ڇيڄ جو ناچ

ڇيڄ جو ناچ دريا پنٿي هندو سانوڻيءَ جي موسم ۾ دريا شاهه تي ناريل جي ڀيٽا چاڙهيندا هئا، ان لاءِ بحراڻو ڪڍندا هئا. هڪ نواڙ جي منجي جنڊيءَ لٿل، ان ۾ وڏو ٽامي جو ٿالهه رکي، اٽي مان ٺهيل ڏيئا سچي گيهه ۾ ٻاري ٿالهه ۾ رکندا هئا. ان سان گڏ مصري پتاشا ۽ مٺايون وغيره رکي اگربتيون ٻاريندا هئا. ان سڄي ٽڪساٽ کي بحراڻو ڪوٺيندا هئا. پوءِ دهلاري بحراڻو وڄت، جيڪا تکي ڪلواڙي سان ملندڙ هئي ۽ ٻيا ساز وڄائيندا هئا ۽ دريا پنٿي گهنگهرن سان جنڊي چڙهيل ڏونڪا هٿن ۾ کڻي پِڙُ ڪري ڇيڄ هڻڻ شروع ڪندا هئا ۽ ڪي جهانجهه وڄائيندا هئا. ناچو، ڏانڊيا ڏانڊين تي هڻي ناچ وجهندا هئا. ڪجهه وقت کان پوءِ دهلاري ٽڪي وٺڻ تي ناچ بند ڪري چوندا هئا: لال جا جهاٽي، چئو جهولي لعل ٻيا بيٺل چوندا هئا جهولي لعل!

نالو ۽ مطلب

"ڇيڄ" سنڌي ٻوليءَ ۾ هڪ قسم جي زيور يا لباس جي سجاوٽ کي چوندا آهن، جيڪو ناچ دوران پهريو ويندو آهي۔ هي ناچ پنهنجي نالي جي مناسبت سان عورتن جي سونهن ۽ سادگيءَ کي ظاهر ڪري ٿو.

تاريخي پسمنظر

"ڇيڄ جو ناچ" سنڌ جي قديم لوڪ روايتن مان نڪتل آهي ۽ ان جا آثار سنڌ جي ڳوٺاڻي زندگيءَ ۾ ملن ٿا۔ اهو يقين آهي ته هي ناچ صدين کان عورتن پاران پنهنجي خوشي ۽ سماجي رابطن کي ظاهر ڪرڻ لاءِ ڪيو ويندو آهي۔ان جو تعلق شايد زرعي ثقافت سان به آهي، جتي فصلن جي پوک ۽ واڍيءَ جي خوشيءَ ۾ اهڙا ناچ پيش ڪيا ويندا هئا.

لباس ۽ زيور

هن ناچ ۾ عورتون روايتي سنڌي لباس پائينديون آهن، جهڙوڪ "سنڌي چولو" يا "گھاگھرو"، جيڪي رنگين ۽ کڙي ڪم سان سينگاريل هوندا آهن۔"ڇيڄ" جو مطلب هتي زيورن يا لباس تي لڳل سجاوٽي شين مان به ٿي سگهي ٿو، جهڙوڪ چانديءَ جا زيور، موتين جا هار، يا ڪپڙي تي لڳل آئيني جا ٽڪرا، جيڪي ناچ دوران چمڪندا آهن ۽ خوبصورتي وڌائيندا آهن.

مناسبت ۽ موقعا

"ڇيڄ جو ناچ" خاص طور تي شادين، مڱڻي، ميلن (جهڙوڪ عيد يا سنڌي ثقافتي ڏينهن)، ۽ ٻين خوشيءَ جي موقعن تي ڪيو ويندو آهي۔اهو عورتن جي گڏجاڻين ۾ به عام آهي، جتي اهي پنهنجي وچ ۾ خوشيون شيئر ڪرڻ لاءِ هي ناچ ڪنديون آهن۔

ناچ جو انداز

هن ناچ ۾ عورتون گروپن ۾ گڏجي روايتي لباس ۾ ملبوس ٿي، هٿن ۽ پيرن جي هم آهنگ تحريڪن سان ناچ ڪنديون آهن۔ اڪثر ڪري ان ۾ لوڪ گيتن جي سنگيت شامل هوندي آهي، جيڪا ناچ کي وڌيڪ دلڪش بڻائيندي آهي. هي ناچ ٽوليءَ ۾ ڪيو ويندو آهي، جنهن ۾ عورتون هڪ دائري ۾ بيهي، هٿن ۽ پيرن جي هم آهنگ تحريڪن سان پرفارم ڪنديون آهن۔تحريڪون ساديون پر خوبصورت هونديون آهن، جن ۾ اڪثر هٿن کي مٿي کڻڻ، گھمڻ ۽ نرميءَ سان پيرن کي هڻڻ شامل آهي۔ناچ دوران لوڪ گيت گايا ويندا آهن، جيڪي اڪثر محبت، فطرت يا روزمره جي زندگيءَ جي واقعن بابت هوندا آهن۔ ڪڏهن ڪڏهن ساز جهڙوڪ "ايڪتارو" يا "ڍولڪ" به استعمال ٿيندو آهي

سماجي ۽ ثقافتي اهميت

هي ناچ سنڌي سماج ۾ خوشي ۽ هم آهنگيءَ جو اظهار آهي ۽ ان ۾ عورتن جي سماجي گڏجاڻين ۽ روايتي قدرن جو عڪس نظر اچي ٿو۔ هي ناچ سنڌي عورتن جي خودمختياري ۽ تخليقي صلاحيتن جو مظهر آهي، ڇو ته ان ۾ مردن جي گھٽ ۾ گھٽ شموليت هوندي آهي ۽ اهو عورتن جي پنهنجي فن ۽ جذبي کي اجاگر ڪري ٿو۔ان سان گڏ، اهو نسلن کان نسلن تائين منتقل ٿيندڙ روايت آهي، جيڪا سنڌي ثقافت کي زنده رکڻ ۾ مدد ڪري ٿي۔.

موجوده صورتحال

اڄڪلهه، شهري علائقن ۾ هن ناچ جي رواج ۾ ڪجهه گھٽتائي آئي آهي، پر ڳوٺاڻن علائقن ۾ اڃا تائين اهو زنده آهي ۽ ثقافتي پروگرامن ۾ پڻ پيش ڪيو ويندو آهي۔سنڌ جي ثقافتي ميلن ۽ تقريبن ۾، جهڙوڪ "سنڌ ثقافت ڏهاڙو"، هن ناچ کي بحال ڪرڻ ۽ نئين نسل تائين پهچائڻ جي ڪوشش ڪئي وڃي ٿي۔