برسيان
نظر ھيٺ مضمون ٻوٽن جي هڪ گروهه تي آهي. ٻين استعمالن جي لاءِ جي لاءِ فرن (سلجھائپ) ۽ فرنس (سلجھائپ) ڏسو.| برسيان Ferns | |
|---|---|
.jpg)
_011.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(8515393495).jpg)
برسيان يا فرن (Fern؛ سائنسي نالو، پوليپوڊايوپسڊا ۽ پوليپو ڊائيوفيٽا)، ويسڪولر ٻوٽن (زائلم ۽ فلوئم سان گڏ ٻوٽا) جو هڪ گروپ آهي، جيڪا اسپورز (spores) ذريعي ٻيهر پيدا ٿيڻ ٿا ۽ نه انهن جا ٻج هوندا آهن ۽ نه ئي انهن تي گل ايندا آهن. اها سينور (Moss) کان، وسڪولر هجڻ جي ڪري، يعني خاص ٽشوز هجڻ سان، جيڪي پاڻي ۽ غذائي مواد جي ترسيل ڪندا آهن، مختلف آهن. هنن جي زندگي جي چڪر ۾، اسپوروفائٽ (شاخ واري توليد) غالب مرحلو هوندو آهي.
فرن ۾ پيچيده پنن کي ميگافل سڏيو ويندو آهي جيڪي ڪلب موس جي مائڪروفل کان وڌيڪ پيچيده هوندا آهن. گهڻا فرن ليپٽيوسپورنگيٽ فرن آهن. اُهي ڪنڊا لڳل ٿلها هيڊز ٺاهيندا آهن جيڪي اڻلڀ ۽ ڦاٽن ۾ وڌندا آهن. گروپ ۾ اٽڪل 10,560 سڃاتل موجوده نوعون شامل آهن. فرن جي وضاحت هتي وسيع معنيٰ ۾، سڀئي پوليپوڊايوپسڊا، جنهن ۾ ليپٽوسپورنجيئيٽ Leptosporangiate (پوليپوڊيڊائي Polypodiidae) ۽ يوسپورنجيئيٽ (Eusporangiate) فرن شامل آهن. پوئين گروهه ۾ هارس ٽيل (Horsetail)، وسڪ فرن (Whisk Fern)، مراٽيئوئڊ (marattioid) ۽ اوفيوگلوسوئڊ (ophioglossoid) فرن شامل آهن، جي طور ڪئي وئي آهي.
ڪرائون گروپ، جن ۾ ليپٽوسپورنجيئٽس ۽ يوسپورنجيئٽس شامل آهن، اندازاً 423.2 ملين سال اڳ سلوريئن دور جي آخر ۾ پيدا ٿيا،[3] پر پوليپوڊيلس، اهو گروهه جيڪا %80 موجود فرن جي نوعن تي مشتمل آهي، ظاهر نه ٿيو ۽ نه ئي ڪريٽاسيئس دور تائين هن ۾ تنوع پيدا ٿيو. اها گلدار ٻوٽن (Angiosperms)، جيڪي دنيا جي نباتات تي غلبو ڪيا، جي اڀار سان گڏ آيا.
فرن وڏي اقتصادي اهميت جا حامل نه آهن، پر ڪجهه نوعون کاڌ خوراڪ، دوائن، بايو فرٽيلائزر، آرائشي ٻوٽن ۽ آلوده مٽي جي علاج لاءِ استعمال ٿينديون آهن. اها فضا (atmosphere) مان ڪيميائي آلودگي کي ختم ڪرڻ جي صلاحيت لاءِ تحقيق جو موضوع بڻيل آهن. فرن جون ڪجهه نوع، جهڙوڪ بريڪن (پيٽريڊيئم اڪيلينم) ۽ واٽر فرن (ازولا فيليڪولائيڊس)، سڄي دنيا ۾ اهم ٻوٽا آهن. ڪجھ فرن نوع، جهڙوڪ ازولا، نائٽروجن کي درست ڪري سگھن ٿا ۽ چانورن جي ٻوٽن جي نائيٽروجن غذائيت ۾ اهم ڪردار ادا ڪري سگھن ٿا. اها پڻ لوڪ ڪهاڻين ۾ ڪجهه ڪردار ادا ڪن ٿا.
وضاحت
[سنواريو]زندگي جو چڪر ۽ پيدائش
[سنواريو]درجي بندي
[سنواريو]تقسيم ۽ رهائش
[سنواريو]فرن پنهنجي ورهاست ۾، تمام گهڻي دولت سان گڏ ٽاڪرو علائقن ۾ ۽ گهٽ ۾ گهٽ آرڪٽڪ علائقن ۾ وڏي پيماني تي موجود آهن. سڀ کان وڏو تنوع اڀرندڙ اڀرندڙ برساتي ٻيلن ۾ ٿئي ٿو. نيوزي لينڊ، جنهن لاءِ فرن هڪ علامت آهي، اٽڪل 230 جنسون هن سڄي ملڪ ۾ ورهايل آهن. اهو يورپي ٻيلن ۾ هڪ عام ٻوٽو آهي.
ماحوليات
[سنواريو]استعمال
[سنواريو]ثقافت
[سنواريو]ٻيا ٻوٽا
[سنواريو]پڻ ڏسو
[سنواريو]خارجي لنڪس
[سنواريو]حوالا
[سنواريو]- ↑ Stein et al 2007.
- ↑ Pteridophyte Phylogeny Group 2016.
- ↑ Nitta, Joel H.; Schuettpelz, Eric; Ramírez-Barahona, Santiago; Iwasaki, Wataru (2022). "An Open and Continuously Updated Fern Tree of Life". Frontiers in Plant Science 13: 909768. doi:. PMID 36092417.