبت جي ميڪانيات (relativistic mechanics) ضرورت آهي. صورتن ۾ جتي شيئون تمام وڏي ٿي وينديون آهن، عام نسبت جي ميڪانيات لاڳو ٿئي ٿي. ڪجھ جديد ماخذن ۾ ڪلاسيڪل فزڪس ۾ نسبتي ميڪانيات شامل آهن، جيئن فيلڊ کي ان جي سڀ کان وڌيڪ ترقي يافته ۽ صحيح شڪل ۾ نمائندگي ڪن.
حوالا
[سنواريو]- ↑ Ben-Chaim, Michael (2004), Experimental Philosophy and the Birth of Empirical Science: Boyle, Locke and Newton, Aldershot: Ashgate, ISBN 0-7546-4091-4, OCLC 53887772.
- ↑ Agar, Jon (2012), Science in the Twentieth Century and Beyond, Cambridge: Polity Press, ISBN 978-0-7456-3469-2.