مواد ڏانھن هلو

پروڪئريوٽ

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
هڪ پروڪئريوٽائي جيو گھرڙي جي ڊاياگرام

پروڪئريوٽ (prokaryote)[1] هڪ-گھرڙي وارا جاندار آهن، جنهن جي جيو گھرڙي ۾ نه نيوڪليس هجي ۽ نه اي ٻيا گھرڙي سان جڙيل عضوا هجن.[2] لفظ پروڪئريوٽ قديم يوناني لفظ "πρό" (پرو، معنيٰ اڳي) ۽ "κάρυον" (ڪارون، معني، مغز يا گٺلي) مان ورتل آهي.[3] ائڊورڊ شاتو (Édouard Chatton) جي ڪم مان پيدا ٿيندڙ، ٻن-ڪنگڊم واري نظام ۾، پروڪئريوٽ کي ڪنگڊم پروڪريوٽا (Prokaryota) ۾ ورهايو ويو.[4] تنهن هوندي به ٽن ڊومين جي نظام ۾، سالماتي تجزيي جي بنياد تي، اها ٻن ڊومين؛ بئڪٽيريا (Bacteria؛ اڳوڻو يوبئڪٽيريا Eubacteria) ۽ آرڪيا (Archaea؛ اڳوڻو آرڪي بئڪٽيريا Archaebacteria) ۾ ورهايل آهن. مرڪزي (Nucleus) سان گڏ جيو گھرڙن وارا جاندار، ٽي ڊومين، يوڪئريوٽا (Eukaryota) ۾ رکيا ويا آهن.[5]

پروڪئريوٽ يوڪيريئوٽن کان اڳ ترقي ڪيا ۽ انهن ۾ گھرڙي جي مرڪزن (Nuclie)، مائٽوڪونڊريا (Mitochondria) ۽ ٻين مختلف عضون جو فقدان آهي، جيڪا يوڪئريوٽائي گھرڙن جي خصوصيت آهي. اهو هڪ ڀيري سوچيو ويو هو ته پروڪئريوٽا جا گھرڙن وارا اجزاء، ٻاهرئين گھرڙي واري جھلي جي بغير، سائٽوپلازم (cytoplasm) جي اندر بند ٿيل آهن. پر ٻين پروڪئريوٽائي آرگنيلز سان گڏ، بئڪٽيريائ خوردبيني خانه (جنهن کي quasi-organelles سمجهيو ويندو آهي، جيڪا پروٽين جي شيلن ۾ بند ٿيل آهن، جيئن ته انڪئپسولن پروٽين ڪيج) دريافت ڪيا ويا آهن. هڪ گھرڙيائي هجڻ جي ڪري، ڪجهه پروڪئريوٽ، جهڙوڪ سايانوبئڪٽيريا، شايد ڪالونيون ٺاهي سگهن ٿا، جيڪي بايوفلم (Biofilms) سان گڏ رکيل هونديون آهن ۽ وڏيون ڪالونيون ملٽي ليئر مائڪروبيل ميٽ ٺاهي سگهن ٿيون. ٻيا، جئن مئڪزوبئڪٽيريا (myxobacteria)، انهن جي زندگي جي چڪر ۾ گھڻائي واري مرحلي ۾ آهن. پروڪئريوٽ غير جنسي توليد ڪرڻ ٿا ۽ بغير ڪنهن گيميٽس جي فيوزن جي، بائنري تقسيم ذريعي پيدا ٿين ٿا ۽ افقي جين جي منتقلي پڻ ٿي سگهي ٿي.

ماليڪيولر اڀياس زندگيءَ جي ٽن شعبن (Domains) جي ارتقا ۽ باہمي لاڳاپن ۾ بصيرت ڏني آهي. پروڪئريوٽ ۽ يوڪيريئوٽ جي وچ ۾ تقسيم سيلولر تنظيم جي ٻن مختلف سطحن جي وجود کي ظاهر ڪري ٿي. صرف يوڪريوٽڪ سيلن ۾ هڪ لفافو نيوڪليس هوندو آهي جنهن ۾ ان جي ڪروموزومل ڊي اين اي، ۽ ٻين خاصيتن جي جھلي سان جڙيل عضون شامل آهن جن ۾ مائٽوڪونڊريا شامل آهن. پروڪئريوٽ جي خاص قسمن ۾ ايڪسٽريموفائل (extremophiles) ۽ ميٿئنوجينز (methanogens) به هوندا آهن، پڻ اهو انتهائي ماحول ۾ عام هوندو آهي.

اڃا تازو، ابتدائي ورهاڱي کي آرڪيا ۽ بيڪٽيريا جي وچ ۾، ته يوڪريوٽس شايد آرڪيائي ڪليڊ جو حصو هجن ۽ ٻين آرڪيا سان گڏ هڪجهڙائي رکندڙ هجن طور ڏٺو ويو آهي.

ساخت

[سنواريو]

پيدائش ۽ ڊي اين اي منتقلي

[سنواريو]

ڪالونيون ۽ بايو فلمون

[سنواريو]

ماحول

[سنواريو]

ارتقا

[سنواريو]

درجه بندي

[سنواريو]

پڻ ڏسو: لنڪ:


Prokaryotes evolved before eukaryotes, and lack nuclei, mitochondria, and most of the other distinct organelles that characterize the eukaryotic cell. It was once thought that prokaryotic cellular components were unenclosed within the cytoplasm except for an outer cell membrane, but bacterial microcompartments, which are thought to be quasi-organelles enclosed in protein shells (such as the encapsulin protein cages), have been discovered,[6][7] along with other prokaryotic organelles.[8] While being unicellular, some prokaryotes, such as cyanobacteria, may form colonies held together by biofilms, and large colonies can create multilayered microbial mats. Others, such as myxobacteria, have multicellular stages in their life cycles.[9] Prokaryotes are asexual, reproducing via binary fission without any fusion of gametes, although horizontal gene transfer may take place.

Molecular studies have provided insight into the evolution and interrelationships of the three domains of life.[10] The division between prokaryotes and eukaryotes reflects the existence of two very different levels of cellular organization; only eukaryotic cells have an enveloped nucleus that contains its chromosomal DNA, and other characteristic membrane-bound organelles including mitochondria. Distinctive types of prokaryotes include extremophiles and methanogens; these are common in some extreme environments.[11]

پڻ ڏسو

[سنواريو]

ٻاهريان ڳنڍڻا

[سنواريو]
Search Wikimedia Commons وڪيميڊيا العام ۾ پروڪئريوٽ سان لاڳاپيل ابلاغي مواد ڏسو.

سانچو:NCBI-scienceprimer سانچو:Bacteria classification سانچو:Archaea classification سانچو:Bacteria

حوالا

[سنواريو]
  1. ↑ سانچو:Cite Merriam-Webster
  2. ↑ "Prokaryotes: Single-celled Organisms". North Carolina State University. 
  3. ↑ Campbell, Neil A. (2003). Biology: Concepts & Connections (4th ed.). San Francisco: Pearson Education. ISBN 978-0805366273. 
  4. ↑ Sapp, Jan (2005). "The Prokaryote-Eukaryote Dichotomy: Meanings and Mythology". Microbiology and Molecular Biology Reviews 69 (2): 292–305. doi:10.1128/MMBR.69.2.292-305.2005. PMID 15944457. 
  5. ↑ Coté, Gary; De Tullio, Mario (2010). "Beyond Prokaryotes and Eukaryotes: Planctomycetes and Cell Organization". Nature. https://nature.com/scitable/topicpage/beyond-prokaryotes-and-eukaryotes-planctomycetes-and-cell-14158971. 
  6. ↑ "Protein structures forming the shell of primitive bacterial organelles". Science 309 (5736): 936–8. August 2005. doi:10.1126/science.1113397. PMID 16081736. Bibcode: 2005Sci...309..936K. 
  7. ↑ "Cell biology of prokaryotic organelles". Cold Spring Harbor Perspectives in Biology 2 (10): a000422. October 2010. doi:10.1101/cshperspect.a000422. PMID 20739411. 
  8. ↑ Murat, Dorothee; Byrne, Meghan; Komeili, Arash (2010-10-01). "Cell Biology of Prokaryotic Organelles". Cold Spring Harbor Perspectives in Biology 2 (10): a000422. doi:10.1101/cshperspect.a000422. PMID 20739411. 
  9. ↑ "Coupling cell movement to multicellular development in myxobacteria". Nature Reviews. Microbiology 1 (1): 45–54. October 2003. doi:10.1038/nrmicro733. PMID 15040179. 
  10. ↑ "Insights into the molecular evolution of HslU ATPase through biochemical and mutational analyses". PLOS ONE 9 (7): e103027. July 22, 2014. doi:10.1371/journal.pone.0103027. PMID 25050622. Bibcode: 2014PLoSO...9j3027S. 
  11. ↑ "Prokaryotes: Single-celled Organisms". North Carolina State University. 
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=پروڪئريوٽ&oldid=305780" تان ورتل