باب:جاگرافي/Intro
جاگرافي (geography) يوناني ٻولي جو لفظ آهي، جنهنجي معني آهي زمين جو بيان۔
جاگرافي اهو علم آهي جنهن ۾ زمين، انجي خصوصيتن، انجي باشندن ، انجيُ مظهرن ۽ اُنجي نقشن جو مطالعو ڪيو ويندو آهي۔"
ايراٽورٿينيس (276-194B.C) اهو پهلريون شخص هيو،جنهن لفظ جاگرافي استعمال ڪيو۔ جغرافیہ کو زمین کی سائنس بھی کہا جاتا ہے.آج تک انسان نے جتنی بھی ترقی کی ہے.وہ جغرافیہ کی ہی مرہون منت ہے۔ زمین انسان کا گھر ہے، اور اس گھر سے زیادہ فوائد حاصل کرنے کےلیے علم جغرافیہ انسان کی رہنمائی کرتا ہے۔ علم جغرافیہ پرانے زمانے میں بھی موجود رہا ہے۔ لیکن اس دور میں اسکی اہمیت بہت کم تھی۔ عموما دریاؤں،پہاڑوں،سمندروں اور مقامات کے نام یاد کرلینا ہی کافی سمجھا جاتا تھا.دوسرے علوم کی نسبت جغرافیہ میں بہت سست رفتاری سے ترقی ہوئی۔
جاگرافي، انـسـان ۽ ڌرتـيءَ جـي وچ ۾ تعـلـق ۽ ڌرتيءَ بابت ڄاڻ جو نالو آهي. هي ٻن يوناني (Greek) لفظن Geo + Graph (ڌرتي + ماپ) مان جڙيل آهي، جنهن کي ”ڀون- وگيان“ به چئبو آهي. هن مطالعي ۾ جاگرافيدانن پنهنجي علمي ميدان کي نه رڳو طبعي حالتن وارين تصويرن ۽ نقشن تائين محدود رکيو آهي پر ان کي ڏسي مشاهدن ۽ لاڳاپيل انگن اکرن جي روشنيءَ ۾ مختلف عنصرن تي نظر رکن ٿا. خشڪي ۽ سامونڊي ورهاست، طبعي ۽ زميني ڪيفيت، پاڻي ۽ هوا، نباتات، حيوانات، معدنيات، زراعت، صنعت ۽ حرفت، آمد و رفت، ملڪي ڀاڱن ۽ فطري تبديلين جي سببن ۽ نتيجن تي پڻ نظر رکڻ سندن فرضن ۾ شامل آهي. پراڻي دور ۾ جاگرافيدان مختلف ملڪن جي خصوصيتن جي وضاحت ڪندا هئا، پر سندن اندازو فقط قياس آراين تي ٻڌل هوندو هو. پر وچئين دور ۾ ماهرن زمين جي مٿاڇري تي ڊگهو مفاصلو ماپي 1500ع کان نقشن ٺاهڻ واري فن جي شروعات ڪئي. ان کان پوءِ هن فن تمام گهڻي ترقي ڪئي. جاگرافي در حقيقت مشاهدي جو هڪ اهڙو طريقو آهي، جنهن سان ٽن قسمن جو مواد حاصل ٿئي ٿو. پهريون سائنس جي مزاج ۽ قاعدي جي ڄاڻ ۾ ڪافي اضافو ٿئي ٿو. ٻيو هن وسيلي سان منظم سائنسي مضمونن جي پيش ڪيل تصويرن واري صحت جي جاچ ڪئي ويندي آهي. ٽيون، مخصوص جاين جي جدا جدا حالتن جو حقيقي تجزيو به ان ذريعي سان ئي سامهون اچي ٿو. جاگرافيءَ جو تعلق موسم، زمين، ساهوارن، نباتات، پيداوار، سياست، سماج کان سواءِ نفسيات ۽ فلسفي سان به آهي. جاگرافيائي انگن اکرن کي نقشن ۾ داخل ڪرڻ لاءِ پئمائشي علم کان به مدد وٺڻي پوندي آهي. جاگرافيءَ جا ماهر انهن سمورن شعبن جي ماهرن کان ضرورت موجب مدد وٺن ٿا.