مواد ڏانھن هلو

پاڪستان جي سياست

کليل ڄاڻ چيڪلي، وڪيپيڊيا مان
Politics of Pakistan
سیاسیاتِ پاکستان

State emblem of Pakistan
نوعيت Federal parliamentary constitutional republic

پاڪستان جي سياست (Politics of Pakistan) آئين ۾ قائم ڪيل فريم ورڪ اندر ٿيندي آهي. ملڪ هڪ وفاقي پارلياماني جمهوريه آهي جنهن ۾ صوبائي حڪومتن کي اعليٰ درجي جي خودمختياري ۽ بقايا اختيار حاصل آهن. انتظامي طاقت قومي ڪابينا وٽ رکيل آهي جنهن جي سربراهي پاڪستان جي وزيراعظم، شهباز شريف (3 مارچ 20244 کان وٺي) ڪري ٿو، جيڪا ٻه رڪني پارليامينٽ ۽ عدليه سان ڪم ڪري ٿي. [1] آئين پاران مقرر ڪيل شرطون حڪومت جي انتظامي، قانون ساز ۽ عدالتي شاخن جي وچ ۾ طاقت جي حصيداري جي نازڪ چيڪ ۽ توازن فراهم ڪن ٿيون.[2]

رياست جو سربراهه صدر آهي جيڪو چونڊيل ادارن طرفان پنجن سالن جي مدت لاءِ چونڊيو ويندو آهي. آصف علي زرداري هن وقت پاڪستان جو صدر آهي (2024ع کان). صدر هڪ اهم اختيار هو جيستائين 18 هين ترميم، 2010 ۾ منظور ڪئي وئي، ان جي اڪثر اختيارن جي صدارت کي ختم ڪري ڇڏيو. ان وقت کان وٺي، پاڪستان هڪ نيم صدارتي نظام کان هڪ خالص پارلياماني حڪومت ڏانهن منتقل ٿي چڪو آهي. ترميم کان وٺي صدر جي اختيارين ۾ معافي جو حق ۽ ڪنهن به عدالت يا اٿارٽي پاران منظور ڪيل سزا کي معطل يا معتدل ڪرڻ جي صلاحيت شامل آهي.[3]

حڪومت ٽن شاخن تي مشتمل آهي: انتظامي، قانون ساز ۽ عدالتي. ايگزيڪيوٽو شاخ ڪابينا تي مشتمل آهي ۽ ان جي اڳواڻي وزيراعظم ڪندو آهي. اهو قانون سازي شاخ کان مڪمل طور تي آزاد آهي جيڪو هڪ ٻه ڀيرا پارليامينٽ تي مشتمل آهي. اپر هائوس سينيٽ آهي جڏهن ته قومي اسيمبلي هيٺين ايوان آهي.[4] عدالتي شاخ سپريم ڪورٽ جي ٺهڻ سان سپريم ڪورٽ، هاءِ ڪورٽن ۽ ٻين هيٺين عدالتن سان گڏ ٺهي ٿي.[5][6] عدليه جو ڪم آئين ۽ وفاقي قانونن ۽ ضابطن جي تشريح ڪرڻ آهي.[7][8]

پاڪستان هڪ گهڻ جماعتي جمهوريت آهي جتي ڪيتريون ئي سياسي پارٽيون قومي ۽ صوبائي اسيمبلين جي سيٽن لاءِ مقابلو ڪن ٿيون. جڏهن ته 1971ع ۾ ڍاڪا جي خاتمي کانپوءِ پيپلز پارٽي ۽ مسلم ليگ جي وچ ۾ ٻه جماعتي نظام جوڙيو ويو. مرڪزي پارٽين جهڙوڪ مسلم ليگ (ق) ۽ پاڪستان تحریڪ انصاف جي مقبوليت ۾ به تيزي سان اضافو ٿيو آهي.[9] [10] هٿياربند فوجن تاريخي طور تي ملڪ جي سياست ۾ هڪ بااثر ڪردار ادا ڪيو آهي،[11][12] جيتوڻيڪ اهو تازو سالن ۾ گهٽجي ويو آهي.[13] سال 1950ع کان 2000ع تائين، ڪيتريون ئي بغاوتون ٿيون جن جمهوري حڪومتن جو تختو اونڌو ڪيو.[14][15][16][17] سال 2008ع ۾ صدر پرويز مشرف جي استعيفيٰ کان پوءِ ”ملٽري اسٽيبلشمينٽ“ ۽ سياست جي وچ ۾ هڪ تيز لڪير ٺهي وئي آهي ۽ پاڪستان 2013ع جي عام چونڊن کانپوءِ هڪ جمهوريت بڻجڻ جي ويجهو وڃي رهيو آهي.[18][19] فوج، جنهن جي پٺڀرائي سان عمران خان 2018ع ۾ قيادت سنڀالي، پر بعد ۾، اها حمايت وڃائڻ کان پوء، سال 2022ع ۾ اقتدار تان هٽايو ويو.[20] [21] بهرحال، هن سال 2024ع ۾ ٻيهر اليڪشن کٽي.[22] پاڪستان جي ڪنهن به وزير اعظم ڪڏهن به پنهنجو مڪمل مدت پورو نه ڪيو آهي.[23]

جمهوريت انڊيڪس جي درجه بندي، وی۔ڊيم (V-Dem) جمهوريت جا اشارا 2023ع جي مطابق، پاڪستان ايشيا ۾ 20 هين سڀ کان وڌيڪ چونڊيل جمهوري ملڪ هو.[24] 2023ع ۾، فريڊم ان دي ورلڊ، فريڊم هائوس جي رپورٽ موجب، پاڪستان کي ”جزوي طور تي آزاد“ ملڪ قرار ڏنو ويو آهي ۽ ان کي انٽرنيٽ جي آزادي جي لحاظ کان ”آزاد نه“ جي درجه بندي ۾ رکيو ويو آهي.[25]

حوالا

[سنواريو]
  1. ↑ "Part I: "Introductory"". 
  2. ↑ See Part III: The Federation of Pakistan of the Constitution of Pakistan
  3. ↑ "Chapter 3: "The Federal Government" of Part III: "The Federation of Pakistan"". 
  4. ↑ Parliament of Pakistan. "Parliament of Pakistan". na.gov.pk/. Parliament of Pakistan press. حاصل ڪيل 3 March 2015. 
  5. ↑ Supreme Court. "Court system of Pakistan" (PDF). supremecourt.gov.pk/. Supreme Court of Pakistan Press, PDF. وقت 6 February 2017 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 March 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  6. ↑ Supreme Court of Pakistan press. "Judicature Branch". supremecourt.gov.pk/. Supreme Court of Pakistan press. وقت 24 March 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 March 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  7. ↑ "The Judicature". وقت 24 November 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 March 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  8. ↑ "Chapter 1: "The President" of Part III: "The Federation of Pakistan"". 
  9. ↑ Haqqani, Husain (2005). Pakistan between mosque and military. Washington, D.C.: Carnegie Endowment for International Peace. ISBN 0870032852. 
  10. ↑ Aziz, c Mazhar (2009). Military control in Pakistan : the parallel state (Transferred to digital printing. ed.). London: Routledge. ISBN 978-0415544740. 
  11. ↑ Staniland, Paul (2008). "Explaining Civil-Military Relations in Complex Political Environments: India and Pakistan in Comparative Perspective" (en ۾). Security Studies 17 (2): 322–362. doi:10.1080/09636410802099022. ISSN 0963-6412. http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09636410802099022. 
  12. ↑ Staniland, Paul; Naseemullah, Adnan; Butt, Ahsan (2020). "Pakistan’s military elite" (en ۾). Journal of Strategic Studies 43 (1): 74–103. doi:10.1080/01402390.2018.1497487. ISSN 0140-2390. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/01402390.2018.1497487. 
  13. ↑ Malik, Adeel; Tudor, Maya (2024). "Pakistan's Coming Crisis". Journal of Democracy 35 (3): 69–83. ISSN 1086-3214. https://muse.jhu.edu/pub/1/article/930428. 
  14. ↑ Hasan, Mubashir (2000). The mirage of power.. Karachi: Oxford University Press. ISBN 9780195793000. 
  15. ↑ Jones, Owen Bennett (2003). Pakistan eye of the storm (2nd ed.). New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN 9780300101478. 
  16. ↑ Chadda, Maya (2000). Building democracy in South Asia : India, Nepal, Pakistan. Boulder [etc.]: L. Rienner. ISBN 1555878598. 
  17. ↑ Cohen, Stephen Philip (2006). The idea of Pakistan (Rev. ed.). Washington, D.C.: Brookings Institution Press. ISBN 978-0815715030. 
  18. ↑ A history of Pakistan origins (New ed.). London: Anthem. 2004. ISBN 1843311496. 
  19. ↑ Lieven, Anatol (2011). Pakistan a hard country (1st ed.). New York: PublicAffairs. ISBN 978-1610390231. 
  20. ↑ "The Military Disrupts Pakistan’s Democracy Once Again". https://carnegieendowment.org/2023/05/10/military-disrupts-pakistan-s-democracy-once-again-pub-89724. 
  21. ↑ "Pakistan: Five major issues to watch in 2023". Brookings. حاصل ڪيل 2023-07-08. 
  22. ↑ Malik, Adeel; Tudor, Maya (2024). "Pakistan's Coming Crisis". Journal of Democracy 35 (3): 69–83. ISSN 1086-3214. https://muse.jhu.edu/pub/1/article/930428. 
  23. ↑ "No Pakistani prime minister has completed a full term in office". www.aljazeera.com. حاصل ڪيل 2023-10-21. 
  24. ↑ V-Dem Institute. "The V-Dem Dataset". حاصل ڪيل 14 October 2023. 
  25. ↑ "Pakistan: Freedom in the World 2023 Country Report". Freedom House. حاصل ڪيل 2023-10-21. 
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=پاڪستان_جي_سياست&oldid=286152" تان ورتل