ناڪاريت
نَھڪار
فلسفي ۾ نَھڪار/Nihilism( لاطيني ٻوليءَ مان نڪتل ٻول 'ڪجھ نه' منجھان ورتل) ڪو نظريو آهي، يا نظرين جو هڪ ڪٽنب آهي، جيڪو انساني وجود جي عام طور تي مڃيل يا بنيادي رخن کي رد ڪري ٿو يعني علم، اخلاق، يا مقصد. عام طور تي هتي مٽ مٽ مٶقف اختيار ڪيا ويا آهن، جن ۾ اهو به شامل آهي ته انساني قدر بي بنياد آهن، زندگي بي معنيٰ آهي، علم ناممڪن آهي، يا ته ڪي ٻيا اعليٰ ترين تصور حقيقت ۾ بي معنيٰ يا بي مقصد آهن. اهو اصطلاح اوان ترجينف جي ناول ”پُٽَ ۽ پيءُ“ ۾ سندس ڪردار بازروف طرفان مشھور ٿيو.
نھڪار جي ڄاڻوئن ٿي سگھي ٿو ته ان کي صرف هڪ ليبل سمجھيو هجي, جيڪو الڳ فلسفن تي لاڳو ڪيو ويو آهي. يا هڪ الڳ تاريخي تصور جي طور تي، جيڪو نامزدگي، شڪ ۽ فلسفي جي مايوسي مان پيدا ٿئي ٿو، ۽ ممڪن طور تي خود عيسائيت مان. هن خيال جي همعصر سمجهاڻي گهڻو ڪري نئشي جي ’نھڪار جي ڏُڪار/Crisis of Nihilism‘ مان نڪرندي آهي، جنهن مان ٻه مرڪزي تصور نڪرندا آهن: اعليٰ قدرن جي تباهي ۽ زندگيءَ جي بيانيي جي مخالفت. فيلسوفن پاران ڪيل وصفون جهڙوڪ ڪراسبي (1998) ۽ ڊيليوز (1962) نھڪار جي شديد تنقيد تي ڌيان ڏين ٿيون، جيئن نئشي پاران زور ڀريو ويو آهي. جيتوڻيڪ، نھڪار جي اڳوڻي شڪل، سماجي، اخلاقي، سياسي ۽ جمالياتي سوچ جي مخصوص بالادستي کي رد ڪرڻ ۾ وڌيڪ کنيل هئي.
هي اصطلاح ڪڏهن ڪڏهن اَنيئمتا/ ڇڙواڳيءَ سان ويجھڙ ۾ ڪتب ايندو آهي, جيئن نا اميدي جي عام مزاج جي سمجھاڻيءَ ,طور يا وجود جي بي معنيٰ هجڻ يا انساني اصولن ۽ سماجي ادارن جي خودمختاري تي. نھڪار کي خاص تاريخي دورن ۾ نمايان يا بنيادي طور تي پڻ ٻڌايو ويو آهي. مثال طور جين باؤڊرلارڊ ۽ ٻين پوسٽ ماڊرنٽيءَ کي هڪ غير اخلاقي دور يا ناڪارا سوچ جي ڍنگ جي حيثيت سان بيان ڪيو آهي. اهڙي طرح، ڪجهه عالمن ۽ مذهبي شخصيتن چيو آهي ته پوسٽ ماڊرنٽي ۽ جديديت جا ڪيترائي پھلو مذهبي اصولن جي نفي ذريعي عصبيت جي نمائندگي ڪن ٿا. تنهن هوندي به نھڪار کي وڏي پيماني تي ٻنهي مذهبي ۽ غير مذهبي نقطه نظر سان بيان ڪيو ويو آهي. عام واهپي ۾ هي اصطلاح عام طور تي وجودي نھڪار جي شڪلين ڏانهن اشارو ڪري ٿو، جنهن جي مطابق زندگي بغير ڪنهن قدر، معني، يا مقصد جي آهي. نھڪار جي اندر ٻين مٿاهين جاين ۾ شامل آهن سڀني معياري ۽ اخلاقي نظرين کي رد ڪرڻ( اخلاقي نھڪار). سڀني سماجي ۽ سياسي ادارن جو رد (سياسي نھڪار). اهو موقف ته ڪو به علم نٿو ڪري سگهي يا موجود ناهي (ڄاڻ کان نھڪار)، ۽ ڪيتريون ئي مابعد الطبيعاتي شيون جيڪي مڃائين ٿيون ته گھڻيون ئي پنجن حواسن جي دائري کان مٿي شيون موجود ئي نه آهن (مابعد الطبيعاتي نھڪار). گھڻيون ئي گڏيل/جامع شيون موجود ئي نه آهن (ميريولاجي نھڪار)، يا اهو به ته زندگيءَ جو وجود ئي نه آهي.