ڪيگالي
| ڪیگالي | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| گاديء وارو شھر | |||||||
| Kigali | |||||||
Top: Panoramic view of Kigali; Middle: Kigali Convention Center, Kigali CBD; Bottom: Gorilla monument and Kigali City Council, Sainte-Famille Church | |||||||
| جاگرافي بيهڪ: 1°56′38″S 30°3′34″E / 1.94389°S 30.05944°Eمڪانيت: 1°56′38″S 30°3′34″E / 1.94389°S 30.05944°E | |||||||
| ملڪ |  روانڊا | ||||||
| صوبو | ڪیگالي | ||||||
| قیام | 1907ع | ||||||
| حڪومت | |||||||
| • مئیر | ساموئیل دوسینگیوموا | ||||||
| پکيڙ | |||||||
| • گاديء وارو شھر | 730 ڪ.م2 (280 ميل2) | ||||||
| بلندي | 1,567 ميل (5,141 ft) | ||||||
| آبادي (2022ع جی آدمشماری)[1] | |||||||
| • گاديء وارو شھر | 17,45,555 | ||||||
.jpg)
_(17260558545).jpg)
ڪيگالي (Kigali) روانڊا جي راڄڌاني آهي. اهو ملڪ جو سڀ کان وڏو شهر آهي. اهو ملڪ جي جاگرافيائي مرڪز جي ويجهو آهي، رولنگ ٽڪرين جي هڪ علائقي ۾، وادين ۽ ريجز جو هڪ سلسلو آهي، جنهن ۾ ٿلهي سلپ سان شامل آهي. هڪ پرائيميٽ شهر جي طور تي، ڪیگالي هڪ نسبتا نئون شهر آهي. ڪیگالي جي آبادي (سال 2009ع جي آدمشماری مطابق) 9,65,398 آهي. اهو روانڊا جو معاشي، ثقافتي ۽ ٽرانسپورٽ جو مرڪز رهيو آهي جڏهن کان اهو سال 1907ع ۾ هڪ انتظامي چوڪي جي طور تي قائم ڪيو ويو، ۽ سال 1962ع ۾ آزاديءَ تي ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ بڻجي ويو. 15ھین صدي عيسويء کان روانڊا جي بادشاهي جي ڪنٽرول ۾، ۽ پوء، 20 صدي عيسويء جي شروعات ۾ جرمن سلطنت طرفان، شهر جو بنياد سال 1907 ۾ رکيو ويو، جڏهن نوآبادياتي آفیسر، رچرڊ ڪينڊٽ، ان جي مرڪزي مقام، نظارن ۽ سيڪيورٽي جي حوالي سان پنهنجي هيڊ ڪوارٽر لاء سائيٽ کي چونڊيو. غير ملڪي واپارين جرمن دور ۾ شهر ۾ واپار ڪرڻ شروع ڪيو ۽ ڪینڊٽ ٽتسي روانڊا جي شاگردن لاءِ ڪجهه سرڪاري اسڪول کوليا. بيلجيم پهرين عالمي جنگ دوران روانڊا ۽ برونڊي جو ڪنٽرول سنڀاليو، روئنڊا۔ارونڊي جو مينڊيٽ ٺاهي. ڪیگالي روانڊا لاءِ نوآبادياتي انتظاميه جو مرڪز رهيو پر روانڊا۔ارنڊي جي گاديءَ جو هنڌ يوسمبورا (هاڻي بوجمبورا) برونڊي ۾ هو ۽ ڪیگالي هڪ ننڍڙو شهر رهيو جنهن جي آبادي آزاديءَ جي وقت صرف 6,000 هئي.
ايندڙ ڏهاڪن دوران ڪیگالي آهستي آهستي وڌيو. سال 1990ع ۾ شروع ٿيندڙ روانڊا جي گهرو ويڙهه، باغين ۽ روانڊا محب وطن فرنٽ (RPF) جي وچ ۾ سال 1990ع ۾ شروع ٿيندڙ روانڊا جي گهرو ويڙهه جو اهو ابتدائي طور تي سڌو سنئون متاثر نه ٿيو هو، پر اپريل 1994ع ۾ روانڊا جو صدر جووينل هبياريمانا مارجي ويو جڏهن سندس جهاز ڪیگالي جي ويجهو ڪري تباهه ٿي ويو. هن جي موت جي پٺيان روانڊا جي نسل ڪشي ڪئي وئي، هوتو انتهاپسند عبوري حڪومت جي وفادارن سان لڳ ڀڳ 8 کان 10 لک ٽتسي (Tutsi) ۽ اعتدال پسند هوتو (Hutu) کي سڄي ملڪ ۾ قتل ڪيو. آر پي ايف ٻيهر جنگ شروع ڪئي، هڪ سال کان وڌيڪ جنگبندي ختم ٿي وئي. هنن آهستي آهستي ملڪ جي اڪثر حصي تي قبضو ڪري ورتو ۽ 4 جولاءِ 1994ع تي ڪیگالي تي قبضو ڪري ورتو. نسل ڪشي کان پوءِ ڪیگاليءَ ۾ تيزيءَ سان آباديءَ جي واڌ جو تجربو ٿيو، شهر جو گهڻو حصو ٻيهر تعمير ڪيو ويو. ڪیگالي جو شهر روانڊا جي پنجن صوبن مان هڪ آهي، جنهن جون حدون سال 2006ع ۾ مقرر ڪيون ويون آهن. اهو ٽن ضلعن ۾ ورهايل آهي؛ گاسابو، ڪيڪوڪيرو ۽ نيروگينج؛ جن کي تاريخي طور تي مقامي حڪومتن جي اهم علائقن تي ڪنٽرول حاصل هو. جنوري 2020ع ۾ سڌارن ڪيترن ئي ضلعن جي طاقت کي شهر جي وسيع ڪائونسل ڏانهن منتقل ڪيو. شهر روانڊا جي صدر ۽ اڪثر سرڪاري وزارتن جي مکيه رهائش ۽ آفيسن جي ميزباني پڻ ڪري ٿو. ڪیگالي جي مجموعي گھربل پيداوار ۾ سڀ کان وڏو حصو ڏيندڙ خدمت جو شعبو آهي، پر آبادي جو هڪ اهم حصو زراعت ۾ ڪم ڪري ٿو، جنهن ۾ ننڍي پيماني تي زراعت شامل آهي. بين الاقوامي سياحن کي راغب ڪرڻ شهر جي اختيارين جي ترجيح، سياحت، بشمول ڪانفرنسون ۽ نمائشون آهي.
حوالا[سنواريو]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 "Population of Rwanda according to the population and housing censuses". citypopulation.de. حاصل ڪيل 2023-03-05.
- ↑ REMA 201311.
- ↑ "Global Data Lab: Sub-national HDI". Institute for Management Research, Radboud University. حاصل ڪيل 11 May 2020.