مواد ڏانھن هلو

اتر آئرلينڊ

ڳنڍڻن کي سنواريو
کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
(Northern Ireland کان چوريل)
اتر آئرلينڊ

Northern Ireland (انگلش)
Tuaisceart Éireann (آئرش)

Norlin Airlann (اسکاٹش)
ترانو: مختلف
حیثیت ملڪ
گادي جو هنڌ بيلفاسٽ
54°35′47″N 5°55′48″W / 54.59639°N 5.93000°W / 54.59639; -5.93000
سڀ کان وڏو شهر بيلفاسٽ
سرڪاري ٻوليون • انگريزي
• آئرستاني [1][2]}}
علائقائي ۽ اقليتي ٻوليون السٽر اسڪاٽس
نسلي گروھ (2021) 96.8% .... گورا
1.6% ..... ايشيائي
0.8% ...... مخلوط نسل
0.6% ....... ڪارا
0.3% ...... ٻيا
مذهب (2021ع) 79.7٪ عيسائيت

17.4٪ ڪوبه مذهب ناهي
0.6٪ اسلام
0.2٪ هندومت
0.1٪ ٻڌمت
0.0٪ يهوديت
0.0٪ سک مذھب
0.4٪ ٻيا

1.6٪ بيان نه ڪيو ويو آهي
مقامي آبادي الستر
حڪومت گڏيل آئيني بادشاهت جي اندر تنظيمي قانون سازي
مقننه اتر آئرلينڊ اسيمبلي
دیوولیوشن
• گورنمينٽ آف آئرلينڊ ايڪٽ 1920ع
 3 مئي، 1921ع
• آئيني ايڪٽ 1973ع
 18 جولاءِ، 1973ع
• اتر آئرلينڊ ايڪٽ 1974ع
 17 جولاءِ، 1974ع
• اتر آئرلينڊ ايڪٽ 1998ع
 19 نومبر، 1998ع
• 
 • ڪل 14,330 چورس ڪلوميٽر 
(5,530 چورس ميل)
• زمين 13,793 (5,326)
پکيڙ
• Total[lower-alpha 2]
 14٬330 km2 (5٬530 sq mi)[3]
13٬793 km2 (5٬326 sq mi)[3]
آبادي
• وچ 2022ع

• 19,10,543 • 19,03,175 • گهاٽائي:141 في اسڪوائر ڪلوميٽر

(365.2 في اسڪوائر ميل) اندازو
 سانچو:IncreaseNeutral 1,910,543[4]
• 2021 مردم شماري
 سانچو:IncreaseNeutral 1,903,175[5]
•  گھاٽائي
 141 /km2 (365.2 /sq mi)[4]
جِي. ڊي. پي  (رڳو نالي ۾ ) 2022ع لڳ ڀڳ
• ڪل
 56.7 بلين پائونڊ

اتر آئرلينڊ (انگریزي: Northern Ireland؛ گئلڪ: Tuaisceart Éireann؛ اسڪاچ: Norlin Airlann)[13] برطانيه جو ھڪڙو حصو آھي جيڪو مختلف طرح ھڪ ملڪ، صوبي، علائقي يا پرڳڻو جي طور تي بيان ڪيو ويو آهي. آئرلينڊ جي ٻيٽ جي اتر اوڀر ۾ واقع، اتر آئرلينڊ ريپبلڪ آف آئرلينڊ سان ڏکڻ ۽ اولھ ۾ سرحدون ونڊي ٿو.[14][15][16][17][18] سال 2021ع جي مردم شماري ۾، ان جي آبادي 19,03,175 هئي، جيڪا برطانيه جي آبادي جو تقريباً 3 سيڪڙو ۽ آئرلينڊ جي ٻيٽ تي آبادي جو 27 سيڪڙو هئي.

اتر آئرلينڊ اسيمبلي، ناردرن آئرلينڊ ايڪٽ 1998 پاران قائم ڪيل، مختلف پاليسين جي معاملن جي ذميواري رکي ٿي، جڏهن ته ٻيا علائقا برطانيه جي حڪومت لاءِ مخصوص آهن. اتر آئرلينڊ جي حڪومت بيلفاسٽ معاهدي جي شرطن جي تحت ڪيترن ئي علائقن ۾ آئرلينڊ جي حڪومت سان تعاون ڪري ٿي. [19] ريپبلڪ آف آئرلينڊ جو پڻ غير ترقي يافته حڪومتي معاملن تي برطانوي-آئرش گورنمينٽل ڪانفرنس (BIIG) ذريعي مشاورتي ڪردار آهي.[20]

اتر آئرلينڊ 1921 ۾ ٺاهي وئي، جڏهن آئرلينڊ آئرلينڊ جي حڪومت ايڪٽ 1920 پاران ورهاڱي ڪئي وئي، ڇهن شمال مشرقي ملڪن لاء هڪ تقسيم حڪومت ٺاهي. جيئن ته ويسٽ منسٽر ۾ يونينسٽن ۽ انهن جي حمايت ڪندڙن جو ارادو هو، [21] اتر آئرلينڊ ۾ يونينسٽ اڪثريت هئي، جيڪي برطانيه ۾ رهڻ چاهيندا هئا؛ اهي عام طور تي برطانيه کان نوآبادين جي پروٽيسٽنٽ اولاد هئا. ان دوران، ڏاکڻي آئرلينڊ ۾ اڪثريت (جيڪو 1922 ۾ آئرش فري اسٽيٽ بڻجي ويو)، ۽ اتر آئرلينڊ ۾ هڪ اهم اقليت، آئرش قومپرست (عام طور تي ڪيٿولڪ) هئا، جيڪي هڪ متحد آزاد آئرلينڊ چاهيندا هئا.[22] اڄ، اڳوڻو عام طور تي پاڻ کي برطانوي طور تي ڏسندا آهن ۽ بعد ۾ عام طور تي پاڻ کي آئرش طور ڏسندا آهن، جڏهن ته اتر آئرش يا السٽر جي سڃاڻپ سڀني پس منظر مان هڪ اهم اقليت طرفان دعوي ڪئي وئي آهي.[23]

اتر آئرلينڊ جي پيدائش ورهاڱي جي دفاع ۽ خلاف ٻنهي تشدد سان گڏ هئي. 1920-1922 جي تڪرار دوران، راڄڌاني بيلفاسٽ ۾، خاص طور تي پروٽسٽنٽ يونينسٽ ۽ ڪيٿولڪ قومپرست شهرين جي وچ ۾ وڏو فرقيوار تشدد ڏٺو. [24] 500 کان وڌيڪ مارجي ويا ۽ 10,000 کان وڌيڪ پناهگير بڻجي ويا، اڪثر ڪري ڪيٿولڪ. [24] ايندڙ پنجاهه سالن تائين، اتر آئرلينڊ ۾ يونينسٽ پارٽيءَ جي حڪومتن جو اڻ کٽ سلسلو رهيو.[25] اتي ٻنهي برادرين طرفان غير رسمي باهمي علحدگيءَ هئي، [26] ۽ يونينسٽ حڪومتن تي آئرش قومپرست ۽ ڪيٿولڪ اقليت جي خلاف تبعيض جو الزام لڳايو ويو.[27]سال 1960ع جي ڏهاڪي جي آخر ۾، ڪيٿولڪ ۽ قومپرستن جي خلاف تبعيض کي ختم ڪرڻ جي مهم جي وفادارن طرفان مخالفت ڪئي وئي، جن ان کي ريپبلڪن محاذ طور ڏٺو.[28]هن بدامني مشڪلاتن کي جنم ڏنو، هڪ ٽيهه سالن جي تڪرار ۾ جمهوريه ۽ وفادار نيم فوجي ۽ رياستي فوج شامل هئا، جنهن ۾ 3,500 کان وڌيڪ زندگيون ۽ 50,000 ٻيا زخمي ٿيا.[29][30] سال 1998ع جو گڊ فرائيڊي معاهدو امن جي عمل ۾ هڪ اهم قدم هو، جنهن ۾ نيم فوجي هٿيارن جي خاتمي ۽ سيڪيورٽي کي عام ڪرڻ شامل آهي، جيتوڻيڪ فرقيواريت ۽ علحدگيءَ جا وڏا سماجي مسئلا آهن، ۽ وقفي وقفي سان تشدد جاري آهي.[31]

ورهاڱي جي وقت اتر آئرلينڊ جي معيشت آئرلينڊ ۾ سڀ کان وڌيڪ صنعتي هئي، پر جلد ئي، مشڪلاتن جي سياسي ۽ سماجي ڇڪتاڻ جي ڪري زوال شروع ٿي وئي.[32] ان جي معيشت 1990ع جي ڏهاڪي کان وٺي وڏي ترقي ڪئي آهي. اتر آئرلينڊ ۾ بيروزگاري 1986 ۾ 17.2 سيڪڙو تي پهچي وئي، پر 2010ع جي ڏهاڪي ۾، باقي برطانيه جي شرح وانگر 10 سيڪڙو کان گهٽجي وئي.[33] اتر آئرلينڊ، باقي آئرلينڊ، ۽ باقي برطانيه جي وچ ۾ ثقافتي رابطا پيچيده آهن، اتر آئرلينڊ سان گڏ آئرلينڊ جي ثقافت ۽ برطانيه جي ثقافت ٻنهي جي حصيداري ڪري ٿي. ڪيترين ئي راندين ۾، سڄي ٻيٽ لاءِ آل آئرلينڊ گورننگ باڊي يا ٽيم آهي. سڀ کان وڌيڪ قابل ذڪر استثنا ايسوسيئيشن فٽبال آهي. اتر آئرلينڊ ڪمن ويلٿ گيمز ۾ الڳ الڳ مقابلو ڪري ٿو، ۽ اتر آئرلينڊ جا ماڻهو اولمپڪ گيمز ۾ برطانيا يا آئرلينڊ جي لاءِ مقابلو ڪري سگهن ٿا.

وضاحتون

[سنواريو]

اتر آئرلينڊ ھڪ ملڪ، صوبي، علائقي يا پرڳڻو جي طور تي بيان ڪيو ويو آهي.


حوالا

[سنواريو]
  1. ↑ Ainsworth, Paul. "'Historic milestone' passed as Irish language legislation becomes law". The Irish News. وقت 12 December 2022 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 7 December 2022.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  2. ↑ "Identity and Language (Northern Ireland) Act 2022 publications – Parliamentary Bills – UK Parliament". وقت 29 May 2022 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 28 May 2022.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  3. ↑ 3.0 3.1 "Standard Area Measurements for Administrative Areas (December 2023) in the UK". Open Geography Portal. Office for National Statistics. حاصل ڪيل 7 June 2024. 
  4. ↑ 4.0 4.1 "Estimates of the population for the UK, England, Wales, Scotland, and Northern Ireland". Office for National Statistics. حاصل ڪيل 9 April 2024. 
  5. ↑ "2021 Census". Northern Ireland Statistics and Research Agency. حاصل ڪيل 6 January 2024. 
  6. ↑ "Regional gross domestic product: all ITL regions". Office for National Statistics. حاصل ڪيل 15 May 2024. 
  7. ↑ "MS-B01 Ethnic group". Northern Ireland Statistics and Research Agency. حاصل ڪيل 28 May 2024. 
  8. ↑ "MS-B21 Religion - full detail". Northern Ireland Statistics and Research Agency. حاصل ڪيل 28 May 2024. 
  9. ↑ "Regional gross value added (balanced) per head and income components". Office for National Statistics. حاصل ڪيل 15 May 2024. 
  10. ↑ "Gini coefficient by UK nation". Scottish Government. حاصل ڪيل 3 September 2023. 
  11. ↑ "Subnational HDI". Global Data Lab. وقت 15 August 2023 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 15 August 2023.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  12. ↑ "The Flags Regulations (Northern Ireland) 2000". Government of the United Kingdom. وقت 2 September 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 26 October 2019.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  13. ↑ Tuaisceart Éireann. آرڪائيو ڪيا ويا 15 August 2021 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.. DFA.ie. Retrieved 27 March 2016.
  14. ↑ "A Beginners Guide to UK Geography (2023)". Open Geography Portal. Office for National Statistics. حاصل ڪيل 9 December 2023. 
  15. ↑ "Standard: ISO 3166 — Codes for the representation of names of countries and their subdivisions". ISO. حاصل ڪيل 16 January 2024. 
  16. ↑ Dunn, S.; H. Dawson, An Alphabetical Listing of Word, Name and Place in Northern Ireland and the Living Language of Conflict, Lewiston, New York: Edwin Mellen Press, One specific problem – in both general and particular senses – is to know what to call Northern Ireland itself: in the general sense, it is not a country, or a province, or a state – although some refer to it contemptuously as a statelet: the least controversial word appears to be jurisdiction, but this might change. 
  17. ↑ Whyte, J.; G. FitzGerald, Interpreting Northern Ireland, Oxford: Oxford University Press, One problem must be adverted to in writing about Northern Ireland. This is the question of what name to give to the various geographical entities. These names can be controversial, with the choice often revealing one's political preferences. ... some refer to Northern Ireland as a 'province'. That usage can arouse irritation particularly among nationalists, who claim the title 'province' should be properly reserved to the four historic provinces of Ireland-Ulster, Leinster, Munster, and Connacht. If I want to a label to apply to Northern Ireland I shall call it a 'region'. Unionists should find that title as acceptable as 'province': Northern Ireland appears as a region in the regional statistics of the United Kingdom published by the British government. 
  18. ↑ Murphy, D., A Place Apart, London: Penguin Books, Next – what noun is appropriate to Northern Ireland? 'Province' won't do since one-third of the province is on the wrong side of the border. 'State' implies more self-determination than Northern Ireland has ever had and 'country' or 'nation' are blatantly absurd. 'Colony' has overtones that would be resented by both communities and 'statelet' sounds too patronizing, though outsiders might consider it more precise than anything else; so one is left with the unsatisfactory word 'region'. 
  19. ↑ Government of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland; Government of Ireland, Northern Ireland Peace Agreement (The Good Friday Agreement), وقت 21 February 2013 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل, حاصل ڪيل 3 June 2013  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  20. ↑ Forde, Eoin (2020). "Constitutional Models of a United Ireland". Academia: 16–17. https://www.academia.edu/44210367. Retrieved 27 January 2023. 
  21. ↑ David McKittrick & David McVea. Making Sense of the Troubles. New Amsterdam Books, 2002. p.5
  22. ↑ Richard Jenkin, 1997, Rethinking ethnicity: arguments and explorations, SAGE Publications: London: "In Northern Ireland the objectives of contemporary nationalists are the reunification of Ireland and the removal of British government."; Peter Dorey, 1995, British politics since 1945, Blackwell Publishers: Oxford: "Just as some Nationalists have been prepared to use violence in order to secure Irish reunification, so some Unionists have been prepared to use violence in order to oppose it."; "Strategy Framework Document: Reunification through Planned Integration: Sinn Féin's All Ireland Agenda". وقت 16 July 2006 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل.  Sinn Féin. Retrieved 2 August 2008.; "Policy Summaries: Constitutional Issues". Social Democratic and Labour Party. وقت 18 June 2009 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2 August 2008. 
  23. ↑ "Which of these best describes the way you think of yourself?". Northern Ireland Life and Times Survey. وقت 24 February 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 24 March 2016.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  24. ↑ 24.0 24.1 Lynch (2019), pp. 171–176.
  25. ↑ David McKittrick & David McVea. Making Sense of the Troubles. New Amsterdam Books, 2002. p.6
  26. ↑ McKittrick & McVea, p.18
  27. ↑ Gallagher, Tom. Contemporary Irish Studies. Manchester University Press, 1983. pp.29–32
  28. ↑ Maney, Gregory. "The Paradox of Reform: The Civil Rights Movement in Northern Ireland", in Nonviolent Conflict and Civil Resistance. Emerald Group Publishing, 2012. p.15
  29. ↑ "CAIN: Sutton Index of Deaths". cain.ulster.ac.uk. وقت 18 November 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 25 January 2021.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  30. ↑ "CAIN: Northern Ireland Society – Security and Defence". cain.ulster.ac.uk. وقت 26 February 2019 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 25 January 2021.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  31. ↑ "The troubles were over, but the killing continued. Some of the heirs to Ireland's violent traditions refused to give up their inheritance." Jack Holland: Hope against History: The Course of Conflict in Northern Ireland. Henry Holt & Company, 1999, p. 221; ISBN 0-8050-6087-1
  32. ↑ McCourt, Malachy (2004). History of Ireland. New York: MJF Books, Fine Communications. p. 324. ISBN 978-1-60671-037-1. 
  33. ↑ Larry Elliott. "UK unemployment rate falls to lowest level since 2008 financial crisis". The Guardian. وقت 15 August 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 12 December 2016.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)


حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/> نہ مليو

"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=اتر_آئرلينڊ&oldid=277564" تان ورتل