پاڪستان ۾ صحت

پاڪستان جي آئين مطابق هر فرد جي صحت جي سنڀال ۽ مفت علاج وغيره حڪومت جي فرضن ۾ شامل آهي. پاڪستان جي ٽئين پنج سالا منصوبي مطابق حڪومت اهو عزم ڪري ڇڏيو هو ته 1985ع تائين ملڪ جي سموري آباديءَ کي صحت جا بنيادي لوازمات مهيا ڪيا ويندا ۽ ڪو به شخص طبي مراعات کان محروم نه رهندو. طبي سهولتن جي فراهمي صوبائي صحت کاتي جي ذمي آهي. مرڪزي حڪومت جو ڪم آهي صحت جي پروگرامن جي رهنمائي ڪرڻ. قيام پاڪستان وقت صحت جو قومي معيار نهايت خراب هو. ملڪ ۾ سنديافته ڊاڪٽرن جو تعداد گهٽ هو. اسپتالون نه هيون. دوائن ٺاهڻ جا ڪارخانا نه هئا. هن وقت ضلعن جي صدر مقامن (شهرن) ۾ وڏيون اسپتالون آهن، جيڪي صحت جي سلسلي ۾ ناڪافي آهن. 1961ع ۾ مليريا جي مرضن ۾ ورتل ٻه ڪروڙ ماڻهو رڪارڊ ڪيا ويا هئا. هڪ اندازي مطابق هن وقت به هڪ لک ماڻهو سلهه جي مرض ۾ مبتلا آهن، پر هن وقت سلهه (ٽي. بي) جو علاج ممڪن ۽ آسان آهي، جيڪو اٺن مهينن جي ڪورس تي مشتمل هوندو آهي ۽ هر تعلقي اسپتال ۾ ٽي. بيءَ جي مريضن کي رجسٽرڊ ڪري مفت ۾ علاج جي سهولت ڏني وئي آهي. انهيءَ جي علاج لاءِ مرڪزي حڪومت جي امداد سان ضلعي بالاڪوٽ ۾ 50 بسترن جو شفاخانو آهي. مرض پيدا ڪرڻ ۾ سڀ کان وڌيڪ دخل ماحول ۾ گندگيءَ جو آهي. 1966ع ۾ صفائيءَ جي هڪ مهم هيٺ صفائيءَ جو پرچار ڪيو ويو، جنهن ۾ تازي هوا، صاف پاڻي ۽ متوازن غذا جي اهميت کان ماڻهن کي روشناس ڪرايو ويو هو. هن وقت پاڪستان سميت پوري سنڌ ۾ جگر جي بيماري هيپاٽائيٽس عام ٿي وئي آهي. جنهن جو سبب ڊاڪٽرن جي چوڻ موجب آلوده (گدلو) پاڻي، انجيڪشنن ۽ بليڊن جو بار بار استعمال ۽ متاثر ٿيل رت جي منتقلي آهي. ان بيماريءَ جا ٽي قسم عام آهن. جن مان اي، بي ۽ سي جي علاج لاءِ حڪومت انتظام ڪيا آهن ۽ هر سرڪاري اسپتال ۾ هينئر ”هيپاٽائٽس ڪنٽرول پروگرام“ تحت مريضن جي مفت ٽيسٽ ۽ علاج ڪيو وڃي ٿو. جڏهن ته ٻارن کي حفاظتي ٽڪن جو قومي پروگرام، ماءُ ۽ ٻار جي صحت بابت قومي پروگرام ۽ قومي ايڊز ڪنٽرول پروگرام به صحت کاتي جي ترجيحي سرگرمين ۾ شامل آهن. تنهن کان سواءِ عالمي صحت واري اداري جي تعاون سان ملڪ ۾ پوليو خلاف ڪيترن سالن وئڪيشن ٻارن کي فراهم ڪيون پيون وڃن.

خانداني منصوبه بندي

پاڪستان ۾ وڌندڙ آبادي هڪ مسئلو بڻجي ويو آهي. اقتصاديات جي ماهرن، اقتصادي ترقيءَ جي هر پهلوءَ تي غور ڪيو. هنن جي رٿا موجب تيزيءَ سان وڌندڙ ڄم جي روڪ به اقتصادي خوشحاليءَ جو هڪ حصو آهي. ان جو مقصد اهو هو ته پاڪستان جي آباديءَ ۾ عمر جي ناهمواريءَ کي ختم ڪيو وڃي. 1970ع تائين خوراڪ جي معاملي ۾ ملڪ کي خود ڪفيل بنايو وڃي. نه فقط موجوده آمدنيءَ کي برقرار رکجي، بلڪه منصوبه بنديءَ هيٺ آمدنيءَ ۾ اضافو ڪيو وڃي. هن وقت آهستي آهستي شهر توڙي ٻهراڙيءَ جي ماڻهن خانداني منصوبه بنديءَ جي فائدن کي سمجهيو آهي. هن وقت به سرڪار پاران ليڊي هيلٿ ورڪرز جي ذريعي گهر گهر ماڻهن ۾ خانداني منصوبه بنديءَ بابت آگاهي ڏيڻ جو سلسلو جاري آهي.