رت جي گردش جو نظام

رت جي گردش جو نظام Circulatory system | |
---|---|
![]() انساني رت جي گردش سسٽم (آسان ٿيل). ڳاڙھو اشارو ڪري ٿو آڪسيجن وارو رت شريانن ۾ وڃي ٿو. نيرو ظاهر ڪري ٿو بغير آڪسيجن وارو رت رگن ۾ هليو ويندو آهي. ڪيپيلريون شريانن ۽ رڳن کي جوڙڻ ٿيون. | |
تفصيل | |
شريان | شريانون |
نس | رڳون |
سڃاڻپ ڪندڙ | |
ائناٽامي جو بنيادي ماڊل | 7161 |
ائناٽامي جا محاورا |
ڪرنگھيدار جانورن (vertebrates) ۾، رت جي گردش جو نظام (Blood Circulatory System) عضون جو ھڪڙو نظام آھي، جنھن ۾ دل، رت جون شيون ۽ رت، جيڪو سڄي جسم ۾ گردش ڪندو آھي، شامل آھي.[1] [2] ان ۾، دل جو ڪارڊيا ويسڪولر نظام يا صرف ويسڪولر نظام، جيڪو دل ۽ رت جي رستن تي مشتمل آهي (يوناني ڪارڊيا معني دل ۽ لاطيني ويسڪولا معني، برتن)، شامل آهن. گردشي سرشتي جا ٻه ڀاڱا آهن، هڪ نظاماتي گردش يا سرڪٽ ۽ هڪ پلمونري گردش يا سرڪٽ. ڪجھ ذريعا، اصطلاحن کي دل جي سرشتي ۽ ويسڪولر سسٽم جي بدلي ۾ گردش سسٽم سان، استعمال ڪن ٿا.[3]
رت جي رڳن جو نيٽ ورڪ دل جون وڏيون رگون آهن جن ۾ وڏيون لچڪدار شريانون ۽ وڏيون رڳون؛ ٻيون شريانيون، ننڍي شريانيون، ڪيپيلريون جيڪي وينولز (ننڍن رڳن) سان ملن ٿيون ۽ ٻيون رگون شامل آهن. ڪرنگھيدار جانورن ۾ رت جي گردش جو نظام بند ٿيل آهي، جنهن جو مطلب آهي ته رت ڪڏهن به رت جي رستن جي نيٽ ورڪ کي نه ڇڏيندو آهي. ڪيترن ئي غير ڪرنگھيدار جانورن (invertebrates)، جهڙوڪ جيت (arthropods) ۾ دل سان گڏ هڪ کليل گردشي سرشتو هوندو آهي جيڪو هڪ هيمولمف (Hemolymph) پمپ ڪري ٿو جيڪو رت جي نالين جي بجاءِ جسم جي گفا ذريعي واپس اچي ٿو. ڊپلوبلاسٽس جهڙوڪ اسپنج ۽ ڪمب جيلي ۾ گردشي نظام جي کوٽ آهي.
رت هڪ رطوبت آهي جنهن ۾ پلازما، رت جا ڳاڙها سيل، رت جا اڇا سيل ۽ پليٽيليٽس شامل آهن؛ اهو آڪسيجن ۽ غذائي مواد کي بافتن تائين پهچائڻ ۽ فضول مواد کي گڏ ڪرڻ ۽ نيڪال ڪرڻ لاء جسم جي چوڌاري گردش ڪندو آهي. رت جي ذريعي گردش ڪرڻ واري غذائي اجزاء ۾ پروٽين ۽ معدنيات ۽ ٻيا جزا، هيموگلوبن، هارمونز ۽ گيسون جهڙوڪ آڪسيجن ۽ ڪاربن ڊاء آڪسائيڊ، شامل آهن. اهي شيون غذائيت فراهم ڪن ٿيون، مدافعتي نظام کي بيمارين سان وڙهڻ ۾ مدد ڪن ٿيون ۽ گرمي ۽ قدرتي پي ايڇ pH کي مستحڪم ڪندي هوميوسٽاسس کي برقرار رکڻ ۾ مدد ڪن ٿيون.
ڪرنگھيدار جانورن ۾ لمفيٽڪ سرشتو گردشي نظام جو ذيلي حصو آهي. لمفيٽڪ سسٽم اضافي پلازما کڻندو آهي (گردشي نظام جي ڪيپيلريز مان فلٽر ٿيل سيلز جي وچ ۾ وچولي سيال جي طور تي) جسم جي بافتن کان پري رسائيندڙ رستن ذريعي جيڪو اضافي سيال واپس رت جي گردش ڏانهن واپس لمف جي طور تي آڻيندو آهي.[4] لمفيٽڪ سسٽم هڪ ذيلي نظام آهي، جيڪو رت جي گردش جي نظام جي ڪم لاء ضروري آهي؛ ان کان سواءِ رت ۾ رطوبت ختم ٿي ويندي.
لمفيٽڪ سسٽم مدافعتي نظام سان پڻ ڪم ڪري ٿو.[5] لمف جي گردش رت جي ڀيٽ ۾ گهڻو وقت وٺندي آهي[6] ۽ رت جي بند گردشي نظام جي برعڪس، لمفيٽڪ سسٽم هڪ کليل نظام آهي. ڪجھ ذريعا ان کي ثانوي گردش سسٽم طور بيان ڪن ٿا.
رت جي گردش جو نظام ڪيترن ئي دل جي بيمارين کان متاثر ٿي سگهي ٿو. ڪارڊيالوجسٽ (دل جا ماهر) اها طبي ماهر آهن جيڪي دل ۾ ماهر آهن ۽ ڪارڊيوٿوراسڪ سرجن دل ۽ ان جي ڀرپاسي وارن علائقن تي آپريشن ڪرڻ ۾ ماهر آهن. ويسڪيولر سرجن رت جي رستن ۽ لمفيٽڪ نالين جي خرابين تي ڌيان ڏين ٿا.
انسان جي رت جي دوري جو سرشتو دل ۽ رت جي نالين تي مشتمل آهي. دل (Heart )، مشڪن تي مشتمل هڪ عضوو آهي، جيڪو رت کي جسم جي مختلف حصن ڏانهن ڌڪي ٿو يعني پمپ ڪري ٿو. هيءَ هڪ سخت پردي ۾ ويڙهيل آھي، جنهن کي دل جي ڳوٿري (پيريڪارڊيم) چئبو آهي. دل جا چار خانا ٿين ٿا: مٿين ٻن خانن کي ڪَنوتيون (Auricles) ۽ هيٺين ٻن خانن کي وينوتيون (Ventricles) چئبو آهي. دل جو ساڄو ۽ کاٻو پاسو، پوريءَ طرح هڪ ٻئي کان جدا ٿين ٿا، جن ۾ ترتيب وار خراب ۽ سٺو رت هوندو آهي.
خون، دل جي وينٽريڪل (Ventricle) مان نڪري پلمونري شريانن (Pulmonary artery) مان ٿيندو ڦڦڙن ۾ وڃي ٿو. هتي آڪسيجن جذب ڪري ڪاربان ڊائي آڪسائيڊ خارج ڪري ٿو. اهو خون واپس پلمونري شريانن جي وسيلي کٻي اوريڪل (Auricle) ۾ اچي وڃي ٿو. کٻي پاسي وارو اوريڪل صاف خون کٻي وينٽريڪل ۾ پمپ ڪندو آهي. هتان صاف خون شريان ڪبير (Aorta) ۾ پهچي ٿو. شريان ڪبير اسان جي جسم ۾ سڀ کان وڏي شريان آهي جيڪا اڳيان هلي ننڍين شريانن ۾ تقسيم ٿي وڃي ٿي.[7]
ساخت
[سنواريو]ترقي
[سنواريو]فنڪشن
[سنواريو]ڪلينڪل اهميت
[سنواريو]ٻيا جانور
[سنواريو]تاريخ
[سنواريو]پڻ ڏسو
[سنواريو]ٻاهريان ڳنڍڻا
[سنواريو]![]() |
وڪيميڊيا العام ۾ رت جي گردش جو نظام سان لاڳاپيل ابلاغي مواد ڏسو. |
![]() |
رت جي گردش جو نظام جي لغوي معنائن جي لاءِ وڪي لغت ۾ ڏسو |
لائبريري وسيلا بابت Circulatory system |
- Circulatory Pathways in Anatomy and Physiology by OpenStax
- The Circulatory System
- Michael Servetus Research Study on the Manuscript of Paris by Servetus (1546 description of the Pulmonary Circulation)
حوالا
[سنواريو]- ↑ Hall, John E. (2011). Guyton and Hall textbook of medical physiology (Twelfth ed.). Philadelphia, Pennsylvania. p. 4. ISBN 9781416045748.
- ↑ Saladin, Kenneth S. (2011). Human anatomy (3rd ed.). New York: McGraw-Hill. p. 520. ISBN 9780071222075.
- ↑ How does the blood circulatory system work? – InformedHealth.org – NCBI Bookshelf. Institute for Quality and Efficiency in Health Care. 31 January 2019. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279250/.
- ↑ Sherwood, Lauralee (2011). Human Physiology: From Cells to Systems. Cengage Learning. pp. 401–. ISBN 978-1-133-10893-1. https://books.google.com/books?id=I9qH3eZ1pP0C&pg=PT401. Retrieved 2015-06-27.
- ↑ Saladin, Kenneth S. (2011). Human anatomy (3rd ed.). New York: McGraw-Hill. p. 610. ISBN 9780071222075.
- ↑ "The lymphatic system and cancer | Cancer Research UK". وقت 30 January 2022 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل January 30, 2022. Unknown parameter
|url-status=
ignored (مدد) - ↑ http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%20%DB%BE%20%D8%B1%D8%AA%20%D8%AC%D9%8A%20%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%8A%20%D8%AC%D9%88%20%D8%B3%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%88