مواد ڏانھن هلو

چارلس ڊارون

ڳنڍڻن کي سنواريو
کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان

چارلس ڊاروِن
Charles Darwin
JP FRS FRGS FLS FZS
Three quarter length studio photo showing Darwin's characteristic large forehead and bushy eyebrows with deep set eyes, pug nose and mouth set in a determined look. He is bald on top, with dark hair and long side whiskers but no beard or moustache. His jacket is dark, with very wide lapels, and his trousers are a light check pattern. His shirt has an upright wing collar, and his cravat is tucked into his waistcoat which is a light fine checked pattern.
ڊارون سال 1854ع جي لڳ ڀڳ، جڏهن هو "نوعن جي اصل" مٿان مقالو تيار ڪري رهيو هو.[1]
پيدائش چارلس رابرٽ ڊاروِن
12 فيبروري 1809(1809-02-12)
شريوزبري، شروپ شاير، انگلينڊ
وفات 19 اپريل 1882 (عمر 73 سال)
ڊائون هائوس، ڪينٽ، انگلينڊ
مدفن ويسٽ منسٽر ايبي، لنڊن
تعليم سانچو:Ubli
شھرت جو ڪارڻ Natural selection
جيون ساٿي Emma Wedgwood (ش. 1839)
ٻار ٻچا 10, including William, Henrietta, George, Francis, Leonard and Horace
ماءُپيءُ
اعزاز
'Writing career'
مُکيه ڪم

چارلس رابرٽ ڊارون (فيبروري 1809 - 19 اپريل 1882) هڪ انگريز فطرت پرست، جيولوجسٽ، ۽ حياتيات جو ماهر هو، جيڪو ارتقائي حياتيات ۾ سندس ڪم لاءِ مشهور آهي. هن جو اهو تجويز ته زندگيءَ جون سڀئي جنسون هڪ عام ابن ڏاڏن مان پيدا ٿيون آهن، هاڻي عام طور تي قبول ڪيو وڃڻ ٿيون ۽ هڪ بنيادي سائنسي تصور سمجهيو وڃي ٿو. الفريڊ رسل وئلاس سان گڏ هڪ گڏيل پيشڪش ۾، هن پنهنجي سائنسي نظريي کي متعارف ڪرايو ته ارتقاء جي هن شاخن واري نموني هڪ عمل جي نتيجي ۾ پيدا ٿيو جنهن کي هن کي قدرتي چونڊ سڏيو ويندو آهي، جنهن ۾ وجود جي جدوجهد جو هڪ ئي اثر آهي جيڪو مصنوعي چونڊ ۾ شامل آهي. ڊارون کي انساني تاريخ ۾ سڀ کان وڌيڪ بااثر شخصيتن مان هڪ بيان ڪيو ويو آهي ۽ ويسٽ منسٽر ايبي ۾ دفن ڪرڻ سان عزت ڪئي وئي.

فطرت ۾ ڊارون جي شروعاتي دلچسپي کيس ايڊنبرگ يونيورسٽي ۾ طبي تعليم کي نظرانداز ڪيو. ان جي بدران، هن سامونڊي غير ڪرنگھيدار (invertebrates) جي تحقيق ڪرڻ ۾ مدد ڪئي. 1828ع کان 1831ع تائين ڪيمبرج يونيورسٽي جي ڪرائسٽ ڪاليج ۾ سندس پڙهائيءَ هن جي قدرتي سائنس لاءِ شوق کي اتساهيو. بهرحال، 1831ع کان 1836ع تائين ايڇ ايم ايس بيگل تي هن جو پنجن سالن جو سفر هو، جنهن ڊارون کي هڪ نامور جيالوجسٽ جي حيثيت سان سچ پچ قائم ڪيو. هن پنهنجي سفر دوران جيڪي مشاهدا ۽ نظريا ٺاهيا، تن چارلس ليل جي تدريجي ارضياتي تبديلي جي تصور جي حمايت ڪئي. هن جي سفرنامي جي رسالي جي اشاعت ڊارون کي هڪ مشهور ليکڪ طور مشهور ڪيو.

جهنگلي جيوت ۽ فوسلز جي جاگرافيائي ورڇ کان حيران ٿي هن سفر تي گڏ ڪيو، ڊارون تفصيلي تحقيق شروع ڪئي ۽ 1838 ۾، پنهنجي قدرتي چونڊ جو نظريو ٺاهيو. جيتوڻيڪ هن ڪيترن ئي فطرت پرستن سان پنهنجن خيالن تي بحث ڪيو، هن کي وسيع تحقيق لاء وقت جي ضرورت هئي، ۽ هن جي ارضياتي ڪم کي ترجيح ڏني وئي.

هيءُ 12 فبروري 1809ع تي انگلينڊ جي شهر شروس بريءَ ۾ ڄائو. سندس والد جو نالو رابرٽ ڊاروِن هو ۽ سندس ڏاڏو فلاسافر ۽ شاعر هو، جنهن جو چارلس تي وڏو اثر رهيو. چارلس نَوَن سالن جو هو تہ اسڪول ۾ داخـل ٿيـو. شـروع ۾ چارلـس حياتيات جي علم ۾ دلچسپي رکندي، قدرتي نظارن، وڻن، ٻوٽن ۽ جانورن کي مشاهداتي اک سان پرکڻ جي ڪوشش ڪئي. سورهن سالن جي عمر ۾ کيس ميڊيڪل پڙهڻ لاءِ ايڊنبرگ موڪليو ويو، پر هن کي اهو شعبو پسند نہ آيو، بعد ۾ کيس علم ڪيميا پڙهڻ لاءِ ڪئمبرج يونيورسٽي موڪليو ويو، جتي ڊارون هڪ استاد کي ڪافي متاثر ڪيو، جنهن کيس هڪ فطرت پرست جي حيثيت سان سامونڊي سفر ذريعي کوجنا لاءِ روانو ڪيو.

Charles Robert Darwin (/ˈdɑrwɪn/[4] DAR-win; 12 February 1809 – 19 April 1882) was an English naturalist, geologist, and biologist,[5] widely known for his contributions to evolutionary biology. His proposition that all species of life have descended from a common ancestor is now generally accepted and considered a fundamental scientific concept.[6] In a joint presentation with Alfred Russel Wallace, he introduced his scientific theory that this branching pattern of evolution resulted from a process he called natural selection, in which the struggle for existence has a similar effect to the artificial selection involved in selective breeding.[7] Darwin has been described as one of the most influential figures in human history and was honoured by burial in Westminster Abbey.[8][9]

Darwin's early interest in nature led him to neglect his medical education at the University of Edinburgh; instead, he helped to investigate marine invertebrates. His studies at the University of Cambridge's Christ's College from 1828 to 1831 encouraged his passion for natural science.[10] However, it was his five-year voyage on سانچو:HMS from 1831 to 1836 that truly established Darwin as an eminent geologist. The observations and theories he developed during his voyage supported Charles Lyell's concept of gradual geological change. Publication of his journal of the voyage made Darwin famous as a popular author.[11]

Puzzled by the geographical distribution of wildlife and fossils he collected on the voyage, Darwin began detailed investigations and, in 1838, devised his theory of natural selection.[12] Although he discussed his ideas with several naturalists, he needed time for extensive research, and his geological work had priority.[13] He was writing up his theory in 1858 when Alfred Russel Wallace sent him an essay that described the same idea, prompting the immediate joint submission of both their theories to the Linnean Society of London.[14] Darwin's work established evolutionary descent with modification as the dominant scientific explanation of natural diversification.[15] In 1871, he examined human evolution and sexual selection in The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex, followed by The Expression of the Emotions in Man and Animals (1872). His research on plants was published in a series of books, and in his final book, The Formation of Vegetable Mould, through the Actions of Worms (1881), he examined earthworms and their effect on soil.

Darwin published his theory of evolution with compelling evidence in his 1859 book On the Origin of Species.[16][17] By the 1870s, the scientific community and a majority of the educated public had accepted evolution as a fact. However, many initially favoured competing explanations that gave only a minor role to natural selection, and it was not until the emergence of the modern evolutionary synthesis from the 1930s to the 1950s that a broad consensus developed in which natural selection was the basic mechanism of evolution.[15][18] Darwin's scientific discovery is the unifying theory of the life sciences, explaining the diversity of life. چارلس ڊاروِن (Charles Darwin)، هڪ ماهر حياتيات هو، جيڪو انساني ارتقا جو نظريي، "نوعن جي اصل" (Origin of Species) لاء مشھور آھي. هيءُ 12 فبروري 1809ع تي انگلينڊ جي شهر شروس بريءَ ۾ ڄائو. سندس والد جو نالو رابرٽ ڊاروِن هو ۽ سندس ڏاڏو فلاسافر ۽ شاعر هو، جنهن جو چارلس تي وڏو اثر رهيو. چارلس نَوَن سالن جو هو تہ اسڪول ۾ داخـل ٿيـو. شـروع ۾ چارلـس حياتيات جي علم ۾ دلچسپي رکندي، قدرتي نظارن، وڻن، ٻوٽن ۽ جانورن کي مشاهداتي اک سان پرکڻ جي ڪوشش ڪئي. سورهن سالن جي عمر ۾ کيس ميڊيڪل پڙهڻ لاءِ ايڊنبرگ موڪليو ويو، پر هن کي اهو شعبو پسند نہ آيو، بعد ۾ کيس علم ڪيميا پڙهڻ لاءِ ڪئمبرج يونيورسٽي موڪليو ويو، جتي ڊارون هڪ استاد کي ڪافي متاثر ڪيو، جنهن کيس هڪ فطرت پرست جي حيثيت سان سامونڊي سفر ذريعي کوجنا لاءِ روانو ڪيو.

زميني سفر

[سنواريو]

هن ’HMS بيگل‘ نالي جهاز تي ڏکڻ آمريڪا سان گڏ ٻين ملڪن ۽ ٻيٽن جو سفر ڪيو. 1831ع ۾ سفر دوران هن ڪيترائي ٻيٽ، سمنڊَ ۽ ٻيون عجيب ۽ غريب شيون ڏٺيون. هن ڪيترن ئي قديم قبيلن جي ماڻهن سان ملاقاتون ڪيون، هن ڪيترا پراڻا آثار دريافت ڪيا. ان کان سواءِ هن جانورن ۽ ٻوٽن جي ڪيترين ئي جنسن جو مشاهدو ڪيو.

نظريا

[سنواريو]

چـارلـس ڊاروِن حـياتيـات جـو مـاهر بہ ليکيو وڃي ٿو. هن پـنهـنجـي ’ارتـقـا واري نـظـريـي‘ (Theory of Evolution) جو بنياد ٽن مفروضن يا اصولن تي رکيو: (1) بقا جو مسئلو، (2) فطري چونڊ، (3) گھڻائيءَ جي بقا جو مسئلو.

  • بقا وارو اصول (Survival of the Fittest): 1838ع ۾ جيئن تہ ڊارون پنهنجي نظريي جي وضاحت لاءِ حالتن جو مطالعو ڪري رهيو هو، ان وقت ’مالٿس‘ (Malthus) جو آباديءَ جي اصول تي مضمون ’اصول آبادي‘ ڊارون جي نظر مان گذريو، جنهن ۾ مالٿس اهو نظريو پيش ڪيو تہ جاندارن جي آباديءَ تي پابندي هڻڻ ضروري آهي، جيڪڏهن پابندي لاڳو نہ ڪئي ويندي تہ آبادي ’ٻيڻ‘ جي تناسب سان وڌڻ لڳندي ۽ 25 سالن ۾ ٻيڻي ٿي ويندي. جڏهن تہ غذائي پيداوار ساڳئي تناسب سان ڪانہ وڌندي ۽ خاص طور تي غريب طبقن کي انهيءَ مان خطرناڪ نتيجا حاصل ٿيندا. انڪري ڊاروِن جو خيال هو تہ جيڪڏهن انهيءَ اصول کي ٻوٽن ۽ حيوانن تي لاڳو ڪيو وڃي تہ وڌندڙ آبادي روڪي سگھجي ٿي.
  • فطري چونڊ وارو اصول: ڊارون جي نظريي موجب جيڪي انواع (ساهوارا، وڻ، ٻوٽا، جيت وغيره) جياپي جي جدوجهد ۾ ڪامياب ٿين ٿا، سي قدرتي طرح جياپي لاءِ چونڊجي وڃن ٿا. ڊارون جي هن نظريي جي ويلس بہ تائيد ڪئي ۽ چيائين تہ هر ٻوٽي ۽ هر ساهواري جي واڌ ويجھ تڪڙي هجي يا سست، پنهنجيءَ آباديءَ لاءِ ذميوار آهي. وڏي عرصي کان پوءِ هڪ اهڙو بہ وقت ايندو، جڏهن پيداوار سڀني جو پورائو نہ ڪندي، ان وقت غذا ۽ واپرائيندڙن درميان ڪشمڪش شروع ٿي ويندي، نتيجي طور ڪمزور نسل (Species) ختم ٿي ويندا.
  • ارتقا پذيري وارو اصول: بقا لاءِ جدوجهد جي نتيجي ۾ فقط اهي فرد وڃي بچندا آهن، جيڪي زندگيءَ جي نين حالتن لاءِ موزون هوندا آهن، پر جيڪي ناموزون هوندا آهن، سي تباھ ٿي ويندا. ان مان ظاهر ٿئي ٿو تہ جياپي لاءِ فطري چونڊ دراصل ارتقا پذير معاشري ڏانهن هڪ قدم آهي.

چارلس ڊاروِن رڳو ارتقا جي مطالعي تائين محدود نہ هو، پر هن ٻين بہ ڪيترن فطري مظهرن جي کوجنا ڪئي. هن کوپيدار سنهڙن جيتن جي درجابندي، سمنڊ کي گهيرو ڪري بيٺل مرجاني ٽَڪرين جو ٺهڻ، خط استوا تي ڦٽل ٻوٽن جو روشنيءَ تي وڌڻ ويجهڻ ۽ زميني ڪيڙن جو زمين کي زرخيز بنائڻ جهڙن پيچيده موضوعن جو مطالعو ۽ مشاهدو ڪيو. ان کان سواءِ هن ٻوٽن ۽ گهريلو کاڌ خوراڪ کانپوءِ جانورن جو هڪ ٻئي کان جدا رهڻ ۽ انسان جي اصليت تي تحقيق ۽ مطالعو ڪيو.

چارلس ڊاروِن تجربن سان گڏ انهن جا نتيجا بہ لکندو رهندو هو، تہ جيئن اهي ڪتابي صورت ۾ محفوظ ٿين. سندس پهريون ڪتاب ’اوريجن آف اسپيشيز‘ (Origin of Species-1859ع) ۾ شايع ٿيو. هن ارتقائي نظريي سان گڏ نباتاتي علم ۽ تحقيق بابت بہ ڪتاب لکيا.

وفات

[سنواريو]

چارلس ڊاروِن، 19 اپريل 1882ع تي وفات ڪئي.[19]

حوالا

[سنواريو]
  1. ↑ Freeman 200776.
  2. ↑ "Search Results: Record – Darwin; Charles Robert". The Royal Society Collections Catalogues. وقت 2 December 2021 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 2 December 2021.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Freeman 2007, p. 106.
  4. ↑ "Darwin" آرڪائيو ڪيا ويا 18 July 2014 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. entry in Collins English Dictionary.
  5. ↑ Desmond, Moore & Browne 2004.
  6. ↑ Coyne, Jerry A. (2009). Why Evolution is True. Viking. pp. 8–11. ISBN 978-0-670-02053-9. https://archive.org/details/whyevolutionistr00coyn/page/8. 
  7. ↑ Larson 2004, pp. 79–111.
  8. ↑ "Special feature: Darwin 200". New Scientist. https://www.newscientist.com/special/darwin-200. 
  9. ↑ حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Westminster Abbey-2016
  10. ↑ Leff 2000, About Charles Darwin.
  11. ↑ Desmond & Moore 1991, pp. 210, 284–285.
  12. ↑ Desmond & Moore 1991, pp. 263–274.
  13. ↑ van Wyhe 2007, pp. 184, 187
  14. ↑ Beddall, B. G. (1968). "Wallace, Darwin, and the Theory of Natural Selection". Journal of the History of Biology 1 (2): 261–323. doi:10.1007/BF00351923. ISSN 0022-5010. 
  15. ↑ 15.0 15.1 van Wyhe 2008.
  16. ↑ Coyne, Jerry A. (2009). Why Evolution is True. Oxford: Oxford University Press. p. 17. ISBN 978-0-19-923084-6. https://archive.org/details/isbn_9780199230846/page/17. "In The Origin, Darwin provided an alternative hypothesis for the development, diversification, and design of life. Much of that book presents evidence that not only supports evolution but at the same time refutes creationism. In Darwin's day, the evidence for his theories was compelling but not completely decisive." 
  17. ↑ Glass, Bentley (1959). Forerunners of Darwin. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. p. iv. ISBN 978-0-8018-0222-5. "Darwin's solution is a magnificent synthesis of evidence ... a synthesis ... compelling in honesty and comprehensiveness" .
  18. ↑ Bowler 2003, pp. 178–179, 338, 347.
  19. ↑ ڪتاب: انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا، جلد چوٿون، ڇپيندڙ: سنڌي لئنگئيج اٿارٽي (ISBN: 978-969-9098-80-2) سال: 2012
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=چارلس_ڊارون&oldid=306387" تان ورتل