آرٿروپوڊ

آرٿروپوڊ; Temporal range: سانچو:پنڊپھڻ جو دؤر ڪئمبرين–ھيلوسين
	نابود ٿيل ۽ موجوده آرٿروپوڊ
سائنسي درجا بندي
Unrecognized taxon (fix):	آرٿروپوڊا
ذيلي فائلا، ترتيب، نسل ۽ درجا
	ذيلي فائلم "ٽرائلوبٽومارفا" †"ٽرائلوبٽا" جن ۾ شامل آھي:; ; ٽرائلوبٽي(نابود ٿيل) ذيلي فائلم ڪئليسئراٽا اراڪنيڊا جنھن ۾ شامل آھي: ڪوريئڙو، وڇون وغيرہ; ميروسٽوماٽا جنھن ۾ شامل آھي: گھوڙي جي سنب وارو ڪيڪڙو; پڪنوگونيڊا (Pycnogonida) جن ۾ شامل آهي:; ; سامونڊي ڪوريئڙو ذيلي فائلم مائرياپوڊا چلوپوڊا جن ۾ شامل آھي: سئوپيري; ڊائپلوپوڊا جن ۾ شامل آھي: ھزار پيري; پائوروپوڊا جن ۾ شامل آھي:; ; ھزار پيري جا ڀائر گروپ سائمفالا جن ۾ شامل آهن: سئوپيري سان ملندڙ جلندڙ جاندار; ; ذيلي فائلم ڪرسٽاشيا برينڪيوپوڊا جن ۾ شامل آھي: کاري پاڻي جا جھينگا وغيره; ريميپيڊيا جن ۾ شامل آھي: بلائنڊ ڪرسٽاشيئن; سيفالوڪاريڊا جن ۾ شامل آھي: گھوڙي جي سنب جھڙو گانگٽ; ميڪسيلوپوڊا جن ۾ شامل آھي: بارناڪل، ڪوپئپوڊ، فش لائيس; ; وغيره. آسٽراڪوڊا جن ۾ شامل آھي: ٻيڄارو گانگٽ; ميلاڪوسٽراڪا ان ۾ شامل آهن: لوبسٽر، ڪيڪڙا ۽ گانگٽ وغيرہ; ; ذيلي فائلم ھيڪساپوڊا اينٽوگناٿا ان ۾ شامل آھي: ڪولمبولا وغيره; انسيڪٽا جنھن ۾ شامل آھن: جيت; ; انسرٽائي سئڊس ڪيمپٽوفائليا (نابود ٿيل); مئرئلومورفا (نابود ٿيل); اڪانٿومئريڊيون (نابود ٿيل); ٿيليڪسيوپ (نابود ٿيل); يوٿيڪارسينوائڊيا (نابود ٿيل); ڪارنروونيا (نابود ٿيل); ;
هم معنيٰ
	ڪانڊي لپاڊا لئٽرل، 1802ع

خودڪار ٽيڪسو باڪس معاونت
	خودڪار ٽيڪسو باڪس جوڙڻ لاءِ مهرباني. There's no taxonomy template at "Template:Taxonomy/آرٿروپوڊا", so the automated taxobox system doesn't know the taxonomy (درجا بندي) of آرٿروپوڊا. Is "آرٿروپوڊا" the سائنسي name of your taxon? For example, if you were editing the page "Animal", you'd need to specify \|taxon=Animalia not \|taxon=Animal. If it's not the expected scientific name, please correct it.; There are some special cases which can be more difficult to set up (e.g. disambiguated taxon names). If you're not sure how to proceed, ask for help at Wikipedia talk:Automated taxobox system.; Otherwise, click here to create the taxonomy template by entering the taxonomic details for "آرٿروپوڊا". It's partly set up for you.;

آرٿروپوڊ (انگريزي: arthropod)، ^[1] فائيلم آرٿروپوڊا جا غير ڪرنگھيدار (Invertebrates) جاندار آهن. انهن وٽ هڪ ٻاھرين جسماني کوپو (exoskeleton) هوندو آهي، جنهن ۾ چٽن (chitin)، اڪٿر معدنياتي ڪيلشيم ڪاربونيٽ سان، هڪ جسم ۾ مختلف (ميٽاميرڪ) حصن ۽ جوڙيل گڏيل اپنڊيجز مان ٺهيل ڪوٽڪل (Cuticle) هوندو آهي. آرٿروپوڊ يوناني ٻولي جي ٻن لفظن آرٿرن (ἄρθρον؛ معني: گڏيل) ۽ پائس (πούς؛ معني: پير) مان نڪتل آهي. اھڙي طرح ان جي معني گڏيل پيرن وارا جاندار يا جيت آهن. اھي غير ڪرنگھيدار جاندار، ٻاھرين جسماني کوپي ۽ ڦاڪدار جسامت (segment) وارا ھوندا آھن. انھن جا عضوا جوڙين ۾ ٻاھران ڳنڍيل لڳندا آهن. وڌندا رھڻ لاءِ، انھن کي ھلائڻ (moulting) جي مرحلن مان گذرڻو پوندو، ھڪڙو عمل جنھن جي ذريعي اھي پنھنجي ٻاھرين کوپي کي ھڪڙي نئين حيات کي ظاھر ڪرڻ لاء ڇڏيندا آھن. اھا هڪ انتهائي متنوع گروهه، فائلم آرٿوپوڊا ٺاھيندا آھن.^[2] جيڪو ڏهه لک نوعن تي مشتمل آهي.

هيمولمف اڪثر آرٿروپوڊ لاءِ رت جو متبادل آهي. آرٿروپوڊ ۾ هڪ کليل گردشي سرشتو هوندو آهي، جنهن ۾ جسم جي گفا کي هيموڪوئل سڏيو ويندو آهي جنهن جي ذريعي هيمولمف اندروني عضون ڏانهن گردش ڪندو آهي. انهن جي ٻاهرئين حصي وانگر، آرٿروپوڊس جا اندروني عضوا عام طور تي هڪ جهڙي ڦاڪن (Segment) مان ٺهيل آهن. انھن ۾ ڏاڪڻ جھڙو نروس سسٽم ھوندو آھي، جنھن ۾ جوڙيل وينٽرل نروس ڪنڊز سڀني حصن ۾ ھلندا آھن ۽ ھر ڀاڱي ۾ جوڙيل گينگيا ٺاھيندا آھن. انهن جا مٿا مختلف انگن جي حصن جي فيوزن سان ٺهندا آهن ۽ انهن جا دماغ انهن حصن جي گينگيا جي فيوزن سان ٺهندا آهن ۽ ساهه جي نالي (esophagus) کي گهيرو ڪندا آهن. ارٿروپوڊ جو تنفس ۽ خارجي نظام مختلف هوندا آهن، اها انهن جي ماحول ۽ ذيلي فائلم تي منحصر هوندو آهي.

آرٿروپوڊ ڏسڻ لاءِ مرڪب اکين ۽ پگمينٽ-پٽ اوسيلي جو مجموعو استعمال ڪندا آهن. اڪثر نسلن ۾، اوسيلي (ocelli) صرف ان طرف جو پتو لڳائي سگهي ٿو جتان روشني اچي رهي آهي ۽ مرڪب اکيون معلومات جو مکيه ذريعو آهن، پر مڪڙين (spiders) جون مکيه اکيون، اها اوسيلي (ocelli) آهن جيڪي تصويرون ٺاهي سگهن ٿا ۽ ڪجهه حالتن ۾، شڪار جي ڳولا لاء ڦري سگهن ٿا. آرٿروپوڊ وٽ ڪيميائي ۽ ميڪانياتي سينسرز جو وسيع سلسلو پڻ هوندو آهي، اڪثر ڪري ڪيترن ئي برسٽلز جي تبديلين تي ٻڌل هوندا آهن جن کي سيٽي (Setae) جي نالي سان سڃاتو ويندو آهي، جيڪي انهن جي ڪيوٽيڪل ذريعي پروجيڪٽ ڪندا آهن.

اهڙي طرح، انهن جي پيدائش ۽ ترقي مختلف آهي؛ سڀئي زمين جي اندر جا جاندار اندروني توليد استعمال ڪن ٿا، پر اهو سڌي داخلي جي بجاءِ اپنڊج يا زمين ذريعي سپرم جي اڻ سڌي منتقلي ذريعي ٿيندو آهي. آبي جنسون يا ته اندروني يا بيروني توليد استعمال ڪن ٿيون. لڳ ڀڳ سڀئي آرٿروپوڊ آنا ڏين ٿا، جن ۾ ڪيتريون ئي نسلون ماءُ جي پيٽ جي اندر آنن کان نڪرڻ کان پوءِ جوان ٿيڻ کانپوء ٻاھريان اچڻ ٿيون. پر ڪجھ، جھڙوڪ اڦڊ، حقيقي طور تي وويپرس (viviparous) آھن. آرٿروپوڊ هيچلنگ ننڍڙن بالغن کان وٺي گربس ۽ ڪيٽرپلر تائين مختلف هوندا آهن جن ۾ گڏيل عضوا نه هوندا آهن ۽ آخرڪار بالغن جي شڪل پيدا ڪرڻ لاءِ مڪمل ميٽامورفوسس مان گذرندا آهن. ٻچن لاءِ زچگي جي سنڀال جي سطح غير موجود کان وٺي سماجي حشرات پاران مهيا ڪيل ڊگهي سنڀال تائين مختلف آهي. آرٿروپوڊ جو ارتقائي نسب ڪيمبرين دور تائين آهي. گروهه کي عام طور تي مونوفيليٽڪ سمجهيو ويندو آهي ۽ ڪيترائي تجزيا هڪ سپرفائلم ايڪڊيسوزووا ۾ آرٿروپوڊ جي سائڪلونوريلين (يا انهن جي جزوي ڪليڊ) سان گڏ رکڻ جي حمايت ڪن ٿا. مجموعي طور تي، جيتوڻيڪ، جانورن جا بنيادي رشتا اڃا تائين حل نه ڪيا ويا آهن. ساڳئي طرح، مختلف آرتروپوڊ گروپن جي وچ ۾ لاڳاپا اڃا تائين فعال طور تي بحث ڪري رهيا آهن. اڄ، آرٿروپوڊس انساني خوراڪ جي فراهمي ۾ سڌو سنئون غذا جي طور تي ۽ وڌيڪ اهم طور تي، اڻ سڌي طرح فصلن جي پولينير (pollinators) جي طور تي حصو وٺندا آهن. ڪجهه جنسون انسانن، چوپائي مال ۽ فصلن ۾ سخت بيماري پکيڙڻ لاءِ سڃاتل آهن.

اصطلاح

وضاحت: پيدائش ۽ ترقي: ارتقائي تاريخ: انسانن سان رابطي: ==

پڻ ڏسو

their reproduction and development are varied; all terrestrial species use internal fertilization, but this is sometimes by indirect transfer of the sperm via an appendage or the ground, rather than by direct injection. Aquatic species use either internal or external fertilization. Almost all arthropods lay eggs, with many species giving birth to live young after the eggs have hatched inside the mother; but a few are genuinely viviparous, such as aphids. Arthropod hatchlings vary from miniature adults to grubs and caterpillars that lack jointed limbs and eventually undergo a total metamorphosis to produce the adult form. The level of maternal care for hatchlings varies from nonexistent to the prolonged care provided by social insects.

The evolutionary ancestry of arthropods dates back to the Cambrian period. The group is generally regarded as monophyletic, and many analyses support the placement of arthropods with cycloneuralians (or their constituent clades) in a superphylum Ecdysozoa. Overall, however, the basal relationships of animals are not yet well resolved. Likewise, the relationships between various arthropod groups are still actively debated. Today, arthropods contribute to the human food supply both directly as food, and more importantly, indirectly as pollinators of crops. Some species are known to spread severe disease to humans, livestock, and crops.

آرٿروپوڊا (انگريزي: arthropod) /ˈɑrθrəpɒd/ يوناني ٻولي جي ٻن لفظن آرٿرن (ἄρθρον؛ معني: گڏيل) ۽ پائس (πούς؛ معني: پير) مان نڪتل آهي. اھڙي طرح ان جي معني گڏيل پيرن وارا جاندار يا جيت آهن. اھي غير ڪرنگھيدار جاندار، ٻاھرين جسماني کوپي ۽ ڦاڪدار جسامت (segment) وارا ھوندا آھن. انھن جا عضوا جوڙين ۾ ٻاھران ڳنڍيل لڳندا آهن.

اھي آرٿوپوڊ جاندار آرٿوپوڊا فائلم ٺاھيندا آھن.^[3]^[5] ان جو ڏھ لکن کان بہ وڌيڪ جنسون ھونديون آھن.

خارجي لنڪس

آرٿروپوڊ بابت وڌيڪ ڏسو وڪيپيڊيا جي ڀينر رٿائن ۾:
	معني ڏسو وِڪِشنري تي
	تصويرون ۽ وڊيو ڏسو وڪي ڪامنز تي
	تربيتي مواد ڏسو وڪي ورسٽي تي
	چَوِڻيون Quotations وڪي ڪوٽ تان
	سورس ٽيڪسٽس وڪي سورس تان
	درسي ڪتاب وڪي ڪتاب تان
	Species directories Arthropoda وڪي اِسپيشيز تان

سانچو:EOL
Venomous Arthropods chapter in United States Environmental Protection Agency and University of Florida/Institute of Food and Agricultural Sciences National Public Health Pesticide Applicator Training Manual
Arthropods – Arthropoda Insect Life Forms

سانچو:Animalia سانچو:Arthropods سانچو:Life on Earth سانچو:Taxonbar

حوالا

↑ سانچو:Cite Merriam-Webster
↑ Reference showing that Euarthropoda is a phylum: Smith Martin R (2014). "Hallucigenia's onychophoran-like claws and the case for Tactopoda". Nature 514 (7522): 363–366. doi:10.1038/nature13576. Bibcode: 2014Natur.514..363S.
↑ ^3.0 ^3.1 حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named OH2016
↑ Garwood, R; Sutton, M, "The enigmatic arthropod Camptophyllia" (PDF), Palaeontologia Electronica (2): 12, doi:10.1111/1475-4983.00174
↑ Reference showing that Euarthropoda is a phylum: Smith Martin R (2014). "Hallucigenia's onychophoran-like claws and the case for Tactopoda". Nature 514 (7522): 363–366. doi:10.1038/nature13576. Bibcode: 2014Natur.514..363S.

[1] سانچو:Cite Merriam-Webster

[SmithOH22-2] Reference showing that Euarthropoda is a phylum: Smith Martin R (2014). "Hallucigenia's onychophoran-like claws and the case for Tactopoda". Nature 514 (7522): 363–366. doi:10.1038/nature13576. Bibcode: 2014Natur.514..363S.

[OH2016-3] 3.0 ^3.1 حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named OH2016

[4] Garwood, R; Sutton, M, "The enigmatic arthropod Camptophyllia" (PDF), Palaeontologia Electronica (2): 12, doi:10.1111/1475-4983.00174

[SmithOH-5] Reference showing that Euarthropoda is a phylum: Smith Martin R (2014). "Hallucigenia's onychophoran-like claws and the case for Tactopoda". Nature 514 (7522): 363–366. doi:10.1038/nature13576. Bibcode: 2014Natur.514..363S.

[1]

[2]

[4]

[3]

[5]