سائبرنيٽڪس

Principle diagram of a cybernetic system with a feedback loop

سائبرنيٽيڪس (Cybernetics) هڪ ٽرانس ڊسپلنري ^[1] ۽ ”انٽيڊسپلينري“ طريقو آهي^[2]، جنهن جو لاڳاپو ضابطو رکندڙ ۽ مقصدي نظام ان جي جوڙجڪ، رڪاوٽن ۽ امڪانن سان آهي. نظم و ضبط جو بنيادي تصور سرڪلر سبب ڄاڻڻ جي طاقت يا فيڊ بئڪ آهي - يعني، جتي ڪمن جا نتيجا وڌيڪ عمل لاءِ اِن پٽ طور ورتو وڃي ٿو. سائبرنيٽيڪس اهڙن عملن سان لاڳاپو رکي ٿو جڏهن ته اهي مجسم آهن^[3]، بشمول ماحولياتي، ٽيڪنالاجي، حياتياتي، سنجيدگي، ۽ سماجي نظام، ۽ عملي سرگرمين جي حوالي سان جهڙوڪ ڊزائيننگ، سکيا، انتظام، ڳالههٻولهه ۽ پاڻ سائبرنيٽيڪس جو اڀياس.

سمجهاڻي

سائبرنيٽيڪس جو شبد يوناني لفظ kybernetes مان نڪتل آهي، جنهن جي بنيادي معنيٰ آهي اسڪاندر، يعني ٻيڙيءَ جو سرواڻ ۽ ماهر ملاح. 1948 ۾، Norbert Wiener پهريون ڀيرو سائبرنيٽيڪس اصطلاح متعارف ڪرايو. عموماََ سائبرنيٽيڪس جو اصطلاح لاءِ اها ڪلپنا به عام آهي ته هي سائبر معنيٰ يا ڪنٽرولنگ ۽ نيٽڪس netics معنيٰ ڀائيواري يا نيٽ ورڪ جو مجموعو پڻ سمجهيو ويندو آهي، پر ان مفروضي جو سبب شايد اهو آهي ته 1970ع جي ڏهاڪي ۾ پيدا ٿيل سي ڊي سي سائبر CDC Cyber، نالي سان ڪمپيوٽرن جي ڪري ڪمپيوٽرن ۽ نيٽ ورڪ تصورن کي ملائي ڇڏيو ويو هجي. ٻيو ويچار اهو آهي ته لفظ ڪيبرنان kybernan هڪ مرڪب لفظ آهي جنهن جي معنيٰ آهي سائبر يا سرشتو ۽ ics- suffix معنيٰ اڀياس يا -yat جو مرڪب لفظ آهي. سائبرنيٽڪس هڪ سرشتي ۾ رابطي ۽ ڪنٽرول جي ڪم جي وِديا آهي. يعني، ان جي وسيلي ڪنهن به سسٽم (جيوَ (جاندار) يا بي جاندار) ۾ ٿيندڙ واقعن تي ڪنٽرول ڪيو ويندو آهي. جڏهن ته ضابطي يا ڪنٽرول جو عمل جو پنهنجو پاڻ، سرشتي جي پنهنجي اندر ۽ نظام ۽ ان جي ماحول ۾ ٿيندڙ ڪميونيڪيشن ۽ رابطن تي دارومدار هوندو آهي ۽ اهڙيءَ طرح اندرئين ۽ ٻاهرئين ماحول مان حاصل ڪيل ڄاڻ (رد عمل) جي بنياد تي ضابطو يا ڪنٽرول جو عمل، جيڪو نظام کي هڪ موزون ۽ گهربل روپ (خودتنظيم) ڏانهن وٺي وڃي ٿو. ڄڻ ته سائبرنيٽڪس جا ٻه مکيه ڪارڻ آهن. 1- راءِ يا فيڊبيڪ ۽ 2- پاڻ ضابطو يا خودڪار ضابطو (آٽوريگيوليشن).

حوالا

↑ Müller, Albert (2000). "A Brief History of the BCL". Österreichische Zeitschrift für Geschichtswissenschaften 11 (1): 9–30. http://bcl.ece.illinois.edu/mueller/index.htm. Retrieved 2012-06-06.
↑ "Cybernetics spilled out all over the disciplinary map. It was a strongly interdisciplinary field, or, better, an antidisciplinary one: it did not aggregate disiplinary perspectives; it rode roughshod over disciplinary boundaries..." Pickering, A. (2010). The cybernetic brain: Sketches of another future. University of Chicago Press. Pafe 9
↑ Ashby, W. R. (1956). An introduction to cybernetics. London: Chapman & Hall.

ٻاهريان ڳنڍڻا

سائبرنيٽڪس بابت وڌيڪ ڏسو وڪيپيڊيا جي ڀينر رٿائن ۾:
	معني ڏسو وِڪِشنري تي
	تصويرون ۽ وڊيو ڏسو وڪي ڪامنز تي
	تربيتي مواد ڏسو وڪي ورسٽي تي
	نيوز اسٽوريز وڪي نيوز تان
	چَوِڻيون Quotations وڪي ڪوٽ تان
	سورس ٽيڪسٽس وڪي سورس تان
	درسي ڪتاب وڪي ڪتاب تان