ڪمتاغ ريگستان

ڪمتاغ ريگستان (انگريزي: Kum-tag، لغوي معني:واريءُ جو جبل) اتر اولهه چين ۾ ھڪ خشڪ زمين آھي، جنھن کي سال 2002ع ۾ قومي پارڪ قرار ڏنو ويو.

تعریف

وسيع تعريف

بیضوی تارم طاس ان جي مرڪزي ٽڪلامڪن ريگستان سان گڏ اتر، اولهه ۽ ڏکڻ ۾ جبلن سان ڀريل آهي. اوڀر طرف ڪم تاغ اتر کان ڏکڻ کان اٽڪل 100 ميلن جي مفاصلي تي اڻ ٽٽل ميدان آهي، جيڪو تڪلامڪن کان گانسو صوبي ۽ منگوليا تائين وڃي ٿو. ڪيترائي جديد نقشا ان لحاظ کان ڪم تاغ نه ڏيکاريندا آهن، جنهن جو مطلب اهو آهي ته استعمال شايد پراڻي هجي.

ڪمتاغ ريگستان تڪلامڪن ريگستان جو هڪ حصو آهي جيڪو لوپ جي ريگستان جي اوڀر۔ڏکڻ اوڀر ۾ واقع آهي. ان جي سرحد اوڀر ۾ ڊنهوانگ، اتر ۾ تیان شان جبل آهي ۽ ان جي ايراضي 22,800 چورس ڪلوميٽرن کان به وڌيڪ آهي. ان جي ڏاکڻي ڪناري تي ٽڪرين جي لبرينٿ سان نشان لڳل آهي، جيڪي ٽولن ۽ بي ترتيب ڪلسٽرن ۾ پکڙيل آهن. انهن ۽ التن تاغ جي وچ ۾ هڪ وسيع ويڪرائي ڦاڪ وادي آهي، جيڪا پاڻيءَ جي وهڪرن سان ڀريل آهي، جيڪي التن تاغ جي دامن کان هيٺ لهي اچن ٿيون. هيٺاهين وارن علائقن ۾ نخلستان ۾ انگور ۽ ٻيا فصل پوکيا وڃن ٿا. ٻي جاءِ تي، ريگستان ٻرندڙ ريگستاني ٻوٽن کي سهارو ڏئي ٿو، پاڻي انهن تائين ڪجهه حالتن ۾ صرف سالن جي وقفي سان پهچندو آهي. ريگستان جي هن حصي ۾ ڪارا ڪوشان جي نسبتي ڊپريشن جي اتر اولهه طرف هڪ عام ڍانچو آهي. ڪمتاغ جي هڪ قابل ذڪر خصوصيت کسکندر ریت (drift-sand) جي وڏي جمعن جي موجودگي آهي، خاص طور تي ريگستاني سلسلن جي پيرن ۾، جتي اهو ڪڏهن ڪڏهن 250 فوٽ (76 ميٽر) جي اوچائي ۾ ٽيلن ۾ وڌندو آهي ۽ خود حدن جي ڪنارن تي چڙهندو آهي. ^[1]

انتظامي طور تي، ريگستان شنجيانگ جي روقیانگ قاکیلک کائونٹی ۽ اکسائی قازق خود مختار کائونٹی ۽ گانسو جي ڊن هوانگ شهر ۾، چنگھائي سان سندن سرحد جي ويجهو واقع آهي.

تنگ تعريف

نيشنل جيوگرافڪ سوسائٽي پاران شايع ٿيل هڪ نقشو هڪ تمام ننڍڙو ڪم تاغ ڏيکاري ٿو.^[2] هي هڪ مستطيل آهي جنهن جي اتر اولهه ڪنڊ لوپ نور جي ڏکڻ ۾ آهي، هڪ ڏاکڻي ڪناري التن تاغ سان گڏ آهي ۽ هڪ اڀرندي ڪنڊ گانسو سرحد کان ٿورو اڳتي آهي. اتر اوڀر ڪنڊ جي ويجهو جيڊ گيٽ آهي جنهن کي اڪثر ڪري عظيم ديوار جي الهندي پڇاڙي طور ورتو وڃي ٿو. خلاءَ مان اهو نارنگي واريءَ جي ٽڪرن جي پٽي وانگر نظر اچي ٿو. اهو شايد 2500 چورس ڪلوميٽر ايراضي آهي جنهن جو ذڪر هيٺ ڪيو ويو آهي.

ريگستانيت

ڪومتاغ ريگستان وڌي رهيو آهي ۽ اڳوڻن پيداواري زمينن کي ان جي بنجر زمينن جي ڪردار سان پکڙيل آهي. ڪيترائي سال اڳ ريگستان جي اندازي مطابق ماپ 2500 چورس ڪلوميٽر هئي، پر تازو توسيع سان، ڪمتاغ ريگستان اڳ ۾ ئي 2008ع تائين ڪافي وڏو آهي. ڪومتاگ ريگستان جي توسيع جو هڪ عمل جاري آهي جيڪو صدين جي هن علائقي م حد کان ودیک ڈنگر جي اوور گریزنگ جو نتيجو آهي جيڪو ان جي کڻڻ جي صلاحيت کان ٻاهر آهي.

نومبر، 2007ع جي AFP نيوز جي رپورٽ موجب:

”قديم چين جي شهر ڊنهوانگ جي مٿان [ڪومتاغ ريگستان جو] بلند ٻرندڙ ڍڳا آهن. هوگن جي مطابق: "ڪمتاغ ريگستان جي تيز توسيع ۽ ٻين ڊنس فارميشنز يونگانگ ۽ ٻين آثار قديمه جي ماڳن کي لپيٽڻ جو خطرو آھي".

ان کان علاوه، ڪومتاغ ريگستان جي ڀرسان ريگستانيت اتر چين ۾ هڪ وڏي مسئلي جو حصو آهي، جتي چين جي هن واحد علائقي (مثال طور اتر چين) ۾ ريگستاني جي موجوده شرح هاڻي 1,000 چورس ميل (2,600 چورس ڪلوميٽر) في سال کان وڌيڪ آهي. ريگستان کي گهٽائڻ لاءِ، ڊنهوانگ شهر اميگريشن تي سخت پابنديون لڳائي ڇڏيون آهن ۽ نئين پاڻي جي کوهه جي ترقي يا نئين فارم جي اضافي تي به پابنديون لڳايون آهن.

ھلندڙ ھوائون ۽ رڻ

هن علائقي ۾ هلندڙ هوائون اونهاري، سياري ۽ سرءُ جي موسم ۾ اولهه ۽ اتر اولهه کان هلنديون نظر اينديون آھن جيتوڻيڪ بهار جي موسم ۾، جڏهن اهي يقيناً وڌيڪ تیز هوندی آهن، ان ۾ ڪو شڪ ناهي ته اهي اتر اوڀر کان، لوپ جي ريگستان ۾ اچن ٿیون. هتي واريءَ جي ترتيب گريگوري پوٽينن جي ترتيب ڏنل قانون سان مڪمل طور تي متفق آهي، ته وچ ايشيا جي طاسن ۾ واريءَ جو ڍير ڏکڻ طرف تمام گهڻي مقدار ۾ گڏ ڪيو ويندو آهي، سڀني سرحدن سان لڳل جبلن جي قطارن سان گڏ، جتي هيٺاهين بلند ترين سطح جو فرش آهي. ريگستاني حدن جي اتر ۾ ملڪ، سوین ھیدن اهڙيءَ ريت بيان ڪيو آهي:

 ”ٻاري واري واريءَ جو پهريون علائقو هڪ اهڙو علائقو ڪامياب ٿي ويو آهي جيڪو ونڊ ماڊلنگ جا ثبوت ڏيکاري ٿو هڪ غير معمولي توانائيءَ واري ۽ چڱي ترقي يافته پيماني تي، نتيجن سان ملندڙ جلندڙ نتيجا. جاردانگ ۽ لوپ جي ريگستان جي واءِ ٽٽل گليون هڪ ٻئي سان متوازي آهن، ان مان اندازو لڳائي سگهجي ٿو ته ٻنهي ريگستانن ۾ وهندڙ هوائون هڪجهڙا آهن، جن جي حدن ۾ فرق آهي بيان ڪيو ويو آهي، هڪ وڌيڪ يا گهٽ پتلي ڪمش اسٽيپ سطح جي زمين تي وڌندي آهي ۽ ان جي نتيجي ۾ هڪ ٻي تمام تنگ پٽي آهي، جيڪو اچڪ-ڪدوڪ جي فوري طور تي ڏکڻ آهي، آخر ۾ اسان وٽ ڪميش اسٽيپ جي خاص ۽ تيز بيان ڪيل پٽي آهي. ، اوڀر-اتر-اوڀر کان اولهه-ڏکڻ-اولهه تائين پکڙيل ۽ اتر ۽ ڏکڻ طرف بلند، تيز مٽيءَ جي ڇت سان جڙيل آهي."

”جتي اسان انهن کي ماپيو هو ته اتر واري ڇت 113 فوٽ (34 ميٽر) اونچي هئي ۽ ڏاکڻي 85 فوٽ..... ٻئي ڇتون هڪ ئي سطح سان تعلق رکن ٿيون، ۽ ظاهر ٿينديون هيون ته اهي هڪ وڏي خليج جي ساحلي قطارن سان ملن ٿيون. وچ ايشيائي ميڊيٽرينين سمنڊ جو آخري بچيل بچيل ان نقطي تي جتان مون ان کي پار ڪيو، ان جو دٻاءُ 6 کان 7 ميل (11 ڪلوميٽر) هو، ۽ اهڙيءَ طرح هڪ سڪل وادي يا وڏي نديءَ جي وانگر."^[3]^[4]

ڪمتاغ جي ھلندڙ ريتي گولمود-ڊنهوانگ ريلوي جي ٺاھيندڙن لاءِ ڳڻتي جوڳي آھي، جيڪا ھن ريگستان جي اڀرندي ڪنارن کي شاشانگو علائقي ۾، ڊنهوانگ ۽ التن تاغ۔قیلیان جبل جي نظام جي وچ ۾ پار ڪندي. اتي هڪ خدشو هو ته هن علائقي جي عظیم "ميگاڊون" جي خاصيت تبديل ٿي، ريلوي کي دفن ڪري سگهي ٿي. بهرحال، جيولوجيڪل تحقيق ظاهر ڪيو آهي ته "ميگاڊون" گهڻو ڪري ٺهڪندڙ هيٺيون مٽيءَ سان ٺهيون آهن، بلڪه رڻ جي. جيتوڻيڪ ٻرندڙ ريل جو مسئلو اڃا به موجود آهي، پر ماهرن جو اهو خيال آهي ته اها ريت گهڻو ڪري مستقبل جي ريل جي پار نه بجاءِ ان طرف اڏامي ويندي آهي، ۽ ڪجهه احتياطي تدبيرن سان ان کي سنڀالي سگهجي ٿو.^[5]

پڻ ڏسو

گوبي ريگستان
ٽڪلامڪن ريگستان
تورپان جي اونھائي
التن تاغ جبلن جو سلسلو

خارجي لنڪس

وڪيميڊيا العام ۾ ڪمتاگ ريگستان سان لاڳاپيل ابلاغي مواد ڏسو.

42°42′00″N 90°16′00″E / 42.7°N 90.2667°E / 42.7; 90.2667

حوالا

↑ One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Lua خرابي: expandTemplate: template "cite EB1911" does not exist.
↑ National Geographic Atlas of China',2008, page 29
↑ حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named EB1911
↑ Sven Hedlin, Scientific Results, ii, 499–500.
↑ Study on the Feasibility of Dunhuang-Golmud Railway Crossing the Megadunes Area at the East Edge of Kumtagh Desert آرڪائيو ڪيا ويا 2013-08-01 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين., Cold and Arid Regions Environmental and Engineering Research Institute, Chinese Academy of Sciences (CAREERI, CAS)

[EB19112-1] One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domain: Lua خرابي: expandTemplate: template "cite EB1911" does not exist.

[2] National Geographic Atlas of China',2008, page 29

[EB1911-3] حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named EB1911

[4] Sven Hedlin, Scientific Results, ii, 499–500.

[5] Study on the Feasibility of Dunhuang-Golmud Railway Crossing the Megadunes Area at the East Edge of Kumtagh Desert آرڪائيو ڪيا ويا 2013-08-01 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين., Cold and Arid Regions Environmental and Engineering Research Institute, Chinese Academy of Sciences (CAREERI, CAS)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]